Σαουδική Αραβία: Προσφέρει στο Ιράν επενδύσεις για να «φρενάρει» τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς

Η Σαουδική Αραβία προσέγγισε το Ιράν με μια ασυνήθιστη προσφορά ενίσχυσης της οικονομικής συνεργασίας των δύο χωρών με επενδύσεις του Ριάντ στην πληγωμένη από τις διεθνείς κυρώσεις οικονομία του.

Ο όρος είναι βέβαια η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν να σταματήσει τη χρηματοδότηση και την κάθε είδους στήριξη των περιφερειακών «αντιπροσώπων» της που κατά την εκτίμηση των Σαουδαράβων επιχειρούν να μετατρέψουν τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς σε ευρύτερη σύγκρουση.

Η πρόταση έχει παραδοθεί άμεσα και με πολλαπλά μέσα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ τον περασμένο μήνα και τον πόλεμο στη Γάζα που ακολούθησε, σύμφωνα με Άραβες και δυτικούς αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα, και μίλησαν στο Bloomberg.

Σαουδική Αραβία: Καμπάνια για τη διοργάνωση της EXPO 2030

Η πιθανότητα μιας βαθύτερης εμπλοκής προέκυψε επίσης στη συνάντηση μεταξύ του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι και του Σαουδάραβα διαδόχου πρίγκιπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν κατά τη διάρκεια συνόδου κορυφής στο Ριάντ αυτόν τον μήνα για την αντιμετώπιση του πολέμου, σύμφωνα με πηγή που μίλησε στο Bloomberg.

Σημειώνεται ότι ο Ραΐσι ήταν από τους πρώτους ηγέτες με τους οποίους συνομίλησε ο MBS – όπως είναι γνωστός ο διάδοχος του θρόνου στη Σ. Αραβία- μετά την επίθεση της Χαμάς.

Παράλληλα με τη συμφιλιωτική της προσέγγιση, η Σαουδική Αραβία επιδιώκει την προσέγγιση και μέσω ενός άλλους. Η βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπάρμπαρα Λιφ δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον συνεργάζεται με τη Σαουδική Αραβία και τους άλλους Άραβες συμμάχους της για να σταματήσει η Τεχεράνη να «εξοπλίζει» τους πολέμιους του Ισραήλ στην περιοχή ώστε να ενισχύσει τον λεγόμενο άξονα αντίστασής της, ο οποίος περιλαμβάνει ένοπλες ομάδες από τον Λίβανο και τα παλαιστινιακά εδάφη μέχρι το Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη.

Αποφυγή ενός περιφερειακού πολέμου προς ώρας

Αν και δεν είναι ξεκάθαρο πόσο σοβαρά έχει πάρει η Τεχεράνη τις πρωτοβουλίες του Ριάντ, μέχρι στιγμής έχει αποφευχθεί ένας περιφερειακός πόλεμος. Οι Σαουδάραβες και οι Άραβες σύμμαχοί τους εξακολουθούν να φοβούνται ένα τέτοιο αποτέλεσμα εάν το Ισραήλ συνεχίσει τη στρατιωτική του εκστρατεία για την εξάλειψη της Χαμάς, την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποσχέθηκε να επαναλάβει μετά τη λήξη της εκεχειρίας που οδήγησε σε απελευθέρωση κάποιων δεκάδων ομήρων.

Η Χαμάς, η οποία χρηματοδοτείται, οπλίζεται και εκπαιδεύεται από το Ιράν, σκότωσε περίπου 1.200 Ισραηλινούς και απήγαγε 240 στις 7 Οκτωβρίου. Οι αεροπορικές επιδρομές και η χερσαία επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα έχουν σκοτώσει περισσότερους από 15.000 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας στην περιοχή που διοικείται από τη Χαμάς και προκάλεσε αυτό που λένε τα Ηνωμένα Έθνη ως «ανθρωπιστική καταστροφή».

Η Χαμάς έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη μεριά του, το Ιράν επαίνεσε την επίθεση αλλά αρνήθηκε την άμεση ανάμειξή του.

Διττή προσέγγιση

Η διττή προσέγγιση της Σαουδικής Αραβίας δίνει μια σπάνια ματιά στη στρατηγική της έναντι του Ιράν μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων τον Μάρτιο μετά από μια επταετή ρήξη. Οι δύο χώρες ανταγωνίζονται εδώ και χρόνια για το ποια θα καταστεί η κύρια γεωπολιτική δύναμη στη Μέση Ανατολή. Ο ανταγωνισμός υποκινήθηκε εν μέρει από την προθυμία των Ιρανών ηγετών να εξάγουν την ισλαμική επανάστασή τους στην υπόλοιπη περιοχή καθώς και από την προηγούμενη απόρριψη της κηδεμονίας του Οίκου των Σαούντ επί των ιερότερων τοποθεσιών του Ισλάμ στη Σαουδική Αραβία.

Το φάσμα μιας περιφερειακής σύγκρουσης ώθησε το Ριάντ να κάνει τα πάντα για να στρατολογήσει το Ιράν ως συν-χορηγό του ανακοινωθέντος που εκδόθηκε στο τέλος της έκτακτης ισλαμοαραβικής συνόδου κορυφής, σύμφωνα με αξιωματούχους που συμμετείχαν στη διαδικασία. Το έγγραφο καταδίκαζε σκληρά το Ισραήλ, κάλεσε σε άμεση κατάπαυση του πυρός και καθόριζε βήματα για μια μακροπρόθεσμη λύση.

Στόχος του διαδόχου είναι η αποκλιμάκωση των σχέσεων με το Ιράν, σύμφωνα με πηγή από τη σαουδαραβική πλευρά με άμεση γνώση των επαφών υψηλού επιπέδου. Στις συναντήσεις του με Ιρανούς αξιωματούχους, ο μπιν Σαλμάν και οι βοηθοί του εξέφρασαν επίσης τις ανησυχίες της Σαουδικής Αραβίας για την υποστήριξη του Ιράν σε ένοπλες ομάδες στον αραβικό κόσμο, ενώ αναφέρθηκαν εκτενώς στα οφέλη της αμοιβαίας συνεργασίας.

«Εξέλιξη»

«Είναι μια εξέλιξη», δήλωσε ο Elham Fakhro, ερευνητής στο Ινστιτούτο Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Έξετερ. «Αντί για μια πιο μιλιταριστική προσέγγιση, η στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας είναι τώρα βαθιά στραμμένη στη διπλωματία».

Το διακύβευμα για το βασίλειο είναι η διατήρηση και ακόμη και η πιθανή εμβάθυνση της συμφωνίας με τη μεσολάβηση της Κίνας που υπεγράφη με το Ιράν τον Μάρτιο, ιδίως μέσω των οικονομικών δεσμών.

Αλλά επιδιώκει επίσης και άλλους στόχους, όπως να βοηθήσει στη δημιουργία ενός κράτους για τους Παλαιστίνιους δίπλα στο Ισραήλ, να ομαλοποιήσει τους δεσμούς με το Ισραήλ και να σφυρηλατήσει μια στενότερη αμυντική σχέση με τις ΗΠΑ – όλα αυτά κινδυνεύουν να τιναχτούν στον αέρα με μια πιθανή σύγκρουση με την Τεχεράνη. Το Ιράν έχει δεσμευτεί κατά καιρούς για τον “αφανισμό” του Ισραήλ και τον τερματισμό κάθε στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή και αντιτίθεται τόσο στη λύση των δύο κρατών όσο και στην εξομάλυνση.

«Υπάρχει ένα όριο στο πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν το Ιράν και η Σαουδική Αραβία στην αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ τους, εάν ολόκληρη η περιοχή φλέγεται λόγω του πολέμου στη Γάζα ή εάν το Ιράν απειλείται από τα μαχαίρια που τραβούν οι σύμμαχοι της Σαουδικής Αραβίας στη Δύση», είπε Ali Vaez, Διευθυντής στο Ιράν Project στη Διεθνή Ομάδα Κρίσεων.

Η ύφεση του Μαρτίου προέκυψε κυρίως από την επιθυμία του διαδόχου να ελαχιστοποιήσει τις απειλές για το σχέδιο εγχώριου οικονομικού μετασχηματισμού πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων του βασιλείου, γνωστό ως Vision 2030. Το βασίλειο επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια στο εξωτερικό ως μέρος αυτής της ώθησης, και Σαουδάραβες και Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν μιλήσει στο παρελθόν για κοινές επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ένας βασικός στόχος του πρίγκιπα Μοχάμεντ είναι ο τερματισμός ενός καταστροφικού οκταετούς πολέμου που διεξήγαγε στην Υεμένη ενάντια στους Χούτι, μια ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν και στοχεύει ζωτικά συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας. Το 2019, οι Χούτι ανέλαβαν επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους που για λίγο απέκλεισαν τη μισή παραγωγή πετρελαίου του βασιλείου.

«Ιδεολογικό εργαλείο»

Περιπλέκει την αποστολή της Σαουδικής Αραβίας το γεγονός ότι η παλαιστινιακή υπόθεση γίνεται ένα ακόμη πιο κρίσιμο «ιδεολογικό εργαλείο» για το Ιράν και τους συμμάχους του στο πλαίσιο των οικονομικών τους αποτυχιών και της αυξανόμενης λαϊκής οργής, δήλωσε ο Ρενάντ Μανσούρ, ανώτερος συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Chatham House.

Από τις 7 Οκτωβρίου, οι Χούτι έχουν εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη προς το Ισραήλ — τα περισσότερα από αυτά αναχαιτίστηκαν από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία. Η ομάδα κατέλαβε επίσης ένα φορτηγό πλοίο που συνδέεται με το Ισραήλ και έχει δεσμευτεί να συνεχίσει τέτοιες επιθέσεις μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα.

Οι πληρεξούσιοι του Ιράν πρέπει να πραγματοποιήσουν επιθέσεις για να δείξουν αλληλεγγύη στη Χαμάς, αλλά πιθανότατα δεν θα περάσουν την κόκκινη γραμμή που θα προκαλούσε έναν συνολικό πόλεμο, εκτίμησε ο Μανσούρ. Το Ιράν είναι απρόθυμο να διακινδυνεύσει να μπλέξει τη Χεζμπολάχ ή να προκαλέσει μια σοβαρή στρατιωτική αντίδραση των ΗΠΑ, κατέληξε.

Η Χεζμπολάχ, ο βασικός πυλώνας της στρατηγικής της Τεχεράνης στην περιοχή, ανταλλάσσει πυρά με τις ισραηλινές δυνάμεις σχεδόν καθημερινά από την έναρξη του πολέμου. Αυτές οι αψιμαχίες έχουν σκοτώσει τουλάχιστον 85 μαχητές της Χεζμπολάχ και περίπου δώδεκα αμάχους, αλλά δεν έχουν ακόμη πυροδοτήσει μια μεγάλη σύγκρουση.

«Για το Ιράν είναι μια πράξη εξισορρόπησης μεταξύ της υπέρβασης των συνθημάτων αντίστασης και του πραγματισμού και της μη διακυβεύσεως του status quo από το οποίο ωφελούνται», είπε ο Μανσούρ.

«Αυτή η κρίση μόλις φώτισε πόσο μεγάλη απειλή είναι για την ειρήνη, την τάξη και τη σταθερότητα σε αυτή την περιοχή», είπε ο Leaf. «Αποτρέπεις το Ιράν από την μετατρέψει σε όπλο του, προσπαθώντας να το βγάλεις απ’ έξω από την κρίση».