Ιαπωνία: Με μηδενική ανάπτυξη απέναντι στον «τυφώνα Τραμπ»

Στην Ιαπωνία όλοι μοιάζουν να τα έχουν δει όλα. Ακόμα και οι νέοι στην ηλικία δεν εκπλήσσονται από τις εξελίξεις στην οικονομία, είτε πρόκειται για τις εσωτερικές εξελίξεις είτε για τις διεθνείς.

Δεν είναι πρωτοφανές, ας πούμε, το φλερτ της ιαπωνικής οικονομίας με την ύφεση. Από τις αρχές της δεκαετίας το 1990 η ιαπωνική οικονομία αγωνίζεται για να κρατήσει τη μύτη της πάνω από το νερό. Και για να σπρώξει ανοδικά τις τιμές εξάλλου, διότι από το προ 35ετίας σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων, η χώρα παλεύει με τον αποπληθωρισμό. Κάτι που έχει να κάνει και με την παραδοσιακά αντικαταναλωτική ιδιοσυγκρασία των Ιαπώνων, βέβαια.

Ούτε οι εμπορικές τριβές και συγκρούσεις της Ιαπωνίας με τις ΗΠΑ είναι πρωτοφανείς. Ο αμερικανός πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε τις προάλλες δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ας πούμε, αλλά ειδικά οι ιαπωνικές χαλυβουργίες βρίσκονται στο στόχαστρο της Ουάσιγκτον εδώ και πολλά χρόνια. Σε μια συγκυρία μεγάλης κάμψης της ανταγωνιστικότητας των αμερικανικών χαλυβουργιών, τη διετία 2002-2003 για παράδειγμα, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο νεότερος για να προστατεύσει τον εγχώριο κλάδο είχε δασμολογήσει τον εισαγόμενο ιαπωνικό χάλυβα.

Déjà-vu

Θα έλεγε κανείς ότι από μια άποψη οι εξελίξεις στην Ιαπωνία μοιάζουν με ένα διαρκές déjà-vu. Μικροεκπληξούλες υπάρχουν, αλλά η μεγάλη εικόνα παραμένει ίδια κι απαράλλαχτη εδώ και δεκαετίες. Μια από τις μικροεκπληξούλες αυτές – ευχάριστη εν προκειμένω – είναι η ανέλπιστη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας που καταγράφτηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2024 και η οποία φαίνεται πως εν τέλει θα σώσει τουλάχιστον τις εντυπώσεις για την πορεία της ιαπωνικής οικονομίας.

Η ιαπωνική οικονομία βρίσκεται σε τέλμα και αυτή είναι η κατάσταση που συνθέτει τη μεγάλη εικόνα. Ωστόσο τελικά την χρονιά που πέρασε η χώρα γλίτωσε την ύφεση, αφού το ΑΕΠ της σημείωσε αύξηση έστω και κατά το οριακό ποσοστό 0,1% συγκριτικά με το 2023. Ήταν μια ακόμα μεγάλη οικονομική «διόρθωση» (διάβαζε οπισθοδρόμηση), έπειτα από τη μετα-πανδημική εκτίναξη του ιαπωνικού ΑΕΠ κατά 1,5% το 2023 και κατά 0,9% το 2022.

Σύμφωνα με την επίσημη Στατιστική Υπηρεσία της κυβέρνησης του Τόκιο, τους τελευταίους τρεις μήνες του 2024 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,7% συγκριτικά με το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς που πέρασε. Κατά τις αρχικές κυβερνητικές εκτιμήσεις, η οικονομία ωφελήθηκε από τον δυναμισμό των επενδύσεων εκ μέρους των επιχειρήσεων, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 0,5% σε τριμηνιαία βάση. «Ενώ οι αυξανόμενες ελλείψεις εργατικού δυναμικού περιορίζουν αυτές τις εταιρικές επενδύσεις, η ζήτηση παραμένει ισχυρή καθοδηγούμενη από την ψηφιοποίηση, τις βελτιώσεις της αποδοτικότητας της εργασίας και τα περιβαλλοντικά μέτρα», διαπιστώνει ο Γιουρίκο Τανάκα της Goldman Sachs σε ρεπορτάζ της οικονομικής γαλλικής εφημερίδας «Les Echos».

Πέρυσι, η Ιαπωνία είχε εμπορικό πλεόνασμα 8,64 τρισ. γιεν (57 δισ. δολάρια) με τις ΗΠΑ

Μαγική εικόνα

Το τέταρτο τρίμηνο του 2024 η ανάπτυξη ενισχύθηκε επίσης από την, έστω και οριακή, αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 0,1%. Σημειωτέον ότι, παρά τον αντικαταναλωτισμό των Ιαπώνων (των μεσηλίκων και άνω βασικά, διότι η νέα γενιά έχει «αμερικανοποιηθεί» πολύ) η ιδιωτική κατανάλωση συμβάλλει κατά 55% στη διαμόρφωση του συνολικού ΑΕΠ της χώρα. Συγκρατημένη αύξηση σημείωσαν το τέταρτο τρίμηνο και οι ιαπωνικές εξαγωγές.

«Αλλά ας συγκρατηθούμε, ας μην τινάξουμε στον αέρα ακόμα το φελλό της σαμπάνιας», προειδοποίησε ο Στέφαν Ανγκρικ της Moody’s Analytics. «Τα προκαταρκτικά στοιχεία για το ιαπωνικό ΑΕΠ είναι γνωστά για τις αστοχίες τους και ως εκ τούτου συχνά αναθεωρούνται εκ βάθρων», σημειώνει ο αναλυτής. Και προσθέτει ότι «στην πραγματικότητα η ιαπωνική οικονομία απέφυγε μια συρρίκνωση το 2024 λόγω των μεγάλων αναθεωρήσεων στα ιστορικά δεδομένα», στα οικονομικά στοιχεία και τις καταγραφές που αφορούσαν τα προηγούμενα τρίμηνα και το 2023 δηλαδή .

«Όπως και να έχει το πράγμα, η αντιστροφή της υφεσιακής εικόνα το τέταρτο τρίμηνο εξακολουθεί να θεωρείται ανακουφιστική από τις ιαπωνικές αρχές, οι οποίες όμως τώρα ανησυχούν για τον αντίκτυπο που θα έχουν για την εγχώρια οικονομία τους επόμενους μήνες οι εμπορικές πολιτικές που άρχισε ήδη να εφαρμόζει ο Ντόναλντ Τραμπ», γράφει ο Γιαν Ρουσό στη «Les Echos». Και διευκρινίζει ότι οι μεγάλοι βιομήχανοι στους τομείς του αυτοκινήτου, του χάλυβα, των ηλεκτρονικών και των χημικών – πρόκειται για τους κατεξοχήν εξαγωγικούς βιομηχανικούς κλάδους – εμφανίζονται ιδιαίτερα ανήσυχοι.

Ζητούν εξαιρέσεις

Είναι μεγάλη η εξάρτηση της Ιαπωνίας από τις ΗΠΑ. Πέρυσι, η Ιαπωνία είχε εμπορικό πλεόνασμα 8,64 τρισ. γιεν (57 δισ. δολάρια) με τις ΗΠΑ, που απορροφούν το ένα πέμπτο του συνόλου των εξαγωγών της. Στο περιθώριο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια ο ιάπωνας υπουργός Εξωτερικών Τακέσι Ιουάγια αποκάλυψε ότι ζήτησε από τον αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο να εξαιρέσει τη χώρα του από τους διάφορους δασμούς που εξήγγειλε ο Τραμπ – εντάξει, κάποια μέτρα τα εξήγγειλε ο πρόεδρος για να τα αναιρέσει λίγες ημέρες αργότερα.

Εκείνο που θέλει να αποφύγει το Τόκιο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Les Echos», είναι η δασμολόγηση με 25% από τις 12 Μαρτίου που προανήγγειλε ο Τραμπ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου που εισέρχονται ανεξαρτήτως προέλευσης στο αμερικανικό έδαφος. Ελπίζει επίσης η Ιαπωνία να εξαιρεθεί από την επιβολή «αμοιβαίας τελωνειακής δασμολόγησης», που εξήγγειλε ο Τραμπ. Τέλος, κατά τη γαλλική εφημερίδα, ο Ιάπωνας υπουργός συζήτησε με τον Ρούμπιο για την προοπτική πρόσθετης δασμολόγησης των ιαπωνικών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ από τις 2 Απριλίου. Είναι κάτι που επίσης έχει εξαγγείλει ο αυτοαποκαλούμενος «tariff man».