ΕΚΤ: Ο κοινός δανεισμός μπορεί να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό

Η Ευρώπη χρειάζεται τρισεκατομμύρια ευρώ για να διαχειριστεί την κλιματική αλλαγή, να γίνει ψηφιακή και να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Πώς όμως μπορούν οι φορείς χάραξης πολιτικής της ΕΕ και των εθνικών πολιτικών να υποστηρίξουν αυτά τα έργα; Αναλυτές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό, υπογραμμίζοντας ότι τα μέλη της ΕΕ θα πρέπει να εξετάσουν τον κοινό δανεισμό για να χρηματοδοτήσουν βασικές επενδύσεις στην άμυνα, την ψηφιοποίηση και την πράσινη μετάβαση: «Το κενό δημόσιας χρηματοδότησης των 900 δισεκατομμυρίων ευρώ… δεν μπορεί να καλυφθεί χωρίς πρόσθετη συμμετοχή της Ένωσης», ανέφεραν οι συντάκτες της ΕΚΤ.

Χρέος: Καμπανάκι από την ΕΚΤ για τις δημοσιονομικές πιέσεις στην ευρωζώνη

Η ΕΚΤ και οι τεράστιες επενδυτικές ανάγκες…

Όπως επισημαίνει η έκθεση, τόσο το ιδιωτικό κεφάλαιο όσο και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καλύψουν το χρηματοδοτικό κενό. Η μερίδα του λέοντος πρέπει να βαρύνει ιδιωτικές εταιρείες, επενδυτές και νοικοκυριά. Αλλά ένα σημαντικό μερίδιο – περίπου 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ, στους υπολογισμούς της ΕΚΤ– θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από δημόσιες πηγές.

Οι αναλυτές τονίζουν ότι λίγο λιγότερο από 400 δισεκατομμύρια ευρώ αναμένεται να προέλθουν από υφιστάμενους πόρους της ΕΕ.

Επομένως, μιλάμε για ένα χάσμα μεταξύ της διαθέσιμης και της αναγκαίας δημόσιας χρηματοδότησης άνω των 900 δισεκατομμυρίων ευρώ για ολόκληρη την Ένωση την περίοδο 2025-2031, που θα χρηματοδοτηθεί σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Αν και πρόκειται για πρόχειρες εκτιμήσεις, παρέχουν μια τάξη μεγέθους των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι νομισματικές αρχές.

Η εκπλήρωση του στόχου αυτού δεν θα είναι εύκολη, ειδικά για χώρες υψηλού χρέους με μεγάλα διαρθρωτικά ελλείμματα.

Οι δείκτες του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ κυμαίνονταν μεταξύ 20% και 160% το 2023. Επιπλέον, ορισμένες από τις χώρες υψηλού χρέους υποφέρουν από μεγάλα υποκείμενα δημοσιονομικά ελλείμματα.

Δημοσιονομική εξυγίανση

Κάποια βοήθεια προς τις εθνικές κυβερνήσεις προέρχεται από τη νέα δημοσιονομική διακυβέρνηση της ΕΕ που εγκρίθηκε στα τέλη Απριλίου του τρέχοντος έτους, η οποία δίνει μεγαλύτερη έμφαση από ό,τι στο παρελθόν στον συνδυασμό των αναγκών δημοσιονομικής εξυγίανσης με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη. Σε σύγκριση με την προηγούμενη διακυβέρνηση, αυτό μπορεί να μειώσει μέρος της εθνικής πίεσης χρηματοδότησης για στρατηγικές επενδύσεις.

Σύμφωνα με την ΕΚΤ δύο νέοι κανόνες μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμοι:

• Πρώτον, κατά τη φάση της δημοσιονομικής προσαρμογής που θα ξεκινήσει το 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δώσει στα κράτη μέλη την επιλογή να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο –έως επτά χρόνια μέχρι το 2031– για να εφαρμόσουν τα σχέδια δημοσιονομικής εξυγίανσης και να θέσουν σε τροχιά το χρέος τους σε εύλογα πτωτική πορεία. Αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πληρούν χαμηλότερες απαιτήσεις δημοσιονομικής προσαρμογής κάθε χρόνο. Αλλά θα επιτρέπεται μόνο εάν η Επιτροπή διαπιστώσει ότι οι χώρες εφαρμόζουν αξιόπιστα σχέδια επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων. Η ΕΚΤ εκτιμά ότι αυτό το νέο πλαίσιο μπορεί να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο για δημόσιες επενδύσεις στην ΕΕ ύψους έως και 700 δισεκατομμυρίων ευρώ κατά την περίοδο 2025-2031.
• Δεύτερον, μόλις ολοκληρωθεί η φάση της δημοσιονομικής προσαρμογής, τα κράτη μέλη μπορούν να διατηρήσουν τα διαρθρωτικά δημόσια ελλείμματα στο 1,5% του ΑΕΠ, τα οποία είναι υψηλότερα από ό,τι στο παρελθόν. Αυτό θα έδινε κατ’ αρχήν έως και μία ποσοστιαία μονάδα περισσότερο δημοσιονομικό χώρο για επενδύσεις σε σχέση με τους προηγούμενους κανόνες. Αυτός ο χώρος βοηθάει, αλλά δεν θα είναι αρκετός

Έκκληση για συντονισμένη προσέγγιση στην Ευρώπη

Το χρηματοδοτικό κενό θα μπορούσε να είναι μεταξύ 0,6% και 1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ ετησίως και η δυσανάλογη εξάρτηση από τις δημόσιες επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιορισμούς διοικητικής ικανότητας, να παραγκωνίσει τις ιδιωτικές επενδύσεις και μπορεί να μην είναι ακόμη και οικονομικά προσιτή για ορισμένους.

Οι συντάκτες του ιστολογίου είπαν επίσης ότι η από κοινού έκδοση χρέους θα τονώσει την αγορά για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, ένα είδος χρεωστικού μέσου που αναζητείται ιδιαίτερα.

«Η κοινή έκδοση θα ενισχύσει επίσης τις πιθανότητες δημιουργίας ενός γνήσιου ευρωπαϊκού ασφαλούς περιουσιακού στοιχείου, το οποίο θα είναι σημαντικό για την περαιτέρω ανάπτυξη της ένωσης κεφαλαιαγορών».

Δεν υπάρχει ασημένια σφαίρα στην οποία μπορεί κανείς να βασιστεί, αναφέρει η ΕΚΤ. Οι πιο φιλικοί προς τις επενδύσεις δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά η δυσανάλογη εξάρτηση από τις δημόσιες επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο δεν θα συναντούσε μόνο όρια όσον αφορά τη διοικητική ικανότητα και τον κίνδυνο παραγκωνισμού των ιδιωτικών επενδύσεων, αλλά επίσης δεν θα ήταν προσιτή από την άποψη των δημόσιων οικονομικών.

«Για να κινητοποιηθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση, μια πλήρως ανεπτυγμένη ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά θα πρέπει να συνοδεύεται από μια ενισχυμένη ενιαία αγορά, καλύτερες συνθήκες πλαισίου για την επιχειρηματική δραστηριότητα, πιο φιλική προς τις επενδύσεις φορολογία των επιχειρήσεων, καθώς και πιο συγκεκριμένες πρωτοβουλίες», τονίζουν.

Το κενό δημόσιας χρηματοδότησης των 900 δισ. ευρώ, ωστόσο, δεν μπορεί να καλυφθεί χωρίς πρόσθετη συμμετοχή της Ένωσης. Ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ (2028-2034) θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης χρηματοδοτώντας επενδύσεις σε γνήσια δημόσια αγαθά της ΕΕ, που κυμαίνονται από κοινές προμήθειες στον τομέα της άμυνας έως ενεργειακά δίκτυα, από υπολογιστές υψηλής ισχύος έως την επέκταση του cloud στην ΕΕ, καταλήγει η έκθεση.