Μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ για την πλήρη απαγόρευση της ρωσικής ενέργειας, η οποία εμπεριέχει και τη σαφή ρήτρα για τον Turkstream ξεκινά επί της ουσίας στις Βρυξέλλες ένα παζάρι για την υιοθέτηση του τελικού κειμένου και το χρονοδιάγραμμα.
Σύμφωνα με πηγή της ΕΕ , την οποία επικαλείται το Montel στις 6 Νοεμβρίου αναμένεται να ξεκινήσουν συνομιλίες μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ σχετικά με το σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Οι διαπραγματεύσεις αποτελούν το επόμενο βήμα της ΕΕ προς την μετατροπή του στόχου της απαγόρευσης των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία έως το 2028 σε νόμο, αφού οι ευρωβουλευτές και το Συμβούλιο της ΕΕ , το οποίο εκπροσωπεί τα κράτη μέλη, υιοθέτησαν τα δικά τους άτυπα κείμενα, σε απάντηση στο σχέδιο σταδιακής κατάργησης που δημοσιοποίησε η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο.
Το στοίχημα της δανικής προεδρίας
Οι συμμετέχοντες θα επιδιώξουν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό κείμενο που θα καταστεί δεσμευτικό, με τη δανική προεδρία της ΕΕ να επιδιώκει να καταλήξει σε συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους.
Στη διαπραγματευτική τους θέση, οι ευρωβουλευτές της επιτροπής ενέργειας και διεθνούς εμπορίου πιέζουν για την επιτάχυνση της απαγόρευσης έως την 1η Ιανουαρίου 2027, ένα χρόνο νωρίτερα από ό,τι πρότειναν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο.
Ωστόσο, η Κομισιόν πρότεινε τον περασμένο μήνα μόνο την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού LNG το 2027 , στο πλαίσιο του τελευταίου πακέτου κυρώσεων που αναμένεται να εγκριθεί αυτή την εβδομάδα. Παράλληλα, εξακολουθεί να επεξεργάζεται ένα σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών πυρηνικών καυσίμων, το οποίο θα προτείνει «τις επόμενες εβδομάδες», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η Γιολάντα Γκαρσία Μεζκίτα, ανώτερη αξιωματούχος στο τμήμα ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η συμφωνία και οι ελληνικές θέσεις
Υπενθυμίζεται ότι την περασμένη Δευτέρα το συμβούλιο υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, κατέληξε σε συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου, υιοθετώντας παράλληλα την ελληνική πρόταση αναφορικά με τον Turk Stream.
Σημειώνεται ότι ο κανονισμός αποτελεί κεντρικό στοιχείο του οδικού χάρτη REPowerEU της ΕΕ για τον τερματισμό της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, μετά την εργαλειοποίηση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία και τις επανειλημμένες διακοπές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο προς την ΕΕ με σημαντικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΗΚΕ
«Σήμερα, το κυρίαρχο σημείο σύγκλισης της Ε.Ε. και της Αμερικής στον τομέα της ενέργειας είναι η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Και σε αυτή τη νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική, η πατρίδα μας διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο», σχολίασε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρος Παπασταύρου, ο οποίαο μαζί με τον υφυπουργό , αρμόδιο για θέματα Ενέργειας, κ. Νίκο Τσάφο συμμετείχαν στο συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Λουξεμβούργο.
Και προσθέτει: «Με στρατηγικές υποδομές, Ρεβυθούσα, FSRU, IGB και ενεργή ανάμειξη στον κάθετο διάδρομο. Στηρίζουμε τον κανονισμό REPowerEU, καθώς οδηγεί την Ευρώπη σε ενεργειακή ανεξαρτησία. Απαραίτητη η αυστηρή τήρησή του από όλους»
Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στην ρητή πρόβλεψη για τον «αγωγό Turk Stream που μας προστατεύει από την καταστρατήγηση του κανονισμού».
Η πρόβλεψη για τον Turk Stream
Λόγω των σημαντικών ποσοτήτων εισαγωγής φυσικού αερίου μέσω Ρωσίας, μετά από ελληνική παρέμβαση ενσωματώθηκε ονομαστική πρόβλεψη για τον αγωγό TurkStream, ο οποίος ξεκινά από τη Ρωσία, διέρχεται από την Τουρκία και παραδίδει ΦΑ αποκλειστικά ρωσικής προέλευσης στο σημείο διασύνδεσης Βουλγαρίας – Τουρκίας (Strandzha 2 / Malkoclar).
Παράλληλα, οποιεσδήποτε άλλες ροές ΦΑ μέσω Τουρκίας προς Βουλγαρία και Ελλάδα θεωρούνται ως ρωσικής προέλευσης, μέχρι την παροχή αδιαμφισβήτητων αποδεικτικών στοιχείων (unambiguous evidence) για τη μη ρωσική προέλευσή τους. Οι όροι αυτοί εφαρμόζονται κατά κύριο λόγο και στον δεύτερο αγωγό διασύνδεσης Βουλγαρίας–Τουρκίας (Strandzha 1 / Malkoclar), ο οποίος μεταφέρει ΦΑ ρωσικής προέλευσης, τόσο μέσω αγωγών όπως ο BlueStream, όσο και μέσω υποδομών ΥΦΑ (πέντε σημεία FSRU εντός της Τουρκίας), μαζί με ποσότητες ΦΑ/ΥΦΑ από άλλες τρίτες χώρες.
Ως εκ τούτου το φυσικό αέριο που πρόκειται να εισαχθεί στην Ένωση διαμέσου συνόρων ή μέσω αγωγών διασύνδεσης ή σημείων διασύνδεσης μεταξύ της Ένωσης και της Ρωσικής Ομοσπονδίας ή της Λευκορωσίας, ή μέσω του σημείου διασύνδεσης Strandzha 2 /Malkoclar (TurkStream), τεκμαίρεται ότι εξάγεται, άμεσα ή έμμεσα, από τη Ρωσική Ομοσπονδία, εκτός εάν μπορούν να παρασχεθούν αδιαμφισβήτητα στοιχεία στις αρχές αδειοδότησης το αργότερο έναν μήνα πριν από την είσοδο στο τελωνειακό έδαφος που αποδεικνύουν:
- ότι υπήρξε διαμετακόμιση του φυσικού αερίου μέσω της Ρωσικής Ομοσπονδίας· και
- ότι η χώρα παραγωγής δεν είναι η Ρωσική Ομοσπονδία.
Τι αποφάσισε το συμβούλιο
Ο προτεινόμενος κανονισμός εισάγει μια νομικά δεσμευτική, σταδιακή απαγόρευση τόσο των εισαγωγών φυσικού αερίου μέσω αγωγών όσο και των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τη Ρωσία, με πλήρη απαγόρευση που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου 2028.
Μεταβατική φάση για υφιστάμενες συμβάσεις προμήθειας
Το Συμβούλιο επιβεβαίωσε ότι οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου θα απαγορευτούν από την 1η Ιανουαρίου 2026 , διατηρώντας παράλληλα μια μεταβατική περίοδο για τις υφιστάμενες συμβάσεις . Συγκεκριμένα, οι βραχυπρόθεσμες συμβάσεις που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025 μπορούν να συνεχιστούν έως τις 17 Ιουνίου 2026, ενώ οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις μπορούν να διαρκέσουν έως την 1η Ιανουαρίου 2028.
Οι τροποποιήσεις σε υφιστάμενες συμβάσεις θα επιτρέπονται μόνο για στενά καθορισμένους επιχειρησιακούς σκοπούς και δεν μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των όγκων, εκτός από ορισμένες συγκεκριμένες δυνατότητες ευελιξίας για τα κράτη μέλη που δεν έχουν χερσαία σύνορα και επηρεάζονται από πρόσφατες αλλαγές στις οδούς εφοδιασμού.
Τελωνειακές διαδικασίες και άδειες
Σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής, το Συμβούλιο έχει απλοποιήσει τις τελωνειακές υποχρεώσεις θεσπίζοντας ελαφρύτερες απαιτήσεις και διαδικασίες τεκμηρίωσης για τις εισαγωγές μη ρωσικού φυσικού αερίου . Σε τέτοιες περιπτώσεις, πρέπει να παρέχονται στις αρμόδιες αρχές μόνο πριν από την είσοδο του φυσικού αερίου στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ, ενώ ζητούνται περισσότερες πληροφορίες για τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά τη μεταβατική φάση (συμπεριλαμβανομένης της ημερομηνίας και της διάρκειας της σύμβασης προμήθειας, των ποσοτήτων που έχουν συμφωνηθεί και τυχόν τροποποιήσεων της σύμβασης).
Στην περίπτωση μικτών φορτίων LNG , η τεκμηρίωση πρέπει να αποδεικνύει τα αντίστοιχα μερίδια ρωσικού και μη ρωσικού φυσικού αερίου στο μείγμα, ενώ μόνο οι μη ρωσικές ποσότητες επιτρέπεται να εισέρχονται στην ΕΕ.
Προκειμένου να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος, τα κράτη μέλη συμφώνησαν ότι αυτή η διαδικασία προηγούμενης έγκρισης δεν θα εφαρμόζεται σε εισαγωγές από χώρες που πληρούν έναν κατάλογο κριτηρίων που περιγράφονται στον προτεινόμενο κανονισμό . Αυτό διασφαλίζει ότι μόνο οι εισαγωγές που είναι οι πιο σχετικές με τον έλεγχο θα υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση. Σύμφωνα με το συμφωνημένο κείμενο, το Συμβούλιο αναθέτει στην Επιτροπή την κατάρτιση του καταλόγου των εξαιρούμενων χωρών εντός πέντε ημερών από την έναρξη ισχύος του κανονισμού.
Έχουν επίσης εισαχθεί πρόσθετοι μηχανισμοί παρακολούθησης και κοινοποίησης για την αποτροπή της εισόδου ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ στο πλαίσιο διαδικασιών διαμετακόμισης (δηλαδή, φυσικού αερίου που διέρχεται από την ΕΕ καθ’ οδόν προς άλλον προορισμό, χωρίς να εισέλθει στην αγορά της ΕΕ).
