Συνταξιοδότηση εργαζόμενου, δικαίωμα για εργασία και διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη

Στη νομοθεσία δεν υφίσταται διάταξη που να υποχρεώνει τους εργαζόμενους να παύσουν να εργάζονται όταν συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις για να λάβουν σύνταξη γήρατος. Συνεπώς, κανείς δεν υποχρεώνει έναν εργαζόμενο, ο οποίος πληροί τις προϋποθέσεις για να λάβει σύνταξη γήρατος, να παύσει να εργάζεται.

Σύμφωνα πάντως με τη νομολογία του Δ.Ε.Ε., η υποχρεωτική συνταξιοδότηση είναι μέτρο πρόσφορο και αναγκαίο για την επίτευξη του θεμιτού στόχου της πολιτικής της απασχόλησης, δηλ. για την προώθηση της απασχόλησης με τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας.

Κατά συνέπεια, δεν απαγορεύονται ρήτρες υποχρεωτικής συνταξιοδότησης που περιλαμβάνονται σε Σ.Σ.Ε. και οι οποίες απαιτούν ως μοναδικές προϋποθέσεις ότι ο εργαζόμενος:

α) συμπληρώνει το όριο ηλικίας που καθορίζει η εθνική νομοθεσία για τη συνταξιοδότηση και

β) πληροί τα λοιπά κριτήρια κοινωνικής ασφαλίσεως, ώστε να θεμελιώνει δικαίωμα συντάξεως.

 Με τη συνταξιοδότηση

·         δεν επέρχεται αυτοδίκαια η λύση της σύμβασης εργασίας, ενώ παγίως η νομολογία των δικαστηρίων δέχεται ότι η υποβολή από τον εργαζόμενο αίτησης για συνταξιοδότηση στον οικείο ασφαλιστικό φορέα, και

·         δεν υποδηλώνει σιωπηρή καταγγελία της σύμβασης εργασίας με υπαιτιότητά του, ούτε οικειοθελή του αποχώρηση, εφόσον εξακολουθεί να παρέχει τις υπηρεσίες του όπως και προ της υποβολής της σχετικής αιτήσεως συνταξιοδότησης.

Η σύμβαση εργασίας μπορεί να λυθεί, και όταν ο εργαζόμενος πληροί τις προϋποθέσεις για να λάβει σύνταξη γήρατος:

·         είτε εκ μέρους του εργοδότη, στα πλαίσια έκφρασης του διευθυντικού του δικαιώματος, με την απομάκρυνση του εργαζόμενου από την εργασία του (καταγγελία σύμβασης εργασίας δηλαδή απόλυση),

·         είτε εκ μέρους του τελευταίου με οικειοθελή του αποχώρηση,

Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης διάταξη του άρθρου 8 του Ν. 3198/1955 σε συνδυασμό με το άρθρο 64 του Ν. 4808/2021

Συγκεκριμένα:

Το άρθρο 8 εδ. β Ν. 3198/1955, σε συνδυασμό με το άρθρο 64 του Ν. 4808/2021 περί εξίσωσης υπαλλήλων-εργατοτεχνιτών ως προς την προθεσμία προμήνυσης και την καταγγελία συμβάσεως εργασίας:

Μισθωτοί που υπάγονται στο κλάδο σύνταξης οποιουδήποτε Ασφαλιστικού Οργανισμού, εφ’ όσον συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη γήρατος μπορούν να αποχωρούν ή να απολύονται από τον εργοδότη.

Στην περίπτωση αυτή δικαιούνται:

·         το 50% της νόμιμης αποζημίωσης απόλυσης αν δεν έχουν επικουρική ασφάλιση ή

·         το 40% αν έχουν επικουρική ασφάλιση.

Τη μειωμένη αυτή αποζημίωση δικαιούνται και οι μισθωτοί, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, που απολύονται ή αποχωρούν πριν τη λήξη της για να συνταξιοδοτηθούν.

Για τον υπολογισμό της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα, πριν την λύση της σύμβασης εργασίας, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Διευκρινίζεται ότι για τους εργατοτεχνίτες και σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 64 του Ν. 4808/2021, ως μηνιαίος μισθός για τον υπολογισμό της αποζημίωσης, λογίζονται τα είκοσι δύο (22) ημερομίσθια, εκτός εάν ήδη αμείβονται με μηνιαίο μισθό.

Παραδείγματα υπολογισμού αποζημίωσης

Για τον υπολογισμό της παραπάνω αποζημίωσης:

·         δεν ισχύει το ανώτατο όριο (πλαφόν) των 2.000€ για προϋπηρεσία άνω των 17 ετών, που ισχύει στις λοιπές καταγγελίες σύμβασης εργασίας,

·         λαμβάνεται δε υπόψη ο χρόνος υπηρεσίας που συμπλήρωσε ο εργαζόμενος στον ίδιο εργοδότη στις 12.11.2012, ημερομηνία δημοσίευσης του Ν. 4093/2012, οποτεδήποτε και αν αποχωρήσει ή απομακρυνθεί λόγω συμπλήρωσης προϋποθέσεων για λήψη πλήρους σύνταξης γήρατος.

Δεν εμπίπτουν στις ως άνω ρυθμίσεις όσοι μισθωτοί πληρούν τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης γήρατος ή σύνταξη λόγω αναπηρίας από το φορέα κύριας ασφάλισής τους και αν απολυθούν από τον εργοδότη τους δικαιούνται ολόκληρη την αποζημίωση λόγω απολύσεως, ενώ αν αποχωρήσουν οικειοθελώς, δεν δικαιούνται καμίας αποζημίωσης. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις αναπηρικών συντάξεων λόγω αναπηρίας 80%, περιπτώσεις εξάλλου για τις οποίες χορηγείται πλήρης σύνταξη, για τους οποίους ισχύει η μειωμένη αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης..

Μειωμένη αποζημίωση απόλυσης λόγω παραίτησης του εργαζόμενου και συναίνεση του εργοδότη

Για την παραίτηση του εργαζόμενου που δικαιούται αποζημίωση απόλυσης έχουμε τις παρακάτω ρυθμίσεις:

Άρθρο 8 εδ. α Ν. 3198/1955: Μισθωτοί που συνδέονται με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου και έχουν συμπληρώσει 15ετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη ή το όριο ηλικίας που προβλέπει ο οικείος Ασφαλιστικός Οργανισμός και όταν δεν υπάρχει όριο το 67 έτος της ηλικίας τους μπορούν να αποχωρήσουν από την εργασία τους με τη συγκατάθεση του εργοδότη τους, οπότε δικαιούνται να λάβουν το 50% της νόμιμης αποζημίωσης. (N.3198/1955). Η συγκατάθεση του εργοδότη για την αποχώρηση του μισθωτού από την εργασία του, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να λάβει τη μειωμένη αποζημίωση.

Σύμφωνα με το άρθρο 325 του ΠΔ 80/2022 (Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου -Κ.Α.Ε.Δ.), εργαζόμενοι με αορίστου χρόνου σχέση εργασίας, οι οποίοι έχουν συμπληρώσει το όριο ηλικίας που προβλέπεται από τον οικείο ασφαλιστικό οργανισμό, και αν δεν υπάρχει τέτοιο το 65ο έτος της ηλικίας τους, αν αποχωρήσουν από την εργασία με τη συγκατάθεση του εργοδότη, δικαιούνται το ήμισυ της αποζημίωσης απόλυσης χωρίς προειδοποίηση. Η συγκατάθεση του εργοδότη για την αποχώρηση του μισθωτού από την εργασία του, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να λάβει τη μειωμένη αποζημίωση.

Απασχόληση συνταξιούχου

Tο ισχύον, μέχρι 31.12.2023, νομοθετικό πλαίσιο, προβλέπει ότι όταν ένας συνταξιούχος απασχολείται παρακρατείται από τον e-ΕΦΚΑ το 30% της σύνταξής του. Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που είναι στην διαδικασία της διαβούλευσης και  εκτιμάται ότι θα κατατεθεί στην Βουλή μέσα στον Δεκέμβριο προβλέπεται κατάργηση του πέναλτι του 30% στη σύνταξη των εργαζόμενων συνταξιούχων και αντ’ αυτού επιβολή ποσού υπέρ e- ΕΦΚΑ

·         ύψους 10% επί των μικτών αποδοχών από την απασχόληση των συνταξιούχων ως μισθωτών και

·         ποσό που θα αντιστοιχεί στο 50% των εισφορών της ασφαλιστικής κατηγορίας κύριας σύνταξης την οποία έχουν επιλέξει συνταξιούχοι ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

·         Διαμορφώνεται δε πλαφόν ίσο με το 12πλάσιο της εθνικής σύνταξης, δηλαδή τα 4.956 ευρώ σε ετήσια βάση (426€ από 2.1.2024 σε μηνιαία βάση). Αυτό σημαίνει πως το ποσό υπέρ του e-ΕΦΚΑ θα καταβάλλει μόνο όποιος συνταξιούχους εισπράττει από την απασχόλησή του πάνω από 5.076 € ετησίως.

Ο Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι Οικονομολόγος  – Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών