Ακρίβεια: Ροκανίζει εισοδήματα και καταθέσεις 

Ανησυχία και προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αναφορικά με την αύξηση των εισοδημάτων και την καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών. Τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν ένα σημαντικό παράδοξο που μαστίζει την ελληνική οικονομία, καθώς ενώ τα εισοδήματα αυξάνονται, μαζί του αυξάνεται και η κατανάλωση. Όμως οι πολίτες αποταμιεύουν λιγότερο, δανείζονται περισσότερο και δυσκολεύονται να καλύψουν βασικές ανάγκες.

Ο συνδυασμός όλων αυτών των στοιχείων αποδεικνύει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι είναι η ακρίβεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε το 2024 κατά 4,5%, από 151,7 σε 158,6 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η τελική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, κατά 4,6%, φθάνοντας τα 162,6 δισ. ευρώ.

Η εικόνα αυτή σημαίνει πως οι Έλληνες καταναλώνουν περισσότερα απ’ όσα κερδίζουν και στη μεγάλη πλειονότητα τους στηρίζουν τη διαβίωσή τους με αναλήψεις, δάνεια ή αποθέματα που σταδιακά εξαντλούνται.

Η Τράπεζα της Ελλάδος επιβεβαιώνει ότι οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν οριακά, μόλις 0,8% στο πρώτο εξάμηνο του 2025, ενώ το 71% των καταθετών διαθέτει λιγότερα από 1.000 ευρώ. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι οτι η αύξηση του εισοδήματος δεν συνοδεύεται από την αύξηση εισοδηματικών αποθεμάτων.

Η αγοραστική δύναμη σε ελεύθερη πτώση

Η Eurostat κατατάσσει την Ελλάδα προτελευταία στην Ευρώπη ως προς την αγοραστική δύναμη, περίπου 30% κάτω από τον κοινοτικό μέσο όρο. Την ίδια στιγμή οι τιμές βασικών αγαθών, κυρίως τροφίμων, ενέργειας και στέγης, αυξήθηκαν με ρυθμούς που ξεπέρασαν την ονομαστική αύξηση των μισθών.

Το 26,9% του πληθυσμού παραμένει σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ — ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.

Το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα ανήλθε σε 12.391 ευρώ, όμως το 14% του πληθυσμού στερείται βασικά αγαθά. Το κόστος στέγασης απορροφά πλέον πάνω από 40% του εισοδήματος για τους ενοικιαστές, με τα ενοίκια να αυξάνονται κατά 7,4% το 2024, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Στις μεγάλες πόλεις, η μέση δαπάνη για στέγη αγγίζει τα 700 ευρώ τον μήνα.

Η θέρμανση ως πολυτέλεια

Σύμφωνα με τη Eurostat, σχεδόν ένας στους πέντε Έλληνες —το 19,2% του πληθυσμού— δηλώνει ότι δεν μπορεί να διατηρήσει το σπίτι του επαρκώς ζεστό τον χειμώνα. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε μαζί με αυτό της Βουλγαρίας και καταγράφει επιδείνωση σε σχέση με το 2022, όταν βρισκόταν στο 17%.

Η ενεργειακή φτώχεια μετατρέπεται έτσι σε νέο δείκτη κοινωνικού κινδύνου καθώς συνδέεται όχι μόνο με το εισόδημα, αλλά και με την αδυναμία επενδύσεων σε αποδοτικά συστήματα θέρμανσης, σε ένα περιβάλλον υψηλού κόστους δανεισμού και αυξημένων τιμών ενέργειας.

Η εικόνα συμπληρώνεται από το αρνητικό αποταμιευτικό ισοζύγιο. Οι Έλληνες αποταμιεύουν λιγότερο και καταναλώνουν περισσότερο, ενώ τα νοικοκυριά στρέφονται στα καταναλωτικά δάνεια, τα οποία αυξήθηκαν κατά 6% μέσα στο 2025. Το ιδιωτικό χρέος συνεχίζει να διογκώνεται, χωρίς αντίστοιχη αύξηση παραγωγικότητας ή των αποθεματικών.

Το ευρωπαϊκό φαινόμενο

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα όπου η εισοδηματική ανάκαμψη δεν μεταφράζεται σε πραγματική ευημερία. Στην Ιταλία, το ποσοστό αποταμίευσης έχει υποχωρήσει στο 3,8% του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ στην Ισπανία η πραγματική αγοραστική δύναμη μειώθηκε κατά 1,9% το 2024, παρά την αύξηση των μισθών.

Η Πορτογαλία, αν και παρουσιάζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, καταγράφει από τις μεγαλύτερες ανισότητες στην Ευρωζώνη, με το 20% των νοικοκυριών να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε απρόβλεπτα έξοδα.

Η εικόνα αυτή δείχνει πως το πρόβλημα δεν είναι μόνο της Ελλάδας, αλλά ευρωπαϊκό και δομικό. Η ανάκαμψη μετά την πανδημία βασίστηκε στην κατανάλωση και όχι στην αύξηση παραγωγικότητας, οδηγώντας σε εύθραυστη ισορροπία. Όσο ο πληθωρισμός διατηρείται πάνω από τους μισθούς και η ενεργειακή κρίση αναδιαμορφώνει τις προτεραιότητες των νοικοκυριών, ο Ευρωπαϊκός νότος θα συνεχίσει να αναπτύσσεται χωρίς να πλουτίζει.