Μια διατλαντική συμμαχία για το κλίμα

Project Syndicate

Tα άστρα ενδέχεται, επιτέλους, να είναι ευνοϊκά για μια στενότερη διατλαντική συνεργασία στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλέον δεσμευτεί να επιτύχουν κλιματική ουδετερότητα ως το 2050. Εχουν δε ορίσει παρόμοιους «σταθμούς» μέχρι τότε: Ως το 2030, η ΕΕ επιδιώκει να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ενώ οι ΗΠΑ έχουν θέσει στόχο να τις μειώσουν κατά 50% – 52% έναντι εκείνων του 2005.

Προκειμένου να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους, ΕΕ και ΗΠΑ οφείλουν να υπερβούν πολλές και παρόμοιες προκλήσεις. Αρχικά, πρέπει να αυξήσουν τη χρήση των υπαρχουσών καθαρών τεχνολογιών (συμπεριλαμβανομένων των ηλιακών συλλεκτών, των ανεμογεννητριών και των ηλεκτρικών οχημάτων), καθώς και να ενισχύσουν την καινοτομία στις νέες τεχνολογίες (πράσινο υδρογόνο, μπαταρίες και νέα ψηφιακά μέσα).

Δεύτερον, ΕΕ και ΗΠΑ είναι αναγκασμένες να αξιοποιήσουν καλύτερα τη διαδικασία τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα, όπου η Ευρώπη πρωτοπορεί: Εχει ήδη εγκαθιδρύσει τη μεγαλύτερη αγορά άνθρακα του πλανήτη, την οποία μάλιστα σύντομα σχεδιάζει να αναβαθμίσει και να επεκτείνει. Οσο για τις ΗΠΑ, σήμερα δεν διαθέτουν κάποιο παρόμοιο σύστημα σε πανεθνικό επίπεδο, όμως είναι γεγονός ότι η συγκυρία, στον χώρο της πολιτικής και της διανόησης, μοιάζει ευνοϊκή για να γίνει κάτι τέτοιο.

Τρίτον, ΕΕ και ΗΠΑ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικοοικονομικές αναταράξεις που θα προκύψουν από την πράσινη μετάβαση. Αυτό συνεπάγεται τη διευκόλυνση του μετασχηματισμού της βιομηχανικής παραγωγής σε περιοχές που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στον άνθρακα, καθώς και τη στήριξη των εργαζομένων οι οποίοι θα αναγκαστούν να αλλάξουν δουλειά. Η απασχόληση και οι οικονομικές ευκαιρίες έχουν κεντρική θέση στις κλιματικές στρατηγικές τόσο στις ΗΠΑ – «όταν οι άνθρωποι σκέφτονται το κλίμα, εγώ σκέφτομαι τις θέσεις εργασίας», δήλωσε πρόσφατα ο Μπάιντεν – όσο και στην Ευρώπη, με την πράσινη «βιομηχανική στρατηγική» της.

ΕΕ και ΗΠΑ κινούνται επίσης παράλληλα όσον αφορά τις απαιτήσεις που προκύπτουν διεθνώς. Οι προσπάθειες που θα καταβάλουν αμφότερες δεν θα σημαίνουν πολλά εάν ταυτόχρονα δεν στηρίξουν την πράσινη μετάβαση στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπό αυτό το πρίσμα, η διασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης και της μεταφοράς καθαρής τεχνολογίας έχουν ζωτική σημασία.

Η στήριξη αυτή μπορεί να φτάσει μέχρι την αποτροπή της «διαρροής άνθρακα»: Στην περίπτωση που εταιρείες μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες με χαμηλότερη φορολόγηση των εκπομπών ή πιο χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία. Θα χρειαστούν, επίσης, και πιο άμεσες λύσεις – όπως ένας μηχανισμός προσαρμογής στα σύνορα, μέσω του οποίου θα επιβαρύνονται περισσότερο οι επιχειρήσεις οι οποίες εισάγουν αγαθά των οποίων η παραγωγή συνεπάγεται υψηλότερες εκπομπές.

Η ΕΕ ήδη εργάζεται πάνω σε έναν τέτοιο μηχανισμό, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού Green Deal. Αυτό, αναμφίβολα, είναι καλό. Ομως, ένας κοινός μηχανισμός με τις ΗΠΑ θα είναι ακόμη καλύτερος – ειδικά εφόσον αποτελεί μέρος ενός διατλαντικού Green Deal.

Πρακτικά, ΕΕ και ΗΠΑ θα όφειλαν να πάνε ακόμη πιο μακριά και να συγκροτήσουν ένα «κλαμπ για το κλίμα», όπως είχε προτείνει το 2015 ο νομπελίστας οικονομολόγος Ουίλιαμ Νόρντχαους. Κάθε χώρα η οποία θα ήθελε να ενταχθεί στο κλαμπ θα ήταν ευπρόσδεκτη.

Εάν σε όλα αυτά συνυπολογιστούν οι αρχές και οι αξίες που μοιράζονται ΕΕ και ΗΠΑ – συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και την έννομη τάξη – θα είναι καθαρό πως μια ευρύτερη συνεργασία για το κλίμα είναι προς το συμφέρον και των δύο.

Η πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας Ανα Παλάθιο είναι επισκέπτρια λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν στην Ουάσιγκτον. Ο Σιμόνε Ταλιαπιέτρα είναι ανώτερο στέλεχος της δεξαμενής σκέψης (think tank) Bruegel και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς