Μοχάμεντ ελ Εριάν: Μια καθοριστική στιγμή για τις κεντρικές τράπεζες

Ο Ιούνιος ήταν ένας εξαιρετικός μήνας για τον κόσμο των κεντρικών τραπεζών, ένας που θα μπορούσε ενδεχομένως να μείνει στη μνήμη ως μια καθοριστική στιγμή για την αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών στις προηγμένες χώρες. Αυτό γράφει σε άρθρο του στους Financial Times ο Μοχάμεντ ελ Εριάν, πρόεδρος του Queens’ College, Cambridge και σύμβουλος της Allianz και της Gramercy. Προσθέτει δε, ότι μπορεί να αποδειχθεί και καθοριστικός  για την πολιτική αυτονομία των επιμέρους κεντρικών τραπεζών και τις προοπτικές πληθωρισμού, ανάπτυξης και ανισότητας.

Σπάνια γινόμαστε μάρτυρες ενός τέτοιου συνδυασμού γεγονότων μέσα σε λίγες μέρες. Η Τράπεζα της Αγγλίας, μια μεγάλη κεντρική τράπεζα, εξέπληξε τις αγορές αυξάνοντας τα επιτόκιά της για 13η συνεχή φορά κατά ένα απροσδόκητα μεγάλο 0,50 ποσοστιαίες μονάδες.

Ελ Εριάν: Οι τρεις «λάθος« επιλογές με τις οποίες είναι αντιμέτωπη η Fed

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε τα επιτόκια και έδωσε το σήμα ότι θα έρθουν περισσότερες αυξήσεις παρά τη συρρίκνωση της οικονομίας της ευρωζώνης και τα προειδοποιητικά μηνύματα από κορυφαίους δείκτες. Οι κεντρικές τράπεζες της Αυστραλίας και του Καναδά, οι οποίες παρακολουθούνται στενά για τις γνώσεις τους σχετικά με τη νομισματική πολιτική, επανέλαβαν τις αυξήσεις των επιτοκίων μετά από μια παύση στους κύκλους σύσφιγξης. Οι μικρότερες κεντρικές τράπεζες στη Νορβηγία και την Ελβετία συνέχισαν την πορεία τους για αύξηση των επιτοκίων. Και ο νέος ηγέτης της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας απομακρύνθηκε με τόλμη από την αινιγματική στάση της νομισματικής πολιτικής που υποστήριζε ο πρόεδρος της χώρας, αυξάνοντας απότομα τα επιτόκια.

Αντίθετα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ επέλεξε να μην αυξήσει τα επιτόκια, παρά το γεγονός ότι οι αξιωματούχοι αναθεώρησαν ανοδικά τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό.

Ασυνήθιστες συνθήκες

Σύμφωνα με τον κορυφαίο οικονομικό αναλυτή, αυτός ο συνδυασμός γεγονότων απέχει πολύ από το συνηθισμένο. Στο πλαίσιο μιας διετούς μάχης ενάντια στον πληθωρισμό, παρουσιάζει μια συγκεχυμένη κατάσταση που ρίχνει «ένα άβολα φωτεινό φως στις κεντρικές τράπεζες, τόσο μεμονωμένα όσο και συλλογικά».

Και προκαλούν την οργή ανυπόμονων πολιτικών και απλών πολιτών που πιέζονται από τις υψηλότερες τιμές και τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων.

Επίμονος πληθωρισμός

Καταλύτης σε όλες αυτές τις εξελίξεις είναι ο εξαιρετικά επίμονος πληθωρισμός, που ενισχύει την πεποίθηση μεταξύ των κεντρικών τραπεζών ότι τα επιτόκια πρέπει να παραμείνουν υψηλά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Ακόμη και η παύση της Fed θεωρείται από τους περισσότερους ως μόνο ένα προσωρινό διάλειμμα πριν από την επανέναρξη των αυξήσεων στα επιτόκια.

Αυτό που κάνει αυτή την κατάσταση ακόμα πιο ασυνήθιστη είναι ότι έρχεται μετά από έναν από τους πιο επιθετικούς κύκλους σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής εδώ και δεκαετίες: κατά συνέπεια, οι καμπύλες αποδόσεων σε αρκετές αγορές κρατικών ομολόγων δείχνουν ότι οι επενδυτές αναμένουν όλο και περισσότερο μια περίοδο στασιμοπληθωρισμού.

Ο Ελ Εριάν φέρνει ως παράδειγμα την απόδοση του 2ετούς ομολόγου των ΗΠΑ η οποία βρίσκεται μια ποσοστιαία μονάδα πάνω από το σημείο αναφοράς του 10ετούς ομολόγου, υποδηλώνοντας την προθυμία των επενδυτών να αποδεχθούν σημαντικά χαμηλότερες αποδόσεις για επιπλέον οκτώ χρόνια.

Αυτό όχι μόνο ενισχύει την εστίαση στις κεντρικές τράπεζες, αλλά τροφοδοτεί ένα παιχνίδι ευθυνών που υπονομεύει την πολιτική αυτονομία που απαιτείται απεγνωσμένα για την αποκατάσταση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής και της δημόσιας αξιοπιστίας. Επιπλέον, αποσπά την προσοχή από το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες, ενεργώντας μόνες τους, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν όλες τις προκλήσεις του τρέχοντος τριλήμματος πολιτικής: διατήρηση χαμηλού και σταθερού πληθωρισμού, ενίσχυση της ισχυρής και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και διασφάλιση της σταθερότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών.

Όπως σημειώνεται στην πρόσφατη ετήσια έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, οι χώρες μπορεί ήδη να «δοκιμάζουν τα όρια αυτού που θα μπορούσε να ονομαστεί περιοχή σταθερότητας».

Οι ευθύνες των κεντρικών τραπεζών

Σύμφωνα με τον ελ Εριάν οι κεντρικές τράπεζες φέρουν σημαντική ευθύνη για αυτήν την κατάσταση, υπογραμμίζοντας ότι η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει ακόμα πιο προβληματική εάν υπάρξει αναζωπύρωση αυτού που μετριάζει σταθερά τον πληθωρισμό των αγαθών.

Απαιτούνται επειγόντως δύο πρόσθετες πρωτοβουλίες:

Πρώτον, μια άκρως συντονισμένη προσέγγιση πολιτικής, μια που διατηρεί τη δημοσιονομική σταθερότητα ενώ, ενισχύει σημαντικά την ανταπόκριση της προσφοράς, την παραγωγικότητα, τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και τον συντονισμό περιφερειακής/παγκόσμιας πολιτικής.

Δεύτερον, θα πρέπει να υπάρξει μια ολοκληρωμένη αναθεώρηση σε ανώτατο επίπεδο ορισμένων κεντρικών τραπεζών από ανεξάρτητους φορείς που διορίζονται από τις κυβερνήσεις. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τις διαδικασίες χάραξης πολιτικής τους καθώς και να εξετάζουν, σε ορισμένες σημαντικές περιπτώσεις, όπως η Fed, τα ξεπερασμένα πλαίσια πολιτικής και τη στόχευση, την έλλειψη γνωστικής ποικιλομορφίας και την κακή λογοδοσία.