Ζητείται αγροτική γη

Η ενίσχυση του πρωτογενούς αγροτικού τομέα είναι μόνιμη επωδός της κεντρικής διοίκησης από συστάσεως του νέου ελληνικού κράτους. Εντούτοις, δομικά προβλήματα συντείνουν στη σταδιακή συρρίκνωση του αγροτοδιατροφικού τομέα, σε τέτοιο βαθμό ώστε κάθε σχετική εξαγγελία να καθίσταται κενό γράμμα. Τα προβλήματα αυτά απαντώνται στο σύνολο σχεδόν των χωρών της ΕΕ, ακόμη και των ισχυρών τέτοιων: δεν ήταν συγκυριακές οι πρόσφατες μαζικές κινητοποιήσεις αγροτών ακόμη και σε κοινωνίες μη εξοικειωμένες με τέτοιας μορφής διαμαρτυρίες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Ζητήματα όπως το υψηλό κόστος παραγωγής, οι διαρκώς αυξανόμενες δαπάνες πετρελαίου και ρεύματος, η ανεξέλεγκτη διείσδυση φθηνών αγαθών τρίτων εκτός ΕΕ χωρών, η έλλειψη αγροτικών εργατικών χεριών, η απαξίωση μεγάλων εκτάσεων λόγω της πολυφόρετης κλιματικής αλλαγής και της αβελτηρίας κρατικής αρωγής επί φυσικών καταστροφών, αλλά και της επιθετικής πράσινης μετάβασης, συνιστούν κοινό τόπο σε όλες τις αγροτικές κοινότητες της Ευρώπης.

Εντούτοις, το μεγαλύτερο πρόβλημα όλων των χωρών της Νοτίου Ευρώπης, ιδίως δε της χώρας μας (με έμφαση στις στρατηγικά κρίσιμες περιοχές της Βορείου Ελλάδος), εντοπίζεται στην εγκατάλειψη των αγροτικών εκτάσεων. Δεν χρειάζεται κάποιος να ανατρέξει στις πραγματοποιούμενες πλέον κατά τρόπο ψηφιακό γεωργικές απογραφές, για να αντιληφθεί το μέγεθος της «αναγκαστικής αγρανάπαυσης». Μια επίσκεψη στη γενέτειρα ενός εκάστου είναι αρκετή. Πλέον του 1/5 των χρησιμοποιούμενων γεωργικών εκτάσεων έχει εγκαταλειφθεί κατά την τελευταία 15ετία και αντίστοιχη εμφανίζεται η μείωση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Πληθώρα παραγόντων με κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά επιδρούν στο εντεινόμενο φαινόμενο της απραξίας της γης. Η ραγδαία αποδυνάμωση των μικρών αγροτικών εκμεταλλεύσεων, η έλλειψη πόρων ακόμη και για τον στοιχειώδη εξοπλισμό, η υποθήκευση μεγάλων εκτάσεων ένεκα χρεών και η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού λόγω απουσίας κάθε διάδοχης κατάστασης επενεργούν αρνητικά στην πολυπαραγοντική αυτή συνθήκη, οι δε πολυδιαφημιζόμενες εναλλακτικές και βιολογικές καλλιέργειες δεν αποτελούν ουσιαστική λύση στο πρόβλημα της ελληνικής γης.

Η ριζοσπαστικότερη -σε σχέση με την πρόσφατη του Μαΐου 2024- αναθεώρηση της ΚΑΠ προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των μικρών εκμεταλλεύσεων, αλλά ιδίως, και σε εγχώριο αμιγώς επίπεδο, η ελάφρυνση του κόστους παραγωγής, η απελευθέρωση προς αξιοποίηση δεσμευμένων και αδρανών γεωργικών εκτάσεων αγροτών και αγροτικών συνεταιρισμών, η αυστηρή οριοθέτηση των χρήσεων γης και ο περιορισμός αντιπαραγωγικής εκμετάλλευσης των αγροτικών γαιών συνιστούν στρατηγικής σημασίας επιλογές για τη λυσιτελή αντιμετώπιση του φαινομένου. Καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη ένας σύγχρονος Αναδασμός με παροχή κινήτρων και πόρων για τη βιωσιμότητα ενός ανανεωμένου αγροτικού πληθυσμού και την ανάπτυξη της περιφέρειας, καθώς ο τόπος μας οφείλει να εκμεταλλευθεί το εγγενές πλεονέκτημα της ιδιαίτερης ποιότητας των πρώτων υλών του αγροτοδιατροφικού του τομέα.

Ο Δημήτριος Κ. Ρούσσης είναι Επίκουρος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Δικηγόρος.