Εκτροχιάζεται η εξομάλυνση;

Η Τουρκία προκαλεί. Και η Ελλάδα αντιδρά με… υποδειγματική νηφαλιότητα, μέτρο και ψυχραιμία στις ακραία παραβατικές ενέργειές της που δεν αποκλείεται, ως ισχυρό σενάριο, να είναι έργο του βαθέος κράτους και του εκφραστή του, υπουργού Αμυνας Χουλουσί Ακάρ (με την ευδιάκριτη προσωπική του ατζέντα ακόμη και για να διαδεχθεί τον πρόεδρο Ερντογάν). Ετσι μετά τις μαζικές υπερπτήσεις και παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, η Αθήνα ματαίωσε τη συμμετοχή της Τουρκίας στην άσκηση «Tiger’s Meet» και ακόμη σοβαρότερα ακύρωσε τη διαπραγμάτευση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ενώ προχώρησε μέχρι και σε ενεργοποίηση της αεράμυνας της χώρας ως εάν να πηγαίναμε… για πόλεμο! Αλλά μήπως έπαιξε έτσι το παιχνίδι του βαθέος κράτους και του Ακάρ ενδεχομένως κλιμακώνοντας την ένταση; Γιατί βαθύ κράτος και υπουργός Αμυνας φαίνεται ότι αυτό επεδίωκαν: να ματαιώσουν την προσπάθεια προσέγγισης των δύο χωρών που ξεκίνησε με τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Αλλωστε αμέσως μετά τη συνάντηση ο Χ. Ακάρ εξαπέλυσε μπαράζ αμετροεπών δηλώσεων υπονομευτικών της προσπάθειας και διάφοροι απόστρατοι του βαθέος κράτους συνεχίζουν στην ίδια τοξική λογική. Φορτισμένες δηλώσεις όμως γίνονται και από ελληνικής πλευράς. Στις 20 Απριλίου (Μ. Τετάρτη) λ.χ. ο υφυπουργός Αμυνας από τις Οινούσσες διακήρυξε ότι «η Τουρκία λειτουργεί ως κράτος-τρομοκράτης»! Για να ακολουθήσουν οι μαζικές παραβιάσεις (27/4). Το αποτέλεσμα είναι ότι η διαδικασία εξομάλυνσης για μια ακόμη φορά εκτροχιάζεται.

Ο φαύλος κύκλος εκεί που πάει να σπάσει ξαναδένεται πιο σφικτά. Και είναι εντελώς παράλογο να δεχθεί κάποιος ότι ο πρόεδρος Ερντογάν εγκαινίασε μια διαδικασία εξομάλυνσης με την Ελλάδα στις 13 Μαρτίου για να τη… δολοφονήσει στις 27 Απριλίου, αν και σε ένα αυταρχικό καθεστώς πολλά είναι δυνατά αλλά όχι και ο αυτοεξευτελισμός του. Ούτε βέβαια το επιχείρημα ότι ο Ερντογάν… πανικοβλήθηκε τόσο από την επικείμενη επίσκεψη του έλληνα Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και την ομιλία του στο Κογκρέσο και εξαπέλυσε τα μαχητικά πάνω από το Αιγαίο στέκει (ενώ δεν δένει και με τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων).

Αλλά το ερώτημα είναι γιατί η Ελλάδα θα έπρεπε να ακυρώσει τις συναντήσεις για τη διαπραγμάτευση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Μα ακριβώς τώρα είχε νόημα η προώθηση των μέτρων αυτών, μέτρων που εξυπηρετούν πρωτίστως την Ελλάδα, παράλληλα με την ανάδειξη της τουρκικής παραβατικότητας και απειλής. Οπως επίσης και η παρουσία των τούρκων αξιωματικών στην άσκηση «Tiger’s Meet» θα αποτελούσε μια καλή ευκαιρία να τους δοθεί ένα μάθημα, ένα σεμινάριο για τη σημασία του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των αρχών και σχέσεων καλής γειτονίας. Ασφαλώς η Ελλάδα θα έπρεπε να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα για την τουρκική παραβατικότητα αλλά όχι με το να πυροβολεί και τα πόδια της. Υπήρχαν πολλοί άλλοι τρόποι πιο αποτελεσματικοί.

Και χωρίς κατά κανόνα να δίνω σοβαρή βάση στα αφηγήματα που προέρχονται από ένα ανελεύθερο αυταρχικό καθεστώς/ Αγκυρα, έχω σοβαρές επιφυλάξεις και για πολλά άλλα επίσημα αφηγήματα. Δείτε τι έγινε με την υπόθεση των επαναπροωθήσεων (pushbacks). Κατεβατά ολόκληρα σε «Spiegel», «Le Monde», «The Guardian» κ.α., που θεμελιώνουν τις υποθέσεις έπειτα από ενδελεχή έρευνα και που ανάγκασαν τον επικεφαλής της Frontex F. Leggeri να υποβάλει την παραίτησή του!

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Tελευταίο βιβλίο του: «Επιτεύγματα και Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης» (Θεμέλιο)