Τετραήμερη εργασία: Είναι η λύση στο burnout των εργαζομένων;

Όλο και περισσότερες χώρες ενσωματώνουν την 4ήμερη εργασία, έπειτα από συμφωνία εργαζόμενου – εργοδότη, στις νομοθεσίες τους, ενώ ήδη από το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε το «burnout» ως ξεχωριστό σύνδρομο υγείας και κάλεσε τους εργοδότες να λάβουν μέτρα για να ελαφρύνουν το βάρος που επιβαρύνει τους εργαζόμενους.

Ισλανδία

Μεταξύ του 2015 και του 2019, η Ισλανδία συμμετείχε σε δύο μεγάλης κλίμακας πιλοτικά προγράμματα όπου περίπου 2.500 εργαζόμενοι εργάστηκαν 35 και 36 ώρες την εβδομάδα χωρίς μείωση των αποδοχών τους. Μελέτες για τα πιλοτικά αυτά προγράμματα έδειξαν ότι τόσο η παραγωγικότητα, όσο και η ευημερία/ευεξία (wellbeing) των εργαζομένων – που ορίζεται από μετρήσεις όπως τα επίπεδα άγχους, την εξουθένωση και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής – βελτιώθηκαν δραματικά. Τα πιλοτικά προγράμματα ήταν τόσο επιτυχημένα που σήμερα, περισσότερο από το 80% των Ισλανδών εργαζομένων απολαμβάνουν μια μειωμένη εβδομάδα εργασίας. Η ισλανδική εμπειρία και άλλα τολμηρά πειράματα σε άλλες χώρες, έχουν πείσει όλο και περισσότερους εργοδότες να εφαρμόσουν την τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα.

Βέλγιο

Το Βέλγιο, από την άλλη πλευρά, ακολουθεί μια κάπως διαφορετική προσέγγιση, επικεντρωμένη στην ευελιξία και όχι στην μείωση ωρών εργασίας. Τον Φεβρουάριο του 2022, η βελγική κυβέρνηση ανακοίνωσε μια πολιτική που θα επέτρεπε στους εργαζόμενους να εργάζονται 10 ώρες για τέσσερις ημέρες και να απολαμβάνουν ένα τριήμερο Σαββατοκύριακο. Οι εργαζόμενοι στο Βέλγιο μπορούν επίσης να επιλέξουν να εργάζονται περισσότερες ώρες κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας και λιγότερες την επόμενη εβδομάδα.

Ελλάδα

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Ελλάδα πρόσφατα ενσωμάτωσε τη νέα εργασιακή νομοθεσία που προβλέπει τη δυνατότητα των εργαζομένων να εργάζονται 4 ημέρες την εβδομάδα έπειτα από συνεννόηση με τον εργοδότη. Η νέα εργασιακή νομοθεσία προβλέπει την πλήρη απασχόληση σε 40 ώρες εργασίας, οι οποίες μπορούν να κατανέμονται σε 4 μόνο ημέρες εβδομαδιαίως, μετά από αίτημα του εργαζόμενου και με περιορισμένη, κατ’ έτος, χρονική διάρκεια.

Η πανδημία επιμήκυνε την εβδομάδα εργασίας, δεν την έχει συντομεύσει

Ήδη από το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε το «burnout» ως ξεχωριστό σύνδρομο υγείας και κάλεσε τους εργοδότες να λάβουν μέτρα για να ελαφρύνουν το βάρος που επιβαρύνουν τους εργαζόμενους. Ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, εκτίμησε ότι το 2016 οι υπερβολικά πολλές ώρες εργασίας συνέβαλαν σε 2,8 εκατομμύρια θανάτους – κυρίως λόγω καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών.

Πριν από την πανδημία, πολλοί εργαζόμενοι είχαν εκφράσει την επιθυμία να εργαστούν περισσότερο από το σπίτι. Με την επικράτηση των υβριδικών μοντέλων εργασίας ακόμα και σε πιο συντηρητικούς οργανισμούς δόθηκε η ευκαιρία σε περισσότερους εργαζομένους να έχουν την εμπειρία της απομακρυσμένης εργασίας και της ευελιξίας του ωραρίου. Παρόλα αυτά, ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο το φαινόμενο της έλλειψης αποσύνδεσης. Η πανδημία ενέτεινε το πρόβλημα αναδεικνύοντάς την επαγγελματική εξουθένωση ως σημαντική πρόκληση τόσο για εργοδότες όσο και για εργαζόμενους. H έρευνα Resetting Normal του 2021 από τον Όμιλο Adecco σε σχεδόν 15.000 εργαζομένους διαπίστωσε ότι το 43% συνέχιζε να εργάζεται περισσότερο από 40 ώρες την εβδομάδα, ενώ τα 2/3 των ερωτηθέντων (63%) υπέφεραν από επαγγελματική εξουθένωση, το γνωστό σε όλους “burn out”.

Η αύξηση της παραγωγικότητας και η ενίσχυση της ευεξίας κερδίζει έδαφος

Αν κοιτάξει κανείς το ευρύ φάσμα των εταιρειών που υιοθετούν τις ιδέες μιας μειωμένης εβδομάδας εργασίας, μπορεί να δει ένα σαφές μοτίβο: η αύξηση της παραγωγικότητας και η ενίσχυση της ευεξίας (wellbeing) κερδίζει έδαφος. Ο κανόνας του «οι περισσότερες ώρες εργασίας θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα σε σχέση με τους ποσοτικούς στόχους» φαίνεται να καταρρίπτεται. Οι εργαζόμενοι που υποφέρουν από εξουθένωση έχουν αποδεδειγμένα μειωμένη παραγωγικότητα και επιβαρυμένη υγεία. Επιπλέον, πολύ συχνά τα ταλέντα οδηγούνται στην αναζήτηση άλλων επαγγελματικών επιλογών προκειμένου να βρουν την επιθυμητή ισορροπία ανάμεσα στην εργασιακή και την προσωπική ζωή.

Έρευνες σχετικά με την απομακρυσμένη εργασία έδειξαν ότι η αποσύνδεση από την εργασία για κάποιο διάστημα είναι – εκτός από δικαίωμα των εργαζομένων – απαραίτητη για την ψυχική και σωματική ευεξία τους. Η περιορισμένη αποσύνδεση αλλά και η αδυναμία των οργανισμών να βοηθήσουν τους ανθρώπους τους να διαχειριστούν τον καθημερινό όγκο δουλειάς οδηγεί αναπόφευκτα στην επαγγελματική εξουθένωση.

Ένα πιλοτικό πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την 4 Day Week Global, έναν παγκόσμιο οργανισμό συμβουλευτικού χαρακτήρα που προωθεί τις μειωμένες εβδομάδες εργασίας, είναι ήδη σε εφαρμογή. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει 50 εταιρείες και περίπου 2.000 υπαλλήλους που τώρα εργάζονται τέσσερις ημέρες χωρίς καμία μείωση στους μισθούς τους. Αν και τα ευρήματα του προγράμματος εξακολουθούν να αναλύονται, οι έως τώρα μελέτες συγκεκριμένων περιπτώσεων δείχνουν σημαντικές βελτιώσεις στην παραγωγικότητα και την ευεξία των εργαζομένων.

Ο Κωνσταντίνος Μυλωνάς Cluster Head του Ομίλου Adecco σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία δηλώνει σχετικά: «Αν και η επαγγελματική εξουθένωση δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, ο Covid-19 ενέτεινε το πρόβλημα αναδεικνύοντάς το ως μία από τις προκλήσεις που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Η ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής είναι πολύ σημαντική για την υγεία των εργαζομένων και οι οργανισμοί θα πρέπει να εξασφαλίσουν πως οι άνθρωποί τους έχουν την κατάλληλη στήριξη για να την επιτύχουν. Το βέβαιο είναι πως οι πολιτικές που έχουν στο επίκεντρο την ψυχική υγεία και ευεξία των εργαζομένων δεν είναι μόνο προς όφελος των εργαζομένων αλλά και των οργανισμών. Τα μεγαλύτερα όμως οφέλη θα προκύψουν για τους οργανισμούς ως μια ευκαιρία να προσελκύσουν νέα ταλέντα, σε μια αγορά όπου αναζητά ευελιξία στο ωράριο και τις ημέρες εργασίας. Οι εργαζόμενοι, οι ηγέτες και οι κυβερνήσεις καλούνται να υιοθετήσουν μια κουλτούρα που οι άνθρωποι θέλουν να εργάζονται πιο έξυπνα, όχι περισσότερο.»