Καθυστερήσεις στη διοικητική Δικαιοσύνη και δικαίωμα αποζημίωσης

Με τις διατάξεις των άρθρων 53 έως 58 του ν. 4055/2012 θεσμοθετήθηκε, ως νέο ένδικο βοήθημα, η αίτηση για δίκαιη ικανοποίηση λόγω υπερβάσεως της εύλογης διάρκειας της διοικητικής δίκης. Το δικαστήριο, που επιλαμβάνεται της εν λόγω αίτησης, αποφαίνεται, καταρχάς, εάν συντρέχει παραβίαση του δικαιώματος του αιτούντος σε ταχεία απονομή της δικαιοσύνης συνεκτιμώντας τα κριτήρια που απαριθμούνται στο άρθρο 57 παρ. 1 του εν λόγω νόμου και αφορούν, ειδικότερα, στη συμπεριφορά των διαδίκων, στην πολυπλοκότητα της υπόθεσης, στη στάση των αρμοδίων κρατικών αρχών και στο διακύβευμα, δηλαδή τη σημασία, της υπόθεσης για τον αιτούντα, εφόσον δε διαπιστωθεί ότι συντρέχει τέτοια περίπτωση, εξετάζεται, στη συνέχεια, μήπως μόνη η διαπίστωση της καθυστέρησης εκδίκασης της υπόθεσης μπορεί να αποτελέσει για τον διάδικο επαρκή ικανοποίηση.

Αν όμως κριθεί ότι πρέπει να του καταβληθεί χρηματικό ποσό για την δίκαιη ικανοποίησή του, τότε το δικαστήριο προβαίνει στον καθορισμό του ύψους του εν λόγω ποσού, κατόπιν σταθμίσεως, μεταξύ άλλων, των ίδιων ως άνω κριτηρίων.

Στην συγκεκριμένη υπόθεση, η περίοδος, η οποία, καταρχήν, πρέπει να ληφθεί υπόψη, προκειμένου να κριθεί αν συντρέχει ή όχι υπέρβαση της εύλογης διάρκειας της δίκης άρχισε στις 23.3.2018 με την κατάθεση της αίτησης ακύρωσης και έληξε στις 15.3.2023 με τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης, όπως, άλλωστε, το καταληκτικό σημείο της διαδικασίας προσδιορίζεται από την ίδια την αιτούσα με το δικόγραφο της αίτησης. Με τα δεδομένα αυτά, η διαδικασία διήρκεσε σχεδόν πέντε έτη.

Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προέκυψε ότι η αιτούσα συνέβαλε με τη συμπεριφορά της στην καθυστέρηση εκδίκασης της υπόθεσης. Το έγγραφο με τις απόψεις της Διοίκησης και ο διοικητικός φάκελος περιήλθαν στο Δικαστήριο στις 19.6.2020 και, επομένως, κατά τούτο, υπήρξε κάποια μικρή συμβολή στην επιβράδυνση του χρόνου εκδίκασης της υπόθεσης. Οκτώ εκ των αναβολών της συζήτησης χορηγήθηκαν από το Δικαστήριο αυτεπαγγέλτως, οι λοιπές δε τρεις χορηγήθηκαν για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας.

Εξάλλου, το βασικό ζήτημα που επιλύθηκε με την απόφαση αφορούσε, κυρίως, τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες υποβάλλεται και καθίσταται εξεταστέο από τη Διοίκηση αίτημα ιδιοκτήτη ακινήτου για την αποζημίωσή του, με κάποιον από τους προβλεπόμενους στις οικείες διατάξεις εναλλακτικούς τρόπους, στην περίπτωση επιβολής περιορισμών στο ακίνητο, για λόγους σχετικούς με την εφαρμογή της αρχαιολογικής νομοθεσίας.

Το εν λόγω, πάντως, ζήτημα, αν και, είχε, καταρχήν, αντιμετωπισθεί από τη νομολογία του Δικαστηρίου, συναρτάτο, εν προκειμένω με την εκτίμηση και αξιολόγηση διαφόρων στοιχείων φακέλου, και, ως εκ τούτου, δεν ήταν απλό ή ευχερές να επιλυθεί κατά την υπαγωγή του. Τέλος, ναι μεν η αιτούσα δεν συνδέει το αντικείμενο της υπόθεσης με τον βιοπορισμό και τη διαβίωσή της, πλην το κριθέν ζήτημα αφορούσε στο δικαίωμα ιδιοκτησίας και στη ματαίωση ενάσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας της αιτούσας επί της επίμαχης έκτασης. Συνεπώς το διακύβευμα της υπόθεσης ήταν σημαντικό για την αιτούσα.

Τελικώς, το Δικαστήριο, εκτιμώντας το σύνολο των περιστάσεων της υπόθεσης, με βάση τα αναφερόμενα στο άρθρο 57 παρ. 1 του ν. 4055/2012 κριτήρια, έκρινε ότι το χρονικό διάστημα που διήρκεσε η εκδίκασή της, δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της «εύλογης διάρκειας» της δίκης, κατά την έννοια της ανωτέρω διάταξης, ούτε, άλλωστε, τις απαιτήσεις της «λογικής προθεσμίας», κατά την έννοια του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.

Η καθυστέρηση αυτή προκάλεσε, πράγματι, στην αιτούσα ηθική βλάβη, για την αποκατάσταση της οποίας κρίθηκε δικαιολογημένη η επιδίκαση του ποσού των 3.000 ευρώ ως δίκαιη ικανοποίηση.