Ρωσία: Εγκλωβισμένες οι δυτικές τράπεζες

Σχεδόν έναν χρόνο μετά την εισβολή στην Ουκρανία , μόνο λίγες δυτικές τράπεζες έχουν καταφέρει να εγκαταλείψουν τη Ρωσία, αν και με μεγάλο κόστος, ενώ άλλες έχουν επιλέξει ή έχουν αναγκαστεί να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους στη χώρα.

Για την πλειοψηφία που προσπαθούσε να πουλήσει τα ρωσικά περιουσιακά της στοιχεία, οι ελπίδες για μια ταχεία έξοδο εξανεμίστηκαν όταν ο Πούτιν πέρασε έναν νόμο σύμφωνα με τον οποίο οι ξένοι ιδιοκτήτες από «μη φιλικές» χώρες δεν μπορούσαν να ολοκληρώσουν συμφωνίες χωρίς την έγκρισή του.

Ο κατάλογος των εμπλεκόμενων εταιρειών περιλαμβάνει 45 τράπεζες με θυγατρικές στη Ρωσία.

Πώς εγκλωβίζονται δυτικοί επενδυτές στη Ρωσία- Το νέο διάταγμα Πούτιν

Σύμβουλοι που εργάζονται σε αντίστοιχες συμφωνίες αναμένουν ότι η παρέμβαση του Ρώσου προέδρου θα αποτρέψει ορισμένες πωλήσεις που ήδη συζητούνται, ενώ θα αλλάξει ριζικά τους όρους άλλων.

Προβλέπουν ότι οι ήδη συμφωνημένες τιμές πώλησης θα μειωθούν έως και στο μισό καθώς το Κρεμλίνο ασκεί μεγαλύτερη επιρροή στις συμφωνίες.

Και υπογραμμίζουν ότι οι επίδοξοι αγοραστές έχουν πλέον κερδίσει την προεδρική έγκριση και προσπαθούν να κλέψουν τις πωλήσεις από ανταγωνιστές που δεν έχουν την εύνοια του Κρεμλίνου.

Οι «φίλοι» του Κρεμλίνου

«Υπάρχουν μερικοί πολύ ισχυροί Ρώσοι με στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο που προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να αρπάξουν αυτές τις εταιρείς από τους ξένους που φεύγουν», είπε ένα άτομο που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, ένα από τα πολλά που μίλησαν στους Financial Times υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαίσθητης φύσης των συνομιλιών με τη ρωσική κυβέρνηση.

«Εργαζόμαστε σε [αυτούς τους τύπους συμφωνιών] κάθε μέρα, αλλά γίνεται όλο και πιο δύσκολο συνεχώς», δήλωσε η Laura Brank, συνεργάτης στη δικηγορική εταιρεία Dechert, η οποία συμβουλεύει τις δυτικές τράπεζες να πουλήσουν τις ρωσικές θυγατρικές τους.

«Η κατάσταση είναι πολύ ρευστή και οι κανόνες δεν είναι πραγματικά ξεκάθαροι».

Το δίλημμα

Όπως υπογραμμίζουν οι FT, μέσα σε λίγες μέρες από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δυτικές τράπεζες που είχαν ξοδέψει δεκαετίες χτίζοντας αργά τα ρωσικά υποκαταστήματά τους αντιμετώπισαν μια σκληρή επιλογή για το αν θα πουλήσουν την επιχείρηση γρήγορα και θα υποστούν μια βαριά ζημία ή θα προχωρήσουν σε σταδιακή εκκαθάριση.

Οι κυρώσεις της Δύσης και οι αντεπικυρώσεις της Μόσχας κατέστησαν σχεδόν αδύνατη την επιχειρηματική δραστηριότητα για ξένες τράπεζες.

Η Raiffeisen Bank International της Αυστρίας, ο δυτικός δανειστής με τη μεγαλύτερη παρουσία στη Ρωσία και την Ουκρανία, αύξησε την αντιστάθμιση συναλλάγματος και τα αποθεματικά μετρητών της αναμένοντας ότι οι πελάτες θα αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους καθώς τα στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα σύνορα στις αρχές του περασμένου έτους.

Αλλά η εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου αιφνιδίασε τα στελέχη της τράπεζας —όπως και τους περισσότερους δυτικούς τραπεζίτες.

«Ήταν μια από τις πιο συγκλονιστικές μέρες στη ζωή μου», είπε ο Hannes Mösenbacher, επικεφαλής υπεύθυνος κινδύνου στη Raiffeisen.

Δύσκολες ώρες για τη Raiffeisen

Η θυγατρική της Raiffeisen είναι η μεγαλύτερη στη λίστα του Κρεμλίνου —με 4,2 εκατομμύρια πελάτες και 9.400 υπαλλήλους στη Ρωσία την παραμονή της εισβολής— και η τράπεζα δεν έχει ακόμη αντιληφθεί πώς θα απομακρυνθεί από τη χώρα.

Από τα 22,9 δισ. ευρώ των περιουσιακών στοιχείων της στη Ρωσία στις αρχές του 2022, μόνο τα 354 εκατ. ευρώ ήταν εκτεθειμένα σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπέστησαν κυρώσεις από τη Δύση και τα 119 εκατ. ευρώ σε άλλες εταιρείες που επλήγησαν από κυρώσεις.

Στα τέλη Ιουλίου, η HSBC συμφώνησε να πουλήσει τη ρωσική θυγατρική της στην τοπική δανείστρια Expobank σε μια συμφωνία που θα της επέτρεπε να φύγει από μια χώρα.
Αλλά αυτή η πώληση έχει πλέον ανασταλεί. Η HSBC είπε ότι εργάζεται ακόμη για την ολοκλήρωση της συναλλαγής, αλλά ένα άτομο που γνωρίζει τα σχέδιά της είπε ότι εναπόκειται στην Expobank ως αγοραστή να εξασφαλίσει την έγκριση από τον Πούτιν.

«Για εμάς, δεν υπάρχει καμία αλλαγή από την ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας», είπε το στέλεχος της HSBC. «Απλώς πρέπει να περάσει από αυτές τις μηχανορραφίες».

Μια τράπεζα που κατάφερε να μεταβιβάσει τη ρωσική θυγατρική της πριν από το προεδρικό διάταγμα ήταν η γαλλική Société Générale, η οποία συμφώνησε τον Απρίλιο να πουλήσει τις δραστηριότητές της στη Rosbank καθώς και τις ρωσικές ασφαλιστικές της δραστηριότητες σε μια επενδυτική εταιρεία που ιδρύθηκε από τον δισεκατομμυριούχο Vladimir Potanin .

Μαζί με τη Raiffeisen και την ιταλική UniCredit, η SocGen είχε ένα από τα μεγαλύτερα ανοίγματα στη Ρωσία από οποιαδήποτε άλλη δυτική τράπεζα, με 18,6 δισ. ευρώ ενεργητικού στις αρχές του 2022. Η Rosbank απασχολούσε 12.000 άτομα.

Η λαμπρή εξαίρεση

Η SocGen μπόρεσε να συνάψει μια γρήγορη συμφωνία επειδή πούλησε στον Potanin, έναν από τους πλουσιότερους άνδρες της Ρωσίας με στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο, στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ μόλις τον περασμένο μήνα. Η γαλλική τράπεζα είχε επίσης αγοράσει την επιχείρηση από τον Potanin το 2008.

«Το κάναμε πολύ, πολύ γρήγορα – βοήθησε το γεγονός ότι το πουλήσαμε σε κάποιον που γνώριζε καλά την τράπεζα», είπε στέλεχος της SocGen. «Λάβαμε ακόμη και συγχαρητήρια τηλεφωνήματα από αντιπάλους που έλεγαν πόσο αποτελεσματικά και τακτικά μπορέσαμε να απαλλαγούμε από αυτό».

Ωστόσο, φτάνοντας σε μια τόσο βιαστική πώληση, η SocGen αναγκάστηκε να δεχτεί ένα χτύπημα 3,3 δισ . ευρώ .

Άλλες τράπεζες που αναζητούσαν μια γρήγορη έξοδο δεν είχαν έτοιμο αγοραστή να περιμένει στα φτερά, ούτε ήταν διατεθειμένες να απορροφήσουν ένα τέτοιο οικονομικό χτύπημα όπως η SocGen.

Οι δραστηριότητες της UniCredit στη Ρωσία περιλαμβάνουν 2 εκατομμύρια πελάτες και 3.500 άτομα προσωπικό. Ο διευθύνων σύμβουλος Andrea Orcel σκέφτηκε ακόμη και να αυξήσει την έκθεσή του αγοράζοντας τη ρωσική τράπεζα Otkritie λίγες εβδομάδες πριν από την εισβολή. Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου η συνολική έκθεσή της στη Ρωσία εξακολουθούσε να είναι 7 δισ. ευρώ.

Η αποτυχία της ιταλικής τράπεζας να διακόψει τους δεσμούς της με τη Ρωσία έχει προκαλέσει τριβές με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα , ανέφεραν οι FT, αφού ο Orcel είπε το καλοκαίρι ότι η διαγραφή της επιχείρησης ή η πώλησή της με έκπτωση ήταν «δεν είναι ηθικά ορθή».