Νόμοι υπάρχουν. Ε, και (;)

Εδώ και σχεδόν ένα χρόνο υποτίθεται πως τα πλαστικά μιας χρήσης θα ήταν παρελθόν. Ναι, καλά διαβάσατε. Παρελθόν με βάση και το σχετικό νόμο. Για το καλό του πλανήτη θα έπρεπε να ξεχάσουμε τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα, τα πιάτα, τα καλαμάκια και μια σειρά από άλλα πλαστικά είδη.

Μάλιστα, μας είπαν λοιπόν πως οι απαγορεύσεις ήρθαν για να μείνουν προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026 (με βάση τη σχετική Κοινοτική Οδηγία που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο).

Τι λέτε, τα καταφέραμε;

«Όχι», μού λέει, ο υπεύθυνος προγραμμάτων μείωσης αποτυπώματος της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς Αχιλλέας Πληθάρας.

Ο νόμος δεν εφαρμόζεται σωστά…

Όπως μού εξηγεί, μέσα από την 1η έκθεση που συνέταξε η περιβαλλοντική οργάνωση ( και παρουσιάστηκε πρόσφατα) για την πορεία της εφαρμογής του νόμου, σχεδόν δυο χρόνια μετά την ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας, η οποία κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση, φαίνεται πως η κυβέρνηση αδυνατεί να εφαρμόσει σωστά τον νόμο που η ίδια ψήφισε για τον περιορισμό της κατανάλωσης πλαστικών μιας χρήσης και κατά συνέπεια τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης.

Πριν συνεχίσω σας δίνω (όσο μπορώ) μια συνολική εικόνα της κατάστασης, προκειμένου να καταλάβετε το μέγεθος του προβλήματος για το οποίο μιλάμε.

Διαβάστε ακόμα: Ανίχνευσαν πλαστικό στο ανθρώπινο αίμα που προέρχεται από τρόφιμα που έχουν συσκευασία PET

Η πλαστική ρύπανση αποτελεί μια μεγάλη παγκόσμια απειλή…

Σήμερα, όπως μού λένε από την περιβαλλοντική οργάνωση, η πλαστική ρύπανση αποτελεί μια μεγάλη παγκόσμια απειλή για το θαλάσσιο και το χερσαίο περιβάλλον. Ειδικότερα, κάθε χρόνο διαρρέουν στους ωκεανούς 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Μάλιστα, υπολογίζετε, πως μόνο στις ελληνικές θάλασσες καταλήγουν ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών (!)

Πάμε τώρα στο θέμα μας. «Με νόμο που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2020 (είναι ο νόμος 47/36), η Ελλάδα έγινε μια από τις πρώτες χώρες της ΕΕ που ενσωμάτωσε στο εθνικό δίκαιο τη σχετική Κοινοτική Οδηγία, εκπλήσσοντας θετικά. Ο νόμος έχοντας ως βασικό στόχο τη σταδιακή μείωση της πλαστικής ρύπανσης, προβλέπει μια σειρά από ρυθμίσεις για την κατάργηση ορισμένων προβληματικών πλαστικών μιας χρήσης, τον περιορισμό σειράς άλλων πλαστικών προϊόντων και την ορθολογική διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων που προκύπτουν», συνεχίζει ο Αχιλλέας Πληθάρας.

Διαβάστε ακόμα:   ΟΟΣΑ: «SOS» για τα πλαστικά – Μόνο το 9% ανακυκλώνεται

Κάτω από τη βάση…

-Και πού βρισκόμαστε σήμερα;

-«Μέχρι σήμερα, οι επιδόσεις της χώρας μας στην εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου βρίσκονται επιεικώς κάτω από τη βάση».

-Δηλαδή θέλεις να μού πεις πως δεν έχει γίνει κανένα θετικό βήμα;

-«Το μόνο θετικό σημείο που καταγράφει η έκθεση είναι η εφαρμογή κάποιων ρυθμίσεων του νόμου για τα πλαστικά μπουκάλια. Πολλές επιχειρήσεις έχουν κινητοποιηθεί και ήδη διαθέτουν στην αγορά πλαστικές φιάλες από ΡΕΤ που περιέχουν ανακυκλωμένο πλαστικό πάνω από 25%, αλλά και μπουκάλια με προσαρτημένα καπάκια, παρότι δίνεται περιθώριο εφαρμογής των μέτρων αυτών μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 και τον Ιούλιο του 2024 αντίστοιχα».

Κύκλωμα παράνομης διάθεσης…

Πάμε τώρα στα προβληματικά σημεία στην εφαρμογή του σχετικού νόμου. Σύμφωνα με τον υπεύθυνο προγραμμάτων μείωσης αποτυπώματος της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς :

• Τα πλαστικά καλαμάκια εξακολουθούν να κατακλύζουν την αγορά. Μάλιστα, όπως λέει, ελλείψει ελέγχων, έχει δημιουργηθεί ένα «παρακύκλωμα» παράνομης διάθεσης.
• Η εφαρμογή των ρυθμίσεων για τα πλαστικά κύπελα και τα φαγητοδοχεία είναι κακή. Ο νόμος επιβάλλει από 1/1/2022 εισφορά 5 λεπτών για κάθε κύπελλο ή φαγητοδοχείο μιας χρήσης και 5 λεπτά για το καπάκι της. Προβλέπει επίσης να ενημερώνονται οι πολίτες για τη δυνατότητα να ψωνίζουν με δικό τους σκεύος τρόφιμα και ποτά από λιανεμπόριο και καταστήματα εστίασης και να κερδίζουν έκπτωση.

Στην πράξη όμως, όπως μού αναφέρει ο Αχιλλέας Πληθάρας, τα καταστήματα στην συντριπτική τους πλειονότητα δεν ενημερώνουν τους πολίτες για τη δυνατότητα αγορών με δικά τους σκεύη, ενώ καταγγελίες από φορείς της αγοράς αναφέρουν πως σε αρκετές περιπτώσεις η εισφορά έχει ενσωματωθεί στην τελική τιμή πώλησης των προϊόντων (!) και δεν ανταποδίδεται το περιβαλλοντικό τέλος στην Πολιτεία, γεγονός που οδηγεί σε απώλεια εσόδων για το κράτος πολλών εκατομμυρίων ευρώ…

Δημόσιες βρύσες μόνο στα χαρτιά…

-Οι δημόσιες βρύσες εξακολουθούν να αποτελούν είδος προς εξαφάνιση. Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται, οι Δήμοι είναι υποχρεωμένοι από την 1η Ιουλίου 2021 να διαθέτουν κοινόχρηστες βρύσες προς δωρεάν διάθεση πόσιμου νερού σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και σε δημοτικές παιδικές χαρές, καθώς και να επεκτείνουν το δίκτυο με κοινόχρηστες βρύσες σε χώρους συνάθροισης κοινού εντός των ορίων της αρμοδιότητας τους.

« Οι δημόσιες βρύσες στο σύνολο των μεγάλων αστικών κέντρων εξακολουθούν να αποτελούν είδος προς εξαφάνιση και δεν έχει προχωρήσει επαρκώς η επέκτασή τους», λέει ο υπεύθυνος προγραμμάτων της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς.

-Οι μεθοδεύσεις στη δημιουργία συστήματος επιστροφής εγγύησης για πλαστικά μπουκάλια είναι άκρως προβληματικές.

Με τον νόμο προβλεπόταν να λειτουργεί από τις 5 Ιανουαρίου 2023 ένα πανελλαδικό σύστημα επιστροφής εγγύησης για τα πλαστικά μπουκάλια (αλλά και για μπουκάλια γυαλιού και αλουμινίου). Βάσει αυτού, ο καταναλωτής κατά την αγορά ενός προϊόντος σε πλαστικό μπουκάλι καταβάλλει ένα έξτρα τίμημα, το οποίο θα λαμβάνει πίσω όταν επιστρέφει το άδειο μπουκάλι σε σημεία επιστροφής.

Η διεθνής εμπειρία, εξηγούν από το WWF Ελλάς, δείχνει πως αυτό το σύστημα είναι το πλέον κατάλληλο για να καταφέρει η χώρα να συλλέγει και να οδηγεί στην ανακύκλωση σχεδόν το σύνολο των 2-2.5 δισεκατομμυρίων πλαστικών μπουκαλιών που καταναλώνονται στην Ελλάδα σε ετήσια βάση.

«Δεν είμαστε και πολύ αισιόδοξοι για το αν στην πράξη προχωρήσει ο σχεδιασμός», μού επισημαίνει ο Αχιλλέας Πληθάρας. «Αρχικά προβλεπόταν η ύπαρξη ενός ενιαίου πανελλαδικού συστήματος, στη συνέχεια καταργήθηκε αυτή η πρόβλεψη και δίνεται το πράσινο φως για τη δημιουργία πολλών συστημάτων επιστροφής εγγύησης. Επιπλέον, με πρόσφατο νόμο, η έναρξη λειτουργίας μετατίθεται για μετά τις 3 Ιανουαρίου 2023».

Όπως μού λένε από την περιβαλλοντική οργάνωση, υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα. Ο νόμος του ’20 προέβλεπε πως έως τις 3 Ιουλίου 2021 θα έπρεπε να είχε εκδοθεί ΚΥΑ σχετικά με το πεδίο και πλαίσιο εφαρμογής του συστήματος επιστροφής εγγύησης. Όμως τελικά αυτή η απόφαση εκδόθηκε με ένα χρόνο καθυστέρηση (στις 21 Ιουλίου 2022) και τα περιεχόμενά της – κατά το WWF Ελλάς- περισσότερο συσκοτίζουν παρά δίνουν ένα σαφές στίγμα για την εφαρμογή του συστήματος.

Τιμή πολύ χαμηλή σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες…

Μάλιστα, ορίζεται ένα εγγυοδοτικό αντίτιμο της τάξης 0,10-0,15 ευρώ για κάθε φιάλη, τιμή πολύ χαμηλή σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν εμπειρία στην εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας ( για παράδειγμα Γερμανία, Ολλανδία 0,25 ευρώ).

Τι είπαμε; Νόμοι υπάρχουν. Όμως στον τίτλο του κειμένου χρησιμοποιήσαμε και ένα «και» με ερωτηματικό. Κι αυτό το «και» για να… φύγει, χρειάζεται οι νόμοι, όπως μού λέει, ο Αχιλλέας Πληθάρας, να συνοδεύονται από καλή εφαρμογή και ουσιαστικούς ελέγχους. Αλλιώς αποτελούν κενό γράμμα. Τόσο απλά…