Κορωνοϊός: Αυτοί είναι οι πέντε τύποι της Covid-19

Η πανδημία του κορωνοϊού συνεχίζει να ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα, ενώ δραματική είναι η κατάσταση στη Σαγκάη της Κίνας. Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να επιχειρούν να «αποκωδικοποιήσουν» την Covid-19.

Ο ορισμός της Covid-19 λοίμωξης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα έχει και ελληνική «υπογραφή». Ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ανέλαβε την ανάλυση και επεξεργασία των στοιχείων της τεράστιου μεγέθους έρευνας «COVID-19, Trends and Impact Survey – CTIS» (Έρευνα Τάσεων και Επιπτώσεων της COVID-19) που εκπονήθηκε το 2020 από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Maryland και το Facebook, για λογαριασμό της Ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Η χρήση της δημοφιλούς πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης έδωσε τη δυνατότητα στους ερευνητές να συγκεντρώσουν εκατομμύρια συμπληρωμένα ερωτηματολόγια πολιτών από ολόκληρο τον κόσμο.

Οι Έλληνες επιστήμονες (Γεώργιος Βαβουγυιός, Βασίλειος Σταύρου, Χριστόφορος Κωνσταντάτος, Παύλος – Χριστόφορος Σινιγάλιας, Σωτήριος Ζαρογιάννης, Κωνσταντίνος Κολομβάτσος, Γεώργιος Σταμούλης και Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης) επεξεργάστηκαν ένα δείγμα 320.326 πολιτών και κατέληξαν στην παρουσία 13 διαφορετικών συμπτωμάτων και 5 φαινότυπων (συνδυασμών συμπτωμάτων) που όριζαν τη νόσηση από Covid-19.

Η δουλειά της ελληνικής ομάδας

Όπως εξηγεί, μιλώντας στο iatronet.gr, ο νευρολόγος Γιώργος Βαβουγυιός, επισκέπτης λέκτορας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και μεταδιδακτορικός ερευνητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η ομάδα εργασίας του ελληνικού Πανεπιστημίου (από τα Τμήματα Ιατρικής και Πληροφορικής) κατέθεσε πρωτόκολλο στο Facebook και στα δύο αμερικανικά πανεπιστήμια, το οποίο εγκρίθηκε και υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ των τεσσάρων φορέων. Τα πρωτογενή δεδομένα που παρέλαβε περιελάμβαναν πολλά εκατομμύρια ανώνυμα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια πολιτών που είχαν πάρει μέρος στη γενικότερη έρευνα για το πώς αντιμετωπίζουν την πανδημία. Οι απαντήσεις ήταν περισσότερες από 1 εκατομμύριο το μήνα επί 8 μήνες!

Επιλέχτηκαν και αναλύθηκαν οι 320.326 απαντήσεις αυτών που είχαν κάνει τεστ COVID, από τον Απρίλιο ως τον Δεκέμβριο του 2020.

Ως μήνας αναφοράς επιλέχθηκε ο Αύγουστος, με ένα αξιοποιήσιμο δείγμα 66.165 ατόμων για τον συγκεκριμένο μήνα και με βάση τις απαντήσεις των ασθενών για τα συμπτώματα που αντιμετώπιζαν δημιουργήθηκε το πρώτο μοντέλο φαινοτύπων. «Κάναμε έναν συνδυασμό από τα καταγεγραμμένα συμπτώματα και φτιάξαμε ένα μοντέλο το οποίο συνδέει τις νοσηρότητες και αθροίσματα συμπτωμάτων. Αυτά τα εξετάσαμε ως φαινότυπους, δηλαδή αν είναι γνήσια σύνδρομα. Αν είναι πράγματα που πάνε μαζί και θα ξαναεμφανιστούν στη διάρκεια της πανδημίας», σημειώνει ο κ.Βαβουγυιός.

Από την αρχή της επεξεργασίας έγινε ξεκάθαρο πως η Covid-19 ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια «καινούργια πνευμονία», όπως είχε χαρακτηριστεί όταν από τη Γουχάν της Κίνας διαδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. «Είχαμε 13 συμπτώματα, τα οποία κάλυπταν όλα τα δυνατά συστήματα, με τα νευρολογικά συμπτώματα ειδικά να υποεκτιμούνται παγκοσμίως», ανέφερε ο ερευνητής.

Οι πέντε φαινότυποι

Στη συνέχεια ελέγχθηκαν όλοι οι μήνες της περιόδου, με τον αριθμό των δειγμάτων να κυμαίνεται από 30.000 ως 100.000 ανά μήνα. Συγκρίνοντας τα ευρήματα του Αυγούστου με τους υπόλοιπους μήνες, όρισαν πέντε διαφορετικούς τύπους ασθενών με Covid-19 (φαινότυπους), σε σταθερή αναλογία στον πληθυσμό.

«Αυτό που αντιμετώπιζε όλος ο πλανήτης ως εμπύρετη πνευμονία, ουσιαστικά για την κοινωνία –εκτός νοσοκομείων δηλαδή- ήταν μάλλον η μειοψηφία. Ήταν ένας σταθερός φαινότυπος (ο FMS), ένα σύνδρομο το οποίο συναντήσαμε επί 7 με 8 μήνες με συνέπεια, με τις ίδιες σχέσεις μεταξύ συμπτωμάτων: πυρετός, κακουχία, συμπτώματα από το κατώτερο αναπνευστικό και δύσπνοια», ανέφερε για να προσθέσει: «Όμως στην κοινότητα, συμπτώματα τα οποία το 2020 δεν ήταν στον ορισμό της Covid-19 συμπεριλαμβάνονταν σε άλλες 4 διαφορετικές διακριτές εκδηλώσεις»

Οι πέντε φαινότυποι και τα χαρακτηριστικά τους, όπως καταγράφονται στην εργασία και δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο International Journal of Enviromental Research and Public Health, είναι οι εξής:

• ANCOS: Χαρακτηρίζεται από γενικευμένη κακουχία, απουσία πυρετού και συμπτωμάτων εκ της αναπνευστικής οδού, με ελάχιστα ή καθόλου λοιπά συμπτώματα.
• ACOS: Χαρακτηρίζεται από συμπτώματα απύρετου λοίμωξης ανώτερου αεραγωγού, απουσία πυρετού, και ελάχιστα ή καθόλου λοιπά συμπτώματα.
• FMS: Συμβατό με το αρχικά αναγνωριζόμενο τυπικό, εμπύρετο σύνδρομο, με εκδηλώσεις του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού.
• OGIP: Χαρακτηρίζεται από προεξάρχουσα οσφρητική και γευστική δυσλειτουργία, απουσία πυρετού και συμπτωμάτων εκ της αναπνευστικής οδού, με ελάχιστα ή καθόλου λοιπά συμπτώματα.
• OSDS: Χαρακτηρίζεται από κεφαλαλγία και απουσία πυρετού και συμπτωμάτων εκ του αναπνευστικού, γαστρεντερικού, απουσία κακουχίας, με ελάχιστα ή καθόλου λοιπά συμπτώματα.

Για την ανοσμία

«Ειδικά η ανοσμία θεωρούνταν επιφαινόμενο μιας γενικότερης φλεγμονής του ανώτερου αεραγωγού, κάτι που δεν προσυπογράφω σαν ακαδημαϊκός νευρολόγος. Έδωσα μάχη για να αναγνωριστεί ότι μαζί με την υπογευσία δύναται να σχετιστεί με έναν πιο ήπιο φαινότυπο, ο οποίος δεν έκανε εμπύρετη νόσο, έκανε όμως διαταραχή της γεύσης το ίδιο συχνά και δεν είχε συμπτώματα από το αναπνευστικό», υπογραμμίζει ο κ. Βαβουγυιός.

Στη συνέχεια προσθέτει: «ο πιο ενδιαφέρον φαινότυπος για έναν νευρολόγο θεωρώ ότι είναι ο πέμπτος, που βγήκε αργότερα, όταν αναγνωρίστηκαν τα νευρολογικά συμπτώματα και οι διαταραχές ύπνου. Το θεωρώ ως μια δική μου συνεισφορά στην έρευνα».

Διάχυτα στον πληθυσμό

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν, με παρότρυνση του ίδιου στον κύριο ερευνητή της αμερικανικής μελέτης, προστέθηκαν ερωτήσεις στα ερωτηματολόγια για τα νευρολογικά συμπτώματα, όπως ο πονοκέφαλος, η υποκειμενική γνωστική διαταραχή (περιγραφόμενη από τους ασθενείς ως «braifog») και οι διαταραχές ύπνου, οι απαντήσεις πολλαπλασιάστηκαν και αποκαλύφθηκε πως αυτά τα συμπτώματα ήταν διάχυτα στον πληθυσμό.

Αναφερόμενος στο σήμερα, ο ερευνητής παρατηρεί πως σε παγκόσμιο επίπεδο, η στρατηγική επιλογή που έχει γίνει επιδημιολογικά θέλει την προσοχή να επικεντρώνεται στη βαρύτητα των συμπτωμάτων.

«Δεν λειτουργούμε καταγράφοντας όλο το φάσμα του τι μπορεί να κάνει η Covid-19. Ασχολούμαστε εν γνώσει μας με αυτό που θεωρούμε το πιο επικίνδυνο», λέει, σημειώνοντας πως αυτή η στρατηγική ουσιαστικά επαληθεύει την προσέγγιση των φαινοτύπων.

«Δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν έχει συμπτώματα τόσο βαριά και ενδέχεται να μην απασχολήσει μια δομή υγείας -ή τουλάχιστον αυτή είναι η πεποίθησή μας- δεν ελέγχεται, παρόλο που έχει ένα άθροισμα συμπτωμάτων. Αυτό είχε ως συνέπεια την μη αναγνώριση των ηπιότερων αλλά υπαρκτών μορφών Covid-19, οι οποίοι συμβάλλουν στο φάσμα εκδηλώσεων της νόσου αλλά και στην δυναμική της στην κοινότητα».