ΟΠΕΚΕΠΕ: Ο κίνδυνος παγώματος των αγροτικών πληρωμών και η μάχη με την Κομισιόν

Με τον χρόνο να μετρά αντίστροφα για χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους, οι οποίοι έχουν φτάσει σε αδιέξοδο μετά την άτυπη παύση πληρωμών λόγω του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ, η κυβέρνηση τρέχει να προλάβει την προθεσμία της 4ης Νοεμβρίου, που έχει θέσει η Κομισιόν για κατάθεση του νέου σχεδίου δράσης (action plan 2)  για τον οργανισμό πληρωμών.

Με μόλις μία μέρα να έχει απομείνει μέχρι να λήξει το τελεσίγραφο της Κομισιόν, η κατάσταση για τη χώρα μας παραμένει οριακή. Αν δεν υπάρξει συμφωνία με τις Βρυξέλλες για το action plan 2, τότε η Ελλάδα όχι μόνο δεν θα λάβει το «πράσινο φως» για τις αγροτικές πληρωμές, αλλά θα βρεθεί αντιμέτωπη με νέα πρόστιμα και κυρώσεις ή ακόμα πάγωμα και απώλεια των κοινοτικών ροών, που θα πλήξει άμεσα τον πρωτογενή τομέα.

Νέο σύστημα για την υποβολή των δηλώσεων ΟΣΔΕ για τις επιδοτήσεις από το 2026

Παρά τις διαβεβαιώσεις κυβερνητικών παραγόντων ότι μέσα στο Νοέμβριο θα καταβληθούν περί του 1 δισ. ευρώ μέσα στο Νοέμβριο, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι της χώρας, οι οποίοι έχουν περιέλθει σε οικονομική ασφυξία, αυτή την περίοδο κινητοποιούνται σε τοπικό επίπεδο,  ετοιμάζοντας συγχρόνως πυρετωδώς την μαζική και συντονισμένη αντίδρασή τους, σε πανελλαδικό επίπεδο.

Αν και ο κλοιός σφίγγει, όπως αναφέρουν στον ΟΤ πηγές από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το action plan 2 προετοιμάζεται και δουλεύεται καθημερινά και προχωράει για να κατατεθεί μέχρι τη λήξη της προθεσμίας.

Επιβεβαιώνει ο Χατζηδάκης

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης  μιλώντας νωρίτερα στον τηλεοπτικό σταθμό ΟΡΕΝ, τόνισε ότι μέχρι αύριο 4 Νοεμβρίου θα σταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Σχέδιο Δράσης. «Υπάρχει μια προσυνεννόηση και πιστεύω – βεβαίως δεν μιλώ εκ μέρους της ΕΕ – ότι θα προχωρήσουμε μπροστά χωρίς αναταράξεις. Το βασικό είναι ότι μέχρι αύριο πρέπει να κλείσει το θέμα του ΟΣΔΕ στο οποίο, μέχρι να πάμε το 2026 σε ένα πλήρως καινούργιο σύστημα, αλλάζουν 3 πράγματα, σε σχέση τα γεωχωρικά δεδομένα για τα χωράφια, το σύστημα καταγραφής των ζώων και τον τρόπο διεξαγωγής των ελέγχων. Για τα χωράφια βασιζόμαστε σε ένα έγγραφο της Εφορίας, το ΑΤΑΚ και για τον αριθμό των ζώων θα βασιστούμε σε τεκμήρια όπως οι ζωοτροφές που αγόρασαν, το κρέας και το γάλα που πούλησαν».

Ο κ. Χατζηδάκης σημείωσε ότι όσοι δεν έκαναν ακριβείς δηλώσεις, θα δουν να περιορίζονται οι επιδοτήσεις, ωστόσο δεν θα περιοριστεί το συνολικό κονδύλι για τη χώρα. «Το ποσό το οποίο θα περισσέψει θα επιχειρήσουμε να κατανεμηθεί με τη λεγόμενη συνδεδεμένη ενίσχυση και τα οικολογικά σχήματα. Επομένως οι έντιμοι αγρότες θα μπορούν να δουν και περισσότερα χρήματα σε σχέση με πέρυσι. Η προσπάθεια αυτή τελικά ξεχωρίζει την ήρα από το στάρι και λειτουργεί υπέρ των έντιμων παραγωγών».

Σε ερώτηση για την λεγόμενη «τεχνική λύση» ο κ. Χατζηδάκης είπε ότι στο εξής θα λαμβάνεται υπόψη μόνο για τις όμορες περιφερειακές ενότητες. Σημείωσε πάντως ότι η τεχνική λύση εφαρμόζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ενώ είχε γίνει αποδεκτή από την ΕΕ τόσο επί ΣΥΡΙΖΑ όσο και επί ΝΔ, «όμως το πράγμα παράγινε».

Ο κ. Χατζηδάκης επανέλαβε τη σύσταση προς τους κτηνοτρόφους, να συμμορφώνονται προς τις οδηγίες των καθηγητών κτηνιατρικής που έχουν εκδοθεί σε σχέση με την ευλογιά, δήλωσε εκ νέου ανοιχτός σε συνάντηση με τους αγρότες και κατέληξε:

«Έχουμε ένα μεγάλο πρόβλημα και θα ήταν παράδοξο αν φανταζόταν κανείς ότι δεν θα υπήρχαν δυσκολίες. Γίνεται παράλληλα η μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, έχουμε τις συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχαμε τις τελευταίες μέρες ελέγχους από ευρωπαϊκά όργανα, που κι αυτό επιβαρύνει τις διαδικασίες και ταυτόχρονα από την οικονομική αστυνομία. Οι δηλώσεις φέτος υποβάλλονταν μέχρι τις 20 Οκτωβρίου. Κάνουμε καθημερινά ό,τι είναι δυνατόν ώστε αυτή η προσπάθεια να καταλήξει σε ένα θετικό αποτέλεσμα».

Το action plan 2 για τον ΟΠΕΚΕΠΕ

Προκειμένου να αποφευχθεί η αναστολή των αγροτικών ενισχύσεων τον περασμένο Αύγουστο η αρμόδια διεύθυνση DG Agri (Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ζήτησε επικαιροποιημένο σχέδιο για τα γεωχωρικά δεδομένα του ΟΠΕΚΕΠΕ, το λεγόμενο action plan 2.

Μάλιστα, η Κομισιόν έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου προς την ελληνική κυβέρνηση, υπενθυμίζοντάς της ότι η εκπόνηση του συγκεκριμένου σχεδίου δράσης, βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, συνδέεται άμεσα με την απρόσκοπτη ροή των κοινοτικών ενισχύσεων.

Ειδικότερα, το σχέδιο δράσης 2 αφορά τη γεωχωρική αποτύπωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, την ταυτοποίηση και σύνδεση της παραγωγής με τις εκτάσεις. Παράλληλα, αφορά την καταγραφή των ζώων αλλά και το πώς γίνονται οι έλεγχοι.

Νέο σύστημα δηλώσεων

Επίσης, ένα νέο σύστημα για την υποβολή των δηλώσεων ΟΣΔΕ για τις επιδοτήσεις από το 2026 εξετάζει η κυβέρνηση, ενώ για την καταβολή της βασικής ενίσχυσης του 2025 θα εφαρμοστεί ένα μεταβατικό σύστημα με διασταυρωτικούς ελέγχους. Το μεταβατικό αυτό σύστημα θα στηρίζεται στα τιμολόγια για το γάλα και το κρέας που πούλησαν οι κτηνοτρόφοι και τις ζωοτροφές που αγόρασαν, τα οποία θα αποτελέσουν και τα βασικά τεκμήρια για το μέγεθος της εκμετάλλευσης και τον αριθμό των ζώων.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα γνωστά, οι αιτήσεις θα υποβάλλονται την άνοιξη αντί για το φθινόπωρο, όπως γινόταν έως τώρα.

Το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει τη μεταφορά έως το 2026 στο πλαίσιο ενός προγράμματος πέντε πυλώνων

Η μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ

Μέχρι τα μέσα του Νοεμβρίου αναμένεται να τεθεί σε ολιγοήμερη δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για τη μετάβαση του ΟΠΕΚΕΠΕ ως Εθνικού Οργανισμού Πληρωμών στην ΑΑΔΕ. Με προϋπόθεση την απαίτηση της Κομισιόν η όλη νομοθετική διαδικασία και ψήφιση του νομοσχεδίου να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2025, η πλήρης ένταξη του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ αναμένεται να πραγματοποιηθεί έως το πρώτο εξάμηνο του 2026.

Το νέο σύστημα, σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, προβλέπεται ότι θα είναι πλήρως λειτουργικό έως το τέλος του ίδιου έτους.

Η μεταρρύθμιση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης (Action Plan), το οποίο έχει εκπονηθεί σε συνεργασία με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες και αποσκοπεί στην αποκατάσταση της λειτουργικής και θεσμικής συμμόρφωσης της χώρας.

Το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει τη μεταφορά έως το 2026 στο πλαίσιο ενός προγράμματος πέντε πυλώνων, οι οποίοι περιλαμβάνουν:

• Πυλώνας 1: Μεταφορά της Διαπίστευσης του Εθνικού Οργανισμού Πληρωμών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ και, παράλληλα, όλων των αρμοδιοτήτων του οργανισμού πληρωμών όπως προβλέπονται από την ενωσιακή νομοθεσία.
• Πυλώνας 2: Εφαρμογή του μοντέλου της οιονεί καθολικής διαδοχής σε δικαιώματα και υποχρεώσεις μεταξύ των δυο οντοτήτων (από ΟΠΕΚΕΠΕ σε ΑΑΔΕ).
• Πυλώνας 3: Οργανωτική ενσωμάτωση και προσαρμογή όλων των υποδομών πληρωμών και ελέγχου με σκοπό την πλήρη ανάληψη της διαχείρισης των δυο (2) ευρωπαϊκών ταμείων: του ΕΓΤΕΕ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων) και του ΕΓΤΑΑ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης)
• Πυλώνας 4: Σεβασμός στο προσωπικό: χαρτογράφηση και αξιολόγηση των διαδικασιών και του προσωπικού του ΟΠΕΚΕΠΕ από ανεξάρτητο εξωτερικό φορέα, υπό την εποπτεία της ΑΑΔΕ και ενσωμάτωση/απορρόφησή τους στην ΑΑΔΕ.
• Πυλώνας 5: Πλήρης ανάληψη του ρόλου του Οργανισμού Πληρωμών από την ΑΑΔΕ, με εγγυημένη επιχειρησιακή συνέχεια και σταθερότητα.

Επιπλέον, η πλήρης διαλειτουργικότητα με άλλες βάσεις δεδομένων του Δημοσίου θα ενισχύσει την ακρίβεια των ελέγχων, θα περιορίσει τον διοικητικό φόρτο και θα αυξήσει την ταχύτητα και την ασφάλεια των διαδικασιών.

Η ΑΑΔΕ θα αναλάβει πλέον τη διαχείριση των δύο ευρωπαϊκών ταμείων -του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Εγγυήσεων και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης(ΕΓΤΕ & ΕΓΤΑΑ), αξιοποιώντας εργαλεία όπως myDATA, ηλεκτρονικά τιμολόγια και το νέο Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων (ΜΙΔΑ), ώστε οι έλεγχοι να γίνονται σε πραγματικό χρόνο για κάθε δήλωση επιδότησης.

Σε ό,τι αφορά το προσωπικό του Οργανισμού, απορροφάται από την Ανεξάρτητη Αρχή και με την εποπτεία της θα γίνει η αξιολόγησή τους.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ηγεσίας του ΥπΑΑΤ μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου θα καταβληθούν περί τα 950 εκατ. ευρώ

Πότε θα γίνουν οι πληρωμές

Σε ό,τι αφορά τις πληρωμές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ανέφερε ότι μέσα στο Νοέμβριο «θα καταβληθούν στους αγρότες περισσότερα από 950 εκατομμύρια ευρώ», επισημαίνοντας ότι πρόκειται για «μια μεγάλη ροή οικονομικών πόρων συνολικά προς τον παραγωγικό κόσμο της χώρας».

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα «χρονοδιαγράμματα» των πληρωμών που ανακοινώνονται από την ηγεσία του ΥπΑΑΤ σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις , μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου θα καταβληθεί η επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο, εντός  του μήνα θα δοθεί η προκαταβολή (το 70%) της βασικής ενίσχυσης, ύψους 550–600 εκατ. ευρώ, ενώ μέχρι το τέλος του μήνα θα καταβληθούν τα 178,5 εκατ. ευρώ του Μέτρου 23 και τα 50 εκατ. ευρώ για την ανασύσταση του φυτικού κεφαλαίου στη Θεσσαλία.

Τέλος, περίπου δεκαπέντε ημέρες μετά την προκαταβολή θα πληρωθούν και οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ συνολικού ύψους 170 εκατ. ευρώ.