ΗΠΑ: Η εργασία στα εργοστάσια είναι υπερεκτιμημένη – Αλλού είναι οι θέσεις εργασίας του μέλλοντος

Η Αμερική χρειάζεται εργοστάσια, είναι ένα από τα αγαπημένα συνθήματα του Τραμπ και των εκπροσώπων της κυβέρνησής του στις ΗΠΑ. Ο αμερικανός πρόεδρος περιγράφει πώς οι εργαζόμενοι «παρακολουθούν με αγωνία τους ξένους ηγέτες να κλέβουν τις δουλειές μας, ξένοι απατεώνες να λεηλατούν τα εργοστάσιά μας και ξένοι ρακοσυλλέκτες να διαλύουν το κάποτε όμορφο αμερικανικό μας όνειρο». Ο Πίτερ Ναβάρο, εμπορικός του σύμβουλος, λέει ότι οι δασμοί θα «γεμίσουν όλα τα μισοάδεια εργοστάσια». Ο Χάουαρντ Λάτνικ, υπουργός Εμπορίου, προσφέρει την πιο καρτουνίστικη προσέγγιση από όλες, όπως την χαρακτηρίζει καυστικά o Economist σε σχετική ανάλυσή του: «Ο στρατός εκατομμυρίων ανθρώπων που βιδώνουν μικρές βίδες για να φτιάξουν iPhone – αυτό το πράγμα θα έρθει στην Αμερική».

Ενώ σχεδόν το ένα τέταρτο των Αμερικανών εργαζομένων απασχολούνταν στη μεταποίηση τη δεκαετία του 1970, σήμερα λιγότεροι από ένας στους δέκα απασχολείται.

Για χρόνια, πολιτικοί και ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν συνδέσει τη μακρά παρακμή της μεταποίησης με τους στάσιμους μισθούς, τις άδειες πόλεις, ακόμη και την κρίση των οπιοειδών. Μόνο τη δεκαετία του 2000, η ​​Αμερική έχασε σχεδόν 6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στα εργοστάσια. Τέτοια εργασία συχνά προσέφερε στους αποφοίτους του λυκείου μια διαδρομή προς μια σταθερή, ήσυχα ευημερούσα ζωή. Συντήρησε ολόκληρες πόλεις, χαρίζοντας στο Πίτσμπουργκ το παρατσούκλι «Πόλη του Χάλυβα» και στο Άκρον το παρατσούκλι «Πρωτεύουσα του Καουτσούκ του Κόσμου». Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι πολιτικοί από όλο το φάσμα θέλουν πίσω τις θέσεις εργασίας. Πράγματι, και ο προκάτοχος του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, μοιραζόταν το ίδιο όνειρο με τον διάδοχό του, ακόμα κι αν ήλπιζε να το πετύχει με διαφορετικά μέσα. «Πού στο καλό είναι γραμμένο», ρώτησε, «ότι δεν θα γίνουμε ξανά η πρωτεύουσα της μεταποίησης του κόσμου;»

Οι παλιές θέσεις εργασίας δεν θα επιστρέψουν

Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα: ακόμη και αν η βιομηχανία επιστρέψει, οι παλιές θέσεις εργασίας δεν θα επιστρέψουν. Η μεταποίηση παράγει περισσότερα από ό,τι στο παρελθόν με λιγότερα χέρια – ένας μετασχηματισμός παρόμοιος με αυτόν που υπέστη η γεωργία. Η προσβάσιμη, μεσοαστική εργασία, του είδους που κάποτε προσέλκυε πλήθη στις πύλες των εργοστασίων κατά την ακμή του Φορντισμού στην Αμερική, έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Economist, η πιο παρόμοια εργασία με τις θέσεις εργασίας στη μεταποίηση της δεκαετίας του 1970 δεν βρίσκεται στα εργοστάσια, τα οποία είναι πλέον αυτοματοποιημένα και απαιτούν μεγάλο κεφάλαιο, αλλά σε εργασίες όπως ηλεκτρολόγος, μηχανικός ή αστυνομικός. Όλες αυτές οι εργασίες προσφέρουν αξιοπρεπείς μισθούς σε όσους δεν έχουν πτυχίο.

Ενώ σχεδόν το ένα τέταρτο των Αμερικανών εργαζομένων απασχολούνταν στη μεταποίηση τη δεκαετία του 1970, σήμερα λιγότεροι από ένας στους δέκα απασχολείται. Επιπλέον, οι μισές από τις θέσεις εργασίας στη «μεταποίηση» αφορούν υποστηρικτικούς ρόλους όπως οι ανθρώπινες σχέσεις και το μάρκετινγκ, ή επαγγελματικούς όπως ο σχεδιασμός και η μηχανική. Λιγότερο από το 4% των Αμερικανών εργαζομένων εργάζονται στην πραγματικότητα σε ένα εργοστάσιο. Οι ΗΠΑ δεν είναι η εξαίρεση.

Ακόμη και η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, οι οποίες έχουν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα σε μεταποιημένα προϊόντα, έχουν δει σταθερές μειώσεις στο μερίδιο αυτής της απασχόλησης. Η Κίνα έχασε σχεδόν 20 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε εργοστάσια από το 2013 έως το 2020 – περισσότερες από ολόκληρο το εργατικό δυναμικό στον κατασκευαστικό κλάδο στις ΗΠΑ. Έρευνα του ΔΝΤ χαρακτηρίζει αυτή την τάση «το φυσικό αποτέλεσμα της επιτυχημένης οικονομικής ανάπτυξης».

Καθώς οι χώρες γίνονται πλουσιότερες, ο αυτοματισμός αυξάνει την παραγωγή ανά εργαζόμενο, η κατανάλωση μετατοπίζεται από αγαθά σε υπηρεσίες και η παραγωγή έντασης εργασίας μεταφέρεται στο εξωτερικό. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η παραγωγή των εργοστασίων καταρρέει. Σε πραγματικούς όρους, η παραγωγή των ΗΠΑ είναι πάνω από διπλάσια από ό,τι στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η χώρα παράγει περισσότερα αγαθά από ό,τι η Ιαπωνία, η Γερμανία και η Νότια Κορέα μαζί. Όπως επισημαίνει το Ινστιτούτο Cato, ένα think tank, τα εργοστάσια των ΗΠΑ θα κατατάσσονταν, από μόνα τους, ως η όγδοη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.

Ακόμα και μια ηρωική προσπάθεια αναδιάρθρωσης που θα εξάλειφε το έλλειμμα του αμερικανικού εμπορίου αγαθών ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων θα έκανε ελάχιστα για τις θέσεις εργασίας. Στην παραγωγή αυτής της ποσότητας αγαθών, περίπου 630 δισεκατομμύρια δολάρια προστιθέμενης αξίας θα προέρχονταν από τη μεταποίηση (με το υπόλοιπο να αποδίδεται σε πρώτες ύλες, μεταφορές κ.λπ.). Ο Robert Lawrence του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ εκτιμά ότι, με κάθε εργαζόμενο στη μεταποίηση να παράγει περίπου 230.000 δολάρια προστιθέμενης αξίας, η επαναφορά αρκετής παραγωγής για να κλείσει το έλλειμμα θα δημιουργούσε περίπου 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, οι μισές στο εργοστάσιο. Αυτό θα αύξανε το μερίδιο του εργατικού δυναμικού στην παραγωγή της μεταποίησης μόλις κατά μία ποσοστιαία μονάδα. Ας υποθέσουμε ότι αυτό επιτεύχθηκε με την επιβολή ενός μέσου πραγματικού δασμολογικού συντελεστή 20% στις εισαγωγές των ΗΠΑ ύψους 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, και αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις τιμές κατά περίπου 600 δισεκατομμύρια δολάρια, ή 200.000 δολάρια ανά «σωζόμενη» θέση εργασίας στον τομέα της μεταποίησης.

Είναι ένα υψηλό τίμημα για θέσεις εργασίας που δεν είναι τόσο ελκυστικές όσο στο παρελθόν. Πριν από επτά δεκαετίες, τα εργοστάσια προσέφεραν ένα σπάνιο πακέτο: καλές αποδοχές, ασφάλεια στην εργασία, συνδικαλιστική προστασία, απασχόληση και καμία απαίτηση για πτυχίο. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, οι εργαζόμενοι στον τομέα της μεταποίησης κέρδιζαν ακόμα 10% περισσότερα από σε σύγκριση με εργαζόμενους σε άλλα μέρη της οικoνομίας. Η παραγωγικότητά τους αυξανόταν επίσης ταχύτερα.

Σήμερα, η εργασία στα εργοστάσια υστερεί σε σχέση με τους μη εποπτικούς ρόλους στις υπηρεσίες με ωριαία αμοιβή. Έχει επίσης σημειωθεί κατάρρευση του πριμ μισθών στον τομέα της μεταποίησης, το οποίο συγκρίνει τα κέρδη για παρόμοιους εργαζόμενους ελέγχοντας την ηλικία, το φύλο, τη φυλή και άλλα. Χρησιμοποιώντας μεθόδους παρόμοιες με αυτές του Υπουργείου Εμπορίου και του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής, εκτιμούμε ότι έως το 2024 το πριμ θα έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό από τη δεκαετία του 1980. Για όσους δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, έχει εξαφανιστεί εντελώς, παρόλο που αυτοί οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να απολαμβάνουν πριμ στις βιομηχανίες κατασκευών και μεταφορών. Η αύξηση της παραγωγικότητας έχει επίσης μειωθεί: η παραγωγή ανά βιομηχανικό εργάτη αυξάνεται πλέον πιο αργά από ό,τι ανά εργαζόμενο στον τομέα των υπηρεσιών, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αύξηση των μισθών θα είναι επίσης αδύναμη. Ένα κρίσιμο στοιχείο του επιχειρήματος «οι θέσεις εργασίας στον τομέα της μεταποίησης είναι καλές θέσεις εργασίας» δεν ισχύει πλέον.

Εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας

Και μια θέση εργασίας στη βιομηχανία είναι επίσης πιο δύσκολο να επιτευχθεί. Τα σύγχρονα εργοστάσια είναι υψηλής τεχνολογίας, τα οποία διευθύνονται από μηχανικούς και τεχνικούς. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι συναρμολογητές, οι χειριστές μηχανημάτων και οι επισκευαστές αποτελούσαν περισσότερο από το ήμισυ του εργατικού δυναμικού στον τομέα της μεταποίησης. Σήμερα αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ένα τρίτο. Οι επαγγελματίες γραφείου ξεπερνούν σε αριθμό τους εργάτες εργοστασίων με μεγάλη διαφορά. Ακόμα και μετά την εύρεση εργασίας σε εργοστάσιο, είναι πολύ λιγότερο πιθανό να είναι συνδικαλισμένοι σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες, καθώς η συμμετοχή έχει μειωθεί από έναν στους τέσσερις εργαζόμενους τη δεκαετία του 1980 σε λιγότερο από έναν στους δέκα σήμερα.

Για να βρούμε το σύγχρονο αντίστοιχο τέτοιων θέσεων εργασίας, αναζητήσαμε απασχόληση με τα ίδια χαρακτηριστικά. Τι προσφέρει αξιοπρεπή αμοιβή, η συνδικαλιστική οργάνωση, δεν απαιτεί πτυχίο και μπορεί να απορροφήσει το ανδρικό εργατικό δυναμικό; Το αποτέλεσμα: μηχανικοί, τεχνικοί επισκευών, εργαζόμενοι ασφαλείας και εξειδικευμένα επαγγέλματα.

Πάνω από 7 εκατομμύρια Αμερικανοί εργάζονται ως ξυλουργοί, ηλεκτρολόγοι, εγκαταστάτες ηλιακών πάνελ και σε άλλα παρόμοια επαγγέλματα. Σχεδόν όλοι είναι άνδρες και δεν έχουν πτυχίο. Ο μέσος μισθός είναι στα 25 δολάρια την ώρα, η συνδικαλιστική οργάνωση είναι πάνω από τον μέσο όρο και η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι ΗΠΑ αναβαθμίζουν τις υποδομές τους. Άλλα 5 εκατομμύρια εργάζονται ως εργαζόμενοι επισκευής και συντήρησης – σκεφτείτε τεχνικούς HVAC και εγκαταστάτες τηλεπικοινωνιών – και μηχανικοί, κερδίζοντας μισθούς πολύ πάνω από τον μέσο όρο ενός εργοστασιακού εργάτη. Οι εργαζόμενοι έκτακτης ανάγκης και ασφαλείας παρουσιάζουν επίσης ομοιότητες. Πάνω από το ένα τρίτο είναι μέλη συνδικάτων. Ωστόσο, αυτές οι θέσεις εργασίας διαφέρουν από τη μεταποίηση κατά έναν τρόπο: δεν υπάρχει κάτι τέτοιο όπως μια πόλη με εταιρείες HVAC. Τα εργοστάσια κάποτε τροφοδοτούσαν τις πόλεις, δημιουργώντας ζήτηση για προμηθευτές, logistics και μπαρ. Οι νέες θέσεις εργασίας είναι πιο διασκορπισμένες και, ως εκ τούτου, είναι λιγότερο πιθανό να στηρίξουν τις τοπικές οικονομίες. Ωστόσο, αν και τα οφέλη είναι διάχυτα, είναι σχεδόν εξίσου μεγάλα. Σχεδόν τόσοι άνθρωποι απασχολούνται σε τέτοιες κατηγορίες όσοι κατείχαν θέσεις εργασίας στη μεταποίηση τη δεκαετία του 1990. Με καλύτερους μισθούς, λιγότερα προσόντα και ισχυρότερα συνδικάτα, φαίνονται πιο ελκυστικές από τις σύγχρονες θέσεις εργασίας σε εργοστάσια για τους Αμερικανούς της εργατικής τάξης.

Το μέλλον απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από τα εργοστάσια

Το μέλλον απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από τα εργοστάσια. Οι ειδικευμένοι τεχνίτες και οι εργάτες επισκευών θα πρέπει να δουν αύξηση 5% την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με επίσημες προβλέψεις. Ο αριθμός των θέσεων εργασίας στη μεταποίηση αναμένεται να μειωθεί. Οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες κατηγορίες για τους εργαζόμενους χωρίς πτυχία είναι στην υποστήριξη της υγειονομικής περίθαλψης και την προσωπική φροντίδα, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 15% και 6% αντίστοιχα. Αυτές περιλαμβάνουν ρόλους όπως βοηθοί νοσηλευτών και εργαζόμενοι σε παιδική φροντίδα, και δεν μοιάζουν καθόλου με παλιές θέσεις εργασίας στη μεταποίηση λόγω των χαμηλών αμοιβών τους. Το καθήκον, όπως το θέτει ο Ντάνι Ρόντρικ του Χάρβαρντ, είναι να ενισχυθεί η παραγωγικότητα των θέσεων εργασίας που πραγματικά αναπτύσσονται. Ίσως αυτό να περιλαμβάνει τη διασφάλιση της υιοθέτησης της Τεχνητής Νοημοσύνης, είτε για τη διαχείριση της φαρμακευτικής αγωγής είτε για τη διάγνωση.

Στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Τόμας Τζέφερσον θεωρούσε τη γεωργία ως το θεμέλιο μιας αυτοδύναμης δημοκρατίας. Επηρεασμένος από Γάλλους φυσιοκράτες που έβλεπαν τη γεωργία ως την ευγενέστερη πηγή εθνικού πλούτου, πίστευε ότι η καλλιέργεια της γης ήταν ο δρόμος προς την ελευθερία και την αφθονία. Μέχρι τον 20ό αιώνα, η εργασία στα εργοστάσια είχε κληρονομήσει αυτόν τον συμβολικό ρόλο. Αλλά όπως και η γεωργία πριν από αυτήν, η απασχόληση στη μεταποίηση εξασθενεί με την αυξανόμενη ευημερία και παραγωγικότητα. Η καρδιά της εργατικής τάξης της Αμερικής χτυπά τώρα αλλού.