Κατανοώντας την Κίνα από την εποχή του Νίξον

Project Syndicate

Στις 21 Φεβρουαρίου 1972, ο Ρίτσαρντ Νίξον έγινε ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφθηκε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, θέτοντας σε κίνηση μια διαδικασία που θα τερμάτιζε την επί δεκαετίες απομόνωση της Κίνας και θα άρχιζε την ανάδυση μιας σύγχρονης, δυναμικής οικονομίας. Ομως, παρά τις μεγάλες οικονομικές αλλαγές στην Κίνα τον μισό αιώνα που μεσολάβησε, πολλοί στη Δύση θεωρούν τη σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία ως μια μη μεταρρυθμισμένη κομμουνιστική χώρα της οποίας οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές βλάπτουν τους δυτικούς εργάτες και καταναλωτές.

Αν και αυτή η εντύπωση είναι εν μέρει υποπροϊόν του σημερινού γεωπολιτικού ανταγωνισμού, αντανακλά επίσης την έλλειψη ιστορικής προοπτικής. Την εποχή της επίσκεψης του Νίξον, η Κίνα ήταν τόσο απομονωμένη και κλειστή από τον κόσμο όσο είναι σήμερα η Βόρεια Κορέα. Οι απλοί Κινέζοι δεν είχαν ελευθερία να επιλέξουν πού θα εργαστούν και έπρεπε να δεχθούν θέσεις εργασίας που τους ανατέθηκαν από την τοπική τους κυβέρνηση.

Το περιβάλλον του Νίξον παρατήρησε επίσης μια εκπληκτική έλλειψη χρώματος στους δρόμους, καθώς οι περισσότεροι Κινέζοι φορούσαν είτε μπλε είτε πράσινα. Δεν υπήρχε ούτε μία ξένη μάρκα στους δρόμους του Πεκίνου ή της Σαγκάης. Σχεδόν όλες οι μεγάλες παγκόσμιες μάρκες που μπορεί κανείς να δει στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και τη Σιγκαπούρη, είναι πανταχού παρούσες και στις μεγάλες κινεζικές πόλεις. Η Apple, η Boeing, η Caterpillar, τα Starbucks και πολλές άλλες ξένες εταιρείες δραστηριοποιούνται επί του παρόντος στην Κίνα, υποστηρίζοντας τις αποδόσεις των αμερικανικών συνταξιοδοτικών και αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν σε αυτές. Η General Motors πουλά περισσότερα αυτοκίνητα στην Κίνα παρά στην Αμερική ή σε οποιαδήποτε άλλη αγορά. Και οι εταιρείες στην Κίνα που ανήκουν εξ ολοκλήρου ή κατά πλειοψηφία σε ξένους επενδυτές αντιπροσωπεύουν το 40% των εξαγωγών της Κίνας. Ο μετασχηματισμός της Κίνας δεν είχε ως αποτέλεσμα τον καπιταλισμό του Μίλτον Φρίντμαν, στον οποίο το κράτος παίζει ελάχιστο ρόλο στην οικονομία. Αλλά η Κίνα έχει υιοθετήσει πολλούς ρυθμιστικούς θεσμούς παρόμοιους με αυτούς στη Γερμανία, την Ιαπωνία, ακόμη και τις ΗΠΑ.

Πενήντα χρόνια μετά την ιστορική επίσκεψη του Νίξον, οι κινεζοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται σε ιστορικό ναδίρ. Αν και η εύρεση κοινού εδάφους με την Κίνα φαίνεται πρόκληση στο τρέχον γεωπολιτικό πλαίσιο, η λογική ότι η δέσμευση της Κίνας προς τον κόσμο μπορεί να ενισχύσει την προσωπική ελευθερία των Κινέζων και επίσης να προσφέρει οφέλη σε αμερικανικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις παραμένει τόσο αληθινή όσο ποτέ.

Ο Shang Jin Wei είναι πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Αναπτυξιακής Τράπεζας της Ασίας και καθηγητής Οικονομικών στο Columbia Business School.