ΕΚΤ: Τα υψηλά επιτόκια έφεραν ζημιές ύψους 1,3 δισ. ευρώ

Ζημιές ύψους 1,3 δισ. ευρώ κατέγραψε το 2023 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για πρώτη φορά από το 2004. Η ζημιά θα καταγραφεί στον ισολογισμό της ώστε να συμψηφιστεί με μελλοντικά κέρδη για πρώτη φορά στην ιστορία της. Η ζημιά θα ήταν μεγαλύτερη αλλά η κεντρική τράπεζα αποδέσμευσε  ολόκληρο το ποσού της πρόβλεψης έναντι χρηματοοικονομικών κινδύνων, ύψους 6,620 δισ. ευρώ, για να καλύψει μέρος των απωλειών.

Τα αρνητικά αποτελέσματα της κεντρικής τράπεζας οφείλονται στην σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής. «Η αύξηση των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ» αναφέρει η ανακοίνωση της τράπεζας «για την καταπολέμηση του πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των τόκων-εξόδων επί των υποχρεώσεων της ΕΚΤ που υπόκεινται σε κυμαινόμενα επιτόκια». Τα υψηλότερα επιτόκια εκτίναξαν τα καθαρά έξοδα τόκων της ΕΚΤ, αντανακλώντας την απότομη αύξηση των τόκων που καταβλήθηκαν σε άλλες εθνικές κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ, από 900 εκατ. ευρώ το 2022 σε 7,2 δισ. ευρώ πέρυσι.

ΕΚΤ: «Λόγος απόλυσης» οι μη περιβαλλοντικές ανησυχίες

Ωστόσο, οι τόκοι από το τεράστιο χαρτοφυλάκιο ομολόγων που απέκτησε η ΕΚΤ την τελευταία δεκαετία δεν αυξήθηκαν αντίστοιχα, καθώς πολλά από αυτά είναι μακροπρόθεσμοι κρατικοί τίτλοι που έχουν κλειδώσει χαμηλά ή ακόμη και αρνητικά επιτόκια για πολλά χρόνια.

Η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε ότι δεν θα διανείμει μέρισμα για το 2023. Οι πληρωμές μερισμάτων, οι οποίες ανήλθαν σε 5,8 δισ. ευρώ μεταξύ 2018 και 2022, συνήθως μεταβιβάζονται από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης. Αυτό θα έχει αρνητικές συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά των χωρών της ευρωζώνης.

Αναμένει μελλοντικές ζημιές

Η ΕΚΤ είπε ότι αναμένει περαιτέρω ζημίες για τα επόμενα λίγα χρόνια που δεν θα επηρεάσουν «την ικανότητά της να ασκεί αποτελεσματική νομισματική πολιτική», προτού επιστρέψει σε συνεχή κέρδη.

Η οικονομική ευρωστία της, όπως αναφέρει στην ανακοίνωση, υποστηρίζεται από το κεφάλαιό της και τους  «σημαντικούς λογαριασμούς αναπροσαρμογής», οι οποίοι συνολικά διαμορφώθηκαν σε 46 δισ. ευρώ στο τέλος του 2023. «Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΤ μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να εκπληρώσει την πρωταρχική της εντολή για τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, ανεξάρτητα από τυχόν ζημίες», πρόσθεσε.

Η τελευταία φορά που η ΕΚΤ σημείωσε ετήσια ζημία ήταν το 2004, όταν επλήγη από συναλλαγματικές απώλειες λόγω της ταχείας ανατίμησης του ευρώ, αλλά απορρόφησε αυτή τη ζημία αντί να την μετακυλήσει. Πέρυσι, η ΕΚΤ είχε μηδενικά κέρδη, καθώς χρησιμοποίησε τις προβλέψεις για να αντισταθμίσει έλλειμμα 1,6 δισ. ευρώ. Η ΕΚΤ μειώνει σιγά-σιγά το χαρτοφυλάκιο ομολόγων ύψους 4,7 δισ. ευρώ που κατέχει μαζί με τις εθνικές κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης από πέρυσι, ενώ τα εξαιρετικά φθηνά δάνεια που έδωσε στις εμπορικές τράπεζες κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχουν επίσης λήξει. Οι κινήσεις αυτές συνέβαλαν στη συρρίκνωση του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει την ΕΚΤ και 20 εθνικές κεντρικές τράπεζες,  σε 6.935 δισ. ευρώ στο τέλος του περασμένου έτους ,από το ανώτατο επίπεδο άνω των 8,8 δισ. ευρώ στα μέσα του 2022.

Οι συνολικές δαπάνες προσωπικού αυξήθηκαν σε 676 εκατ. ευρώ έναντι 652 εκατ. ευρώ το 2022, λόγω της αύξησης του αριθμού των υπαλλήλων το 2023, κυρίως στον τομέα της τραπεζικής εποπτείας, και των μισθολογικών προσαρμογών. Οι λοιπές διοικητικές δαπάνες αυξήθηκαν σε 596 εκατ. ευρώ  από 572 εκατ. ευρώ το 2022, κυρίως λόγω της επανόδου σε κανονικά επίπεδα δραστηριότητας μετά την πανδημία, ιδίως στην τραπεζική εποπτεία, και της επίδρασης του πληθωρισμού.

Οι επικριτές και η αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ

Οι απώλειες της κεντρικής τράπεζας, όπως αναφέρουν οι Finanacial Times,  είναι πιθανό να αξιοποιηθούν από τους επικριτές των πρόσφατων μαζικών αγορών ομολόγων τους. Υπενθυμίζεται ότι εκκρεμεί μια τέτοια  υπόθεση εναντίον της στο γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο. Αλλά ενώ η απώλεια θα μπορούσε να αυξήσει την πολιτική πίεση στην ΕΚΤ και να απειλήσει την ανεξαρτησία της, οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι δεν θα πρέπει να έχει σημασία αν οι κεντρικές τράπεζες είναι κερδοφόρες. «Δεν βλέπω καμία ουσιαστική επίπτωση για την πολιτική σε αυτό το στάδιο» σημειώνει ο Frederik Ducrozet, επικεφαλής της μακροοικονομικής έρευνας στην Pictet Wealth Management.

Αν και οι απώλειες δεν επηρεάζουν την ικανότητα μιας κεντρικής τράπεζας να δεσμεύσει την εντολή διατήρησης της σταθερότητας των τιμών, τα ετήσια στοιχεία παρακολουθούνται ως μέτρο αξιοπιστίας και μπορούν να επηρεάσουν ευρύτερες ενέργειες.

Ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg, είπε στο CNBC ότι το αποτέλεσμα της ΕΚΤ ήταν ωστόσο «πλήρως αναμενόμενο» και «δεν αποτελεί μείζον ζήτημα». «Δεν θα επηρεάσει τη νομισματική πολιτική. Δεν υπάρχει ίδρυμα στην οικονομία που να μπορεί να αντιμετωπίσει μια προσωρινή απώλεια καλύτερα από την κεντρική τράπεζα» είπε χαρακτηριστικά.