Ρωσία: Η νέα πρόκληση για τις ευρωπαϊκές τράπεζες

Εδώ και έναν χρόνο πολλές δυτικές, κυρίως ευρωπαϊκές τράπεζες είναι σε μια ιδιότυπη ομηρεία στην Ρωσία, και αδυνατούν να αποχωρήσουν πλήρως. Ωστόσο, παρά το προεδρικό διάταγμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, που ουσιαστικά καθιστά δύσκολη την αποεπένδυση από τη χώρα, ένα νέο πρόγραμμα ενισχύει τις πιέσεις προς τις εν λόγω τράπεζες να αναζητήσουν τρόπους να εγκαταλείψουν τη Ρωσία.

Συν τοι άλλοις μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, μερικές ευρωπαϊκές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της αυστριακής Raiffeisen Bank International και της ιταλικής UniCredit, εξακολουθούν να κερδίζουν χρήματα στη Ρωσία.

Τώρα όμως το Κρεμλίνο ανακοίνωσε παύση πληρωμών σε δάνεια στρατιωτών που πολεμούν στην Ουκρανία και καλεί τις τράπεζες να διαγράφουν ολόκληρο το χρέος εάν κάποιος σκοτωθεί ή ακρωτηριαστεί.

Το πρόγραμμα ελάφρυνσης δανείων δεν προκάλεσε μόνο επικρίσεις από την κεντρική τράπεζα της Ουκρανίας, η οποία είπε ότι είχε απευθύνει έκκληση στη Raiffeisen και άλλες τράπεζες να σταματήσουν να δραστηριοποιούνται στη Ρωσία, αλλά και από επενδυτές που ανησυχούν για τυχόν επιπτώσεις.

Πώς το Κρεμλίνο κρατά σε «ομηρεία» τις δυτικές τράπεζες

Η σημασία στη ρωσική οικονομία

Η Raiffeisen και η UniCredit είναι και οι δύο βαθιά ενσωματωμένες στο ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και είναι οι μόνες ξένες τράπεζες στη λίστα των 13 «συστημικά σημαντικών πιστωτικών ιδρυμάτων», υπογραμμίζοντας τη σημασία τους για τη ρωσική οικονομία, η οποία παλεύει με σαρωτικές κυρώσεις από τη Δύση.

Ο ρόλος τους στη στήριξη της ρωσικής οικονομίας σε μια κρίσιμη στιγμή για τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ωθήσει ορισμένους επενδυτές να δημοσιοποιήσουν τις αμφιβολίες τους.

«Οι εταιρείες θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές», είπε ο Kiran Aziz, του νορβηγικού ταμείου συντάξεων KLP, προειδοποιώντας για τον σημαντικό κίνδυνο να χρησιμοποιηθούν οι τράπεζες για να «χρηματοδοτήσουν με άλλους τρόπους τον πόλεμο». Τα ταμεία KLP κατέχουν μετοχές τόσο της Raiffeisen όσο και της UniCredit.

Την εποχή που ο νόμος αυτός περνούσε από το κοινοβούλιο, ο Vyacheslav Volodin, ο ισχυρός πρόεδρος της Κάτω Βουλής, κατέστησε σαφές τη σημασία του για τη Ρωσία.

«Στρατιώτες και αξιωματικοί διασφαλίζουν την ασφάλεια της χώρας μας και πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι θα φροντιστούν», είπε.

Ανησυχίες

Ο Έρικ Κρίστιαν Πέντερσον της Nordea Asset Management, η οποία έχει υπό διαχείριση περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ (320 δισεκατομμύρια δολάρια), δήλωσε ότι ανησυχεί και αυτός για τη ρωσική παρουσία της Raiffeisen και της UniCredit και το είχε συζητήσει μαζί τους.

Η απαίτηση να χορηγούν οι τράπεζες παύση πληρωμής σε στρατιώτες «απεικονίζει τους κινδύνους της λειτουργίας σε δικαιοδοσίες όπου οι εταιρείες μπορούν … να εξαναγκαστούν σε ενέργειες που αντιβαίνουν άμεσα στις εταιρικές τους αξίες», πρόσθεσε.

«Αισθανόμαστε ότι είναι σωστό για τις εταιρείες να αποχωρήσουν από τη Ρωσία, δεδομένης της απρόκλητης επίθεσής της στην Ουκρανία», είπε ο Pederson. Τα στοιχεία της Refinitiv δείχνουν ότι η Nordea κατέχει μετοχές της UniCredit.

Κέρδη

Οι τράπεζες αναδιάρθρωσαν συνολικά 167.600 δάνεια για στρατιωτικό προσωπικό ή μέλη των οικογενειών τους, αξίας άνω των 800 εκατομμυρίων ευρώ, από τις 21 Σεπτεμβρίου έως το τέλος του περασμένου έτους, σύμφωνα με στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.

Η Raiffeisen είπε ότι μόνο το 0,2% των ρωσικών δανείων της επηρεάζεται από το «επιβληθέν από την κυβέρνηση μορατόριουμ δανείων», ένα ποσό που χαρακτήρισε «αμελητέο». Η τράπεζα έχει συνολικά σχεδόν 9 δισεκατομμύρια ευρώ δάνεια στη Ρωσία, όπου είναι για περισσότερα από 25 χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών.

Πραγματοποίησε καθαρά κέρδη περίπου 3,8 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι, χάρη σε μεγάλο βαθμό στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ συν κέρδη από τις δραστηριότητές της στη Ρωσία.

Η UniCredit, η οποία εισήλθε στη ρωσική αγορά πριν από σχεδόν 20 χρόνια όταν εξαγόρασε μια αυστριακή τράπεζα, είπε ότι ο κανόνας ήταν «υποχρεωτικός βάσει του ομοσπονδιακού νόμου… για όλες τις τράπεζες», αρνούμενη να πει πόσα από τα δάνειά της είχαν διαγραφεί.

Η ιταλική τράπεζα πρόσθεσε ότι οι δραστηριότητές της στη Ρωσία επικεντρώθηκαν σε εταιρείες και όχι σε ιδιώτες. Από τα συνολικά έσοδα της UniCredit άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι, η Ρωσία αντιπροσώπευε πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

Κλείνουν τις πόρτες

Ορισμένες ξένες τράπεζες κατάφεραν σχετικά γρήγορα να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Η γαλλική Societe Generale διέκοψε τους δεσμούς της με τη Ρωσία τον Μάιο πουλώντας τη Rosbank στον όμιλο Interros του επιχειρηματία Vladimir Potanin.

Ωστόσο, η συνεχιζόμενη παρουσία δύο από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης προσελκύει την προσοχή των ρυθμιστικών αρχών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), δήλωσε στο Reuters ένα άτομο που γνωρίζει το θέμα.

Ο Andrea Enria, ο επικεφαλής επόπτης της ΕΚΤ, είπε ότι τα περιθώρια εξόδου έχουν στενέψει επειδή οι ρωσικές αρχές ακολουθούσαν μια πιο «εχθρική» προσέγγιση. Αλλά εξέφρασε επίσης τη στήριξη σε οποιαδήποτε τράπεζα θέλει να μειώσει τις δραστηριότητές της εκεί ή να φύγει.

Η Raiffeisen και η UniCredit επιβεβαίωσαν ότι βρίσκονται σε συζητήσεις για τη Ρωσία με την ΕΚΤ.

Η UniCredit είπε ότι διατήρησε την ΕΚΤ «πλήρη και τακτικά ενημερωμένη σχετικά με τη στρατηγική μας για την ομαλή απομάκρυνση του κινδύνου της έκθεσής μας στη Ρωσία».

Εξάλλου, η Raiffeisen είδε κέρδη από τις δραστηριότητές της στη Ρωσία να υπερτριπλασιάζονται πέρυσι. Αξίζει να σημειωθεί ότι, οι Ρώσοι αποταμιευτές κατέθεσαν περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια ευρώ στην τράπεζα, η οποία προσφέρει ένα μέρος για την κατάθεση κεφαλαίων με λιγότερους κινδύνους κυρώσεων.

Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει μεγάλη ώθηση για τις τράπεζες να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, παρά τις ρυθμιστικές πιέσεις.

Και στην Αυστρία, η οποία έχει στενούς ιστορικούς και οικονομικούς δεσμούς με την Ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία, οι πολιτικοί σιωπούν σε μεγάλο βαθμό για τη συνεχιζόμενη ρωσική παρουσία της Raiffeisen, η οποία τους τελευταίους μήνες προκάλεσε διαδηλώσεις έξω από τα κεντρικά της γραφεία.