Μέρα οικολογικής υπέρβασης

Η 21η Μαΐου, εκτός από μέρα που διενεργούνται οι Εθνικές εκλογές, έχει φέτος και έναν άλλο ιδιαίτερο συμβολισμό.

Είναι η «Μέρα που ξεπερνάμε τα όρια της Γης» (Earth Overshoot Day), αν όλη ανθρωπότητα ζούσε όπως εμείς στην Ελλάδα. Από την μέρα αυτή και μετά δηλαδή, η Γη εξαντλεί την ικανότητά της να απορροφά το οικολογικό αποτύπωμα της δικιάς μας ανθρώπινης δραστηριότητας και ζούμε με «δανεικά», αυξάνοντας το οικολογικό χρέος στις επόμενες γενιές. Αν δηλαδή η ανθρωπότητα ζούσε όπως οι κάτοικοι στην Ελλάδα, τότε θα χρειαζόμασταν πάνω από 2,5 πλανήτες ετησίως. Την χρήση του όρου «οικολογικό χρέος» εισήγαγε για πρώτη φορά το 1970 η έκθεση του παγκόσμιου δικτύου περιβαλλοντικού αποτυπώματος (Global Footprint Network). Πρωταθλητές στην υπερεξάντληση πόρων είναι το Κατάρ, το Λουξεμβούργο, η Αμερική, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ο Καναδάς, που εξαντλούν τους φυσικούς τους πόρους τους 2 πρώτους μήνες του χρόνου και χρειάζονται κοντά στους 6 πλανήτες σε ετήσια βάση.

Ημέρα Υπέρβασης – Στα ύψη το «οικολογικό χρέος» – «Χρωστάμε» στη Γη 18 χρόνια

Το οικολογικό χρέος πλέον αναγνωρίζεται και σε δικαστικές διαμάχες, όπως στην περίπτωση του Γερμανικού Κλιματικού Νόμου, που κρίθηκε αντισυνταγματικός (29/4/2022), επειδή μετέθετε δυσανάλογα μεγάλο μέρος των μειώσεων εκπομπών για μετά το 2030, περιορίζοντας δραματικά τα δικαιώματα της νέας γενιάς. Μάλιστα, σχετικές δικαστικές αποφάσεις απευθύνονται και σε εταιρίες που συνεχίζουν να επενδύουν δισεκατομμύρια σε ορυκτά καύσιμα, απειλώντας το μέλλον των νέων (όπως η καταδικαστική απόφαση για την Shell στην Ολλανδία, 23/5/2022). Δεν είναι όμως μόνο οι νέοι. Πλήττονται για παράδειγμα δυσανάλογα οι ηλικιωμένοι και οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες από καύσωνες μεγάλης διάρκειας. Μάλιστα, πριν λίγους μήνες, οι “KlimaSeniorinnen”, γυναίκες άνω των 64 ετών από την Ελβετία, προσέφυγαν ενάντια στην ελβετική κυβέρνηση ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διεκδικώντας την ανάληψη κλιματικής δράσης από την κυβέρνηση της χώρας.

Τα παραπάνω θέματα προφανώς δεν είναι απλώς νομικά, να επιζητούν δικαστική δικαίωση. Ούτε μόνο οικονομικά, να μπορούν να επιλυθούν λογιστικά, προσδοκώντας κανείς «κούρεμα». Είναι υπαρξιακά και συνεπώς βαθιά πολιτικά. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα το οικολογικό χρέος, θα «αφανίσει» τις προοπτικές των επόμενων γενιών.

Ειδικά για την περιοχή της Μεσογείου, τα επιστημονικά δεδομένα είναι αποκαλυπτικά. Θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, έχει από τους ταχύτερους ρυθμούς αστικοποίησης, και η χώρα μας βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής απορρύθμισης. Η διασφάλιση της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων, η θωράκιση των πόλεων από ακραία καιρικά φαινόμενα και η ήπια αστική ανάπτυξη αποτελούν τεράστιες προκλήσεις της επόμενης Κυβέρνησης, όποια και αν είναι αυτή.