BIS: «Αντιμέτωπη με την πραγματικότητα» η παγκόσμια οικονομία

«Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή που θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά την ευημερία για τα επόμενα χρόνια. Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, αντιμετωπίζουμε έναν συνδυασμό υψηλού πληθωρισμού και χρηματοοικονομικών σφαλμάτων. Για να μην εδραιωθούν αυτά τα προβλήματα, είναι καιρός να ελέγξουμε την πραγματικότητα σχετικά με το τι μπορούν και τι δεν μπορούν να επιτύχουν οι τρέχουσες ρυθμίσεις πολιτικής», γράφει μεταξύ άλλων σε άρθρο του στο Fortune o Agustín Carstens, γενικός διευθυντής της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS).

Ο Agustín Carstens αναφέρει ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός έχει υποχωρήσει καθώς ομαλοποιήθηκαν οι αλυσίδες εφοδιασμού, οι τιμές των εμπορευμάτων μειώθηκαν και οι κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν την ισχυρότερη και πιο συγχρονισμένη νομισματική πολιτική των τελευταίων ετών. Υπενθυμίζει ωστόσοότι η ιστορία δείχνει ότι συνήθως χρειάζεται ένας χρόνος για να επιστρέψει σε χαμηλά επίπεδα μετά από τόσο έντονο ράλι, ακόμη και κατά τη διάρκεια πιο ομαολών περιόδων, από αυτή που βιώνουμε από την πανδημία και μετά.

Καμπανάκι BIS: Ο πληθωρισμός απειλεί την αξιοπιστία και την αυτονομία των κεντρικών τραπεζών

Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει μια αναδυόμενη αίσθηση ελπίδας σε ορισμένες πλευρές ότι η παγκόσμια οικονομία θα επιτύχει μια ήπια, ή ομαλή προσγείωση.

«Αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τους σημαντικούς κινδύνους που θολώνουν τις προοπτικές», προειδοποιεί.

«Ένας κίνδυνος είναι ότι ο υψηλός πληθωρισμός θα μπορούσε να συνεχιστεί. Θα μπορούσαν να εμφανιστούν νέες πιέσεις στις τιμές. Σε πολλές χώρες, η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών έχει μειωθεί, καθώς οι μισθοί δεν συμβαδίζουν με τον πληθωρισμό. Με σφιχτές αγορές εργασίας, οι εργαζόμενοι μπορεί να επιδιώξουν να αποκαταστήσουν την ισορροπία. Οι εταιρείες θεωρούν ευκολότερο να αυξήσουν τις τιμές μετακυλίοντας το υψηλότερο κόστος στους καταναλωτές, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Μόλις συμβεί αυτό, είναι δύσκολο να σταματήσει» αναφέρει.

Ο κίνδυνος από τις τράπεζες

Ο Carstens τονίζει ότι υπάρχουν κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα: οι τιμές του χρέους και των περιουσιακών στοιχείων υπερβαίνουν εκείνες σε προηγούμενες περιόδους αυξήσεων των επιτοκίων. Μέχρι στιγμής, εξακολουθούν να υπάρχουν αποθέματα ασφαλείας από αποταμιεύσεις της εποχής της πανδημίας και δάνεια με σταθερό επιτόκιο «κλειδωμένα» κατά τη διάρκεια ετών χαμηλού κόστους δανεισμού. Αλλά αυτά τα buffer εξαντλούνται. Καθώς εξαντλούνται, η ανάπτυξη θα μπορούσε να επιβραδυνθεί περισσότερο από το αναμενόμενο επί του παρόντος.

Οι προκύπτουσες οικονομικές πιέσεις πιθανότατα θα προέλθουν από πιστωτικές απώλειες. Οι αδύναμες τράπεζες κινδυνεύουν να χάσουν τη βάση τους. Ιστορικά, το τραπεζικό στρες συχνά συμβαδίζει με υψηλότερα επιτόκια. Το υψηλό χρέος, οι υψηλές τιμές περιουσιακών στοιχείων και ο υψηλός πληθωρισμός ενισχύουν τους κινδύνους.

Αν και οι τράπεζες είναι ισχυρότερες από πριν, επισημαίνει, εξακολουθούν να υπάρχουν θύλακες ευπάθειας, ειδικά εκεί όπου οι κανόνες για να γίνουν ισχυρότερες οι τράπεζες δεν εφαρμόστηκαν σε μικρότερες τράπεζες. Όπως έχει δείξει η πρόσφατη εμπειρία, ακόμη και μικρά ιδρύματα μπορούν να προκαλέσουν συστημικές καταρρεύσεις εμπιστοσύνης. Θα αμφισβητηθούν επίσης τα μη τραπεζικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Αυτοί οι τύποι εταιρειών επενδύσεων έχουν αναπτυχθεί αλματωδώς μετά τη Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση. Είναι γεμάτες με κρυφές αναντιστοιχίες μόχλευσης και ρευστότητας.

Τα κρατικά ταμεία

Σύμφωνα με τον αξιωματούχο της BIS τα ασταθή κρατικά ταμεία θολώνουν περαιτέρω την εικόνα. Η χρηματοπιστωτική αστάθεια, εάν είναι αρκετά οξεία, αναγκάζει τις κυβερνήσεις να παρέμβουν και επιφέρει ένα πλήγμα στην ανάπτυξη που αποδυναμώνει τα δημοσιονομικά έσοδα. Αυτό θα αύξανε τα ήδη υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους.

Το καθήκον των κεντρικών τραπεζών

Πώς πρέπει λοιπόν να ανταποκριθούν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε αυτές τις προκλήσεις; Διερωτάται ο Carstens και επισημαίνει ότι το καθήκον των κεντρικών τραπεζών είναι σαφές: πρέπει να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα των τιμών. Μια στροφή σε μόνιμο υψηλό πληθωρισμό θα είχε τεράστιο κόστος, ειδικά για τους πιο ευάλωτους στις κοινωνίες μας.

Για να δοθεί στις κεντρικές τράπεζες περισσότερο περιθώριο για την καταπολέμηση του πληθωρισμού, πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όπου υπάρχουν κενά, ενδέχεται να απαιτούνται νέοι κανονισμοί. Σε συνεργασία, οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διατηρήσουν αυστηρές τις μακροπροληπτικές πολιτικές, καθώς αυτό μπορεί να περιορίσει τις πιέσεις που επιβάλλουν τα υψηλότερα επιτόκια στις τράπεζες. Και η αυστηρότερη τραπεζική εποπτεία θα μπορούσε να διορθώσει ορισμένα από τα σφάλματα που ήρθαν στο φως στις πρόσφατες τραπεζικές πτωχεύσεις. Προτρέπουμε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εφαρμόσουν τώρα τη Βασιλεία ΙΙΙ χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση.

Η πολιτική

Σύμφωνα με τον Carstens, η πολιτική πρέπει να έχει μακροπρόθεσμη άποψη. Οι νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές έχουν φέρει πολύ μεγάλο βάρος στη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης. Ως αποτέλεσμα, έχουν δοκιμάσει αυστηρά τα όρια αυτού που ονομάζουμε περιοχή σταθερότητας – το μείγμα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που προωθεί τη διαρκή οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα και εκτονώνει τις αναπόφευκτες εντάσεις μεταξύ τους. Η ιστορία δείχνει ότι η υπέρβαση αυτών των ορίων μπορεί να προκαλέσει υψηλό πληθωρισμό, οικονομική ύφεση και τραπεζικές, νομισματικές ή κρατικές κρίσεις.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να είναι ρεαλιστές για το τι μπορούν να επιτύχουν. Ο υψηλός πληθωρισμός και η χρηματοπιστωτική αστάθεια δεν προέκυψαν τυχαία. Ήταν το αποτέλεσμα ενός μακρινού ταξιδιού, αντανακλώντας σε μεγάλο βαθμό μια υπερβολικά φιλόδοξη άποψη για την ικανότητα της νομισματικής πολιτικής να πετύχει έναν μικρό στόχο πληθωρισμού και μια γενικότερη πεποίθηση ότι η μακροοικονομική πολιτική θα μπορούσε να στηρίξει την ανάπτυξη επ’ αόριστον, χωρίς να υποκινήσει τον πληθωρισμό.

Αλλαγή νοοτροπίας

Πρέπει να αλλάξουν νοοτροπίες. Για να οδηγήσουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία, οι κυβερνήσεις πρέπει να αναζωογονήσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που είχαν παραμεληθεί από καιρό. Χωρίς έλεγχο πραγματικότητας, κινδυνεύουμε να χάσουμε την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχει η κοινωνία στη χάραξη πολιτικής. Μόνο η σταθερότητα των τιμών και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα μπορούν να εξασφαλίσουν ευρύτερη οικονομική ευημερία μακροπρόθεσμα.