Εναλλακτικά καύσιμα και μέτρα «αντίδοτο» στο σύστημα εμπορίας ρύπων

Την επιτάχυνση των επενδύσεων σε νέα εναλλακτικά καύσιμα και τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών ενθαρρύνει η διεθνής ναυτιλιακή κοινότητα καθώς μόνο έτσι εξασφαλίζεται όπως υποστηρίζουν οι φορείς της διεθνούς ναυτιλίας το πέρασμά της σε μια νέα εποχή απεξάρτησής της από τον άνθρακα.

Παράλληλα ο ναυτιλιακός κλάδος προετοιμάζεται εν όψει των άμεσων περιβαλλοντικών προκλήσεων που θα αντιμετωπίσει το 2023, όπως είναι τα βραχυπρόθεσμα μέτρα τεχνικού και λειτουργικού χαρακτήρα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που έχει υιοθετήσει ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός ΙΜΟ αλλά και η επικείμενη επέκταση στη ναυτιλία του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών EU ETS της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EE).

Οι στόχοι και οι προτεραιότητες

Η διεθνής και ελληνική ναυτιλία έχει ενστερνιστεί πλήρως την ανάγκη μείωσης ρυπογόνων εκπομπών και έχει θέσει τον στόχο αυτόν στην κορυφή της ατζέντας της για τα επόμενα χρόνια, ζητώντας όμως από τις ρυθμιστικές αρχές να νομοθετούν στηριζόμενες στις αρχές της ομαλής μετάβασης της διαφύλαξης των κανόνων υγιούς ανταγωνισμού και της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Ευελπιστώντας ειδικότερα σε ρεαλιστικά και αποτελεσματικά μέτρα η πλοιοκτησία εστιάζει στο ειδικό βάρος που έχει η κάθε πλευρά η οποία εμπλέκεται στη ναυτιλιακή βιομηχανία στην προσπάθεια μείωσης και μηδενισμού των ρύπων.

Οπως επισημαίνουν οι πλοιοκτήτες, σημαντικότατο μερίδιο ευθύνης για την επίτευξη των στόχων μηδενικών εκπομπών άνθρακα ανήκει στους κατασκευαστές μηχανών πλοίων στα ναυπηγεία και στους παραγωγούς και προμηθευτές καυσίμων.

Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι χωρίς σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς η ναυτιλιακή βιομηχανία θα παραμείνει εξαρτημένη από τον άνθρακα.

Παράλληλα η διεθνής και ελληνική ναυτιλία επιδιώκει περιβαλλοντικές λύσεις βραχυπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα στο πλαίσιο του ΙΜΟ και στέκεται κριτικά στις περιφερειακές πρωτοβουλίες διότι ακυρώνουν τον διεθνή χαρακτήρα της ναυτιλίας και στρεβλώνουν τον υγιή ανταγωνισμό δημιουργώντας ναυτιλία πολλών ταχυτήτων. Μια τέτοια περιφερειακή πρωτοβουλία είναι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να επεκτείνει το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών EU ETS και στη ναυτιλία στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Fit for 55». To EU ETS ως περιφερειακό αγορακεντρικό μέτρο αντιβαίνει στον παγκόσμιο χαρακτήρα των θαλάσσιων μεταφορών ενώ υπονομεύει σοβαρά τις συνεχιζόμενες διεθνείς προσπάθειες και διαπραγματεύσεις στον ΙΜΟ για την απανθρακοποίηση του τομέα, εκτιμά η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ).

Το σύστημα αυτό είναι ακατάλληλο και μη συμβατό με τα εγγενή χαρακτηριστικά του κλάδου δεδομένου ότι η ναυτιλία αποτελείται ως επί το πλείστον από μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες θα δυσκολευτούν να χρηματοδοτήσουν την αγορά δικαιωμάτων ρύπων κυρίως λόγω της απρόβλεπτης και ενδημικής μεταβλητότητας του ναυτιλιακού τομέα και να ανταπεξέλθουν στον διοικητικό φόρτο και στα σχετικά κόστη της αγοράς δικαιωμάτων ρύπων.

Ειδικό ταμείο για τη ναυτιλία

Αντ’ αυτού η ναυτιλία υποστηρίζει την εισαγωγή ενός εναλλακτικού προβλέψιμου και λιγότερο προβληματικού ευρωπαϊκού αγορακεντρικού μέτρου (Market Based Measure – ΜΒΜ) με τη μορφή ενός ειδικού ταμείου (dedicated fund) για τη ναυτιλία, το οποίο θα μπορούσε να αγοράζει και να πουλάει δικαιώματα ρύπων μέσω του EU ETS με βάση τη μέση τιμή των δικαιωμάτων ETS του προηγούμενου έτους. Το εν λόγω ταμείο θα μπορεί να χρηματοδοτήσει και την απαραίτητη έρευνα και ανάπτυξη για φιλικότερα προς το περιβάλλον ναυτιλιακά καύσιμα χωρίς τα οποία δεν θα είναι δυνατή η απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον ορυκτό άνθρακα. Επιπλέον αποφασιστικής σημασίας για την ορθή λειτουργία της ναυτιλίας είναι η υλοποίηση από τους ρυθμιστές της βασικής αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει».