Τέλος Ταφής: O καινούριος παλιός μας συνοδοιπόρος

Η Ανακύκλωση στην Ελλάδα ουσιαστικά ξεκίνησε γύρω στο 2000. Από τότε πολύ νερό κύλησε στους κάδους. Άλλοι Δήμοι τα κατάφεραν περισσότερο και άλλοι λιγότερο. 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι μεσοσταθμικά το 50% των γνωστών σε όλους μας μπλε κάδων αποτελεί υπόλειμμα, δηλαδή σκουπίδι και ο μέσος Δήμος ανακυκλώνει λιγότερο από το 10% των παραγόμενων απορριμμάτων. 

Με βάση τα επίσημα στοιχεία της πολιτείας, το ποσό της εισφοροδιαφυγής ανέρχεται σε 22 εκατ. ευρώ τον χρόνο, δηλαδή σε ένα ποσοστό 45%. Το έργο κάλυψης των ποσών εισφοροδιαφυγής καταλήγει να βαραίνει εταιρείες που τελούν την υποχρέωσή τους, θέμα για το οποίο η Πολιτεία και η Δημόσια Διοίκηση έχουν κυρίαρχη ευθύνη να αντιμετωπίσουν. 

Μέχρι σήμερα πολλά έχουν δοκιμαστεί. Κύριος τρόπος και στόχος προσέγγισης ήταν να γίνει ο πολίτης συμμέτοχος. Τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν αυτά τα χρόνια όμως δεν είναι ικανοποιητικά. Πολύ περισσότερο δεν είναι ικανοποιητικά απέναντι στον στόχο του 10% υπολείμματος για ταφή μέχρι το 2030 με βάση τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης των Απορριμμάτων. 

Και ήρθε το Τέλος Ταφής. 

Το τέλος αυτό έχει ψηφιστεί αρχικά το 2012. Από τότε λαμβάνει διαρκώς αναβολές. Πέρυσι είχε ψηφιστεί νέος νόμος που ενημέρωνε όλους μας για την εφαρμογή του από το 2022.  Το τέλος αυτός ανέρχεται σε 20 €/tn για το 2022 και θα αυξάνεται κάθε χρόνο, έως το ποσό των 55 €/tn. 

Η εφαρμογή του Τέλους Ταφής θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως μια διαφορετικού τύπου από τη μέχρι τώρα προσέγγιση. Προσπαθεί να κινητοποιήσει όχι με την ενσυναίσθηση και την αντίληψη, αλλά με «τιμωρία». Δίνει κίνητρα ανάποδα. 

Ήρθε όμως σε μια δύσκολη χρονικά και οικονομικά συγκυρία, γεγονός που όξυνε τις αντιδράσεις των Δήμων, τα ανταποδοτικά των οποίων επιβαρύνονται, και  που δεν θέλουν τη χρονική αυτή περίοδο να προχωρήσουν σε αυξήσεις δημοτικών τελών τόσο για ουσιαστικούς, όσο και για πολιτικούς λόγους.  

Πρέπει να καταλάβουμε και να αποδεχτούμε όλοι ότι: 

1.  η με περιβαλλοντικές προϋποθέσεις ανάπτυξη και κατανάλωση κοστίζει 
2. Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. 

Ο υπολογισμός του τέλους ταφής σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 38 του Ν. 4819/2021 γίνεται επί των πραγματικών ποσοτήτων του έτους 2022, οι οποίες όμως δεν είναι γνωστές. Η εκπόνηση του προϋπολογισμού, της τιμολογιακής πολιτικής και της ετήσιας εισφοράς έτους 2022 από τους ΦοΔΣΑ και τους Δήμους γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις ποσότητες απορριμμάτων ανά Δήμο που αφορούν στα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία σε ετήσια βάση. 

 Το τέλος ταφής θα υπολογίζεται ανά εξάμηνο με βάση τις πραγματικές ποσότητες αποβλήτων που διατέθηκαν στους  ΧΥΤ και θα αποδίδεται   σε ειδικό λογαριασμό που τηρεί ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.).   Οι υπόχρεοι θα πρέπει να υποβάλλουν στον Ε.Ο.ΑΝ. κάθε χρόνο στοιχεία σχετικά με τον υπολογισμό του τέλους ταφής για το πρώτο εξάμηνο έως τις 30 Σεπτεμβρίου και  για το δεύτερο εξάμηνο έως τις 31 Μαρτίου του επόμενου έτους και  θα αποδίδουν τα οφειλόμενα ποσά έναν μήνα μετά τις συγκεκριμένες ημερομηνίες. 

Τί δεν πρέπει να γίνει: 

Αυτό που δεν πρέπει σίγουρα να γίνει είναι: 

1. να αναβληθεί για ακόμα μια φορά. Μια αναβολή εδραιώνει στο υποσυνείδητο μας τον ωχαδερφισμό και την αναβλητικότητα. 

1. οριζόντια, χωρίς κριτήρια και στόχους ανακύκλωσης κάλυψη της επιβάρυνσης που προκύπτει στους Δήμους από ΚΑΠ ή άλλο χρηματοδοτικό μέσο. 

Τι θα μπορούσε να γίνει: 

• Πιο ήπια εφαρμογή του αρχικά, λόγω και της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας, αλλά πολύ πιο οξεία στην πάροδο του χρόνου, ώστε να υπάρχει η αντίστοιχη πίεση προς εφαρμογή προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή και Ανακύκλωσης. Η με περιβαλλοντικούς περιορισμούς ανάπτυξη και κατανάλωση είναι αναμφισβήτητα ο σωστός δρόμος. Η διαλογή στην πηγή και η ανακύκλωση αποτελεί μονόδρομο. 
• Κάθε Δήμος να έχει μείωση στο Τέλος Ταφής αναλογικά με τα απορρίμματα που οδηγεί σε ταφή. 
• Εφαρμογή προγραμμάτων pay us you throw και άρση του αναχρονιστικού και λανθασμένου μοντέλου πληρωμής δημοτικών τελών με βάση τα τμ. 

*Δρ. Βασίλης Αναλυτής, Γενικός Δ/ντης ΦοΔΣΑ Ιονίων Νήσων, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, ΜΒΑ,MSc