Πετρέλαιο: Χείρα βοηθείας στην παγκόσμια οικονομία

Μπορεί η παγκόσμια οικονομία να προσπαθεί να βρει τις ισορροπίες της ακόμη με τις πληθωριστικές πιέσεις (σε αρκετές μεγάλες οικονομίες), αλλά και στη χαμηλή αναπτυξιακή τροχιά, αλλά ένα σενάριο που δείχνει να κερδίζει έδαφος το τελευταίο διάστημα είναι αυτό της μεγάλης πτώσης της τιμής του πετρελαίου.

Το σενάριο αυτό ενισχύθηκε και από την απόφαση του ΟΠΕΚ+ να αυξήσει τη συνολική παραγωγή πετρελαίου και να επεκτείνει τη στρατηγική του για υψηλότερους όγκους, αντιστρέφοντας μια πολιτική που ακολουθούσε για χρόνια και είχε ως στόχο τη συγκράτηση των τιμών. Η απόφαση αυτή αφορά την προσθήκη περίπου 137.000 βαρελιών ημερησίως από τον Οκτώβριο, με στόχο την αποκατάσταση 1,65 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως στην αγορά μέχρι το 2026, αρκετά πιο γρήγορα απ’ ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί.

Στον απόηχο μάλιστα της απόφασης, ο Fereidun Fesharaki, Πρόεδρος Επίτιμος της FGE NexantECA, εκτίμησε, μιλώντας στο Bloomberg, ότι υπάρχει μια «σοβαρή πιθανότητα» οι τιμές του πετρελαίου να πέσουν κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2026. Η εκτίμηση αυτή έρχεται μάλιστα σε συνέχεια της δήλωσης του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει εκφράσει τη προτίμησή του για την πτώση των τιμών του πετρελαίου κάτω από το ίδιο επίπεδο.

Η κίνηση του ΟΠΕΚ+

Ο ΟΠΕΚ+, ο οποίος περιλαμβάνει τα κράτη μέλη του ΟΠΕΚ καθώς και άλλες χώρες παραγωγούς πετρελαίου, όπως η Ρωσία, έχει ήδη αντιστρέψει την πολιτική του για μείωση της παραγωγής από τον Απρίλιο και έχει αυξήσει τις ποσοστώσεις του κατά περίπου 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.

Μια κίνηση αρκετά αμφιλεγόμενη, καθώς αν και οι αυξήσεις παραγωγής από τον ΟΠΕΚ+ φαίνεται να ενισχύουν το μερίδιο αγοράς, δεν έχουν καταφέρει να προκαλέσουν σημαντική μείωση στις τιμές του πετρελαίου. Αντιθέτως, οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και του Ιράν συνεχίζουν να στηρίζουν την υψηλή τιμή του αργού, ενώ οι ανταγωνιστές, όπως οι ΗΠΑ, αυξάνουν την παραγωγή για να καλύψουν το κενό στην προσφορά. Ενδεικτικό είναι ότι οι τιμές παραμένουν υψηλές σε σχέση με το χαμηλό που είχε σημειωθεί τον Απρίλιο του 2025, όταν το βαρέλι είχε βυθιστεί στα 58 δολάρια.

Επίσης, παρά τις αυξήσεις στην παραγωγή, μόνο η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι σε θέση να προσθέσουν περισσότερα βαρέλια στην αγορά, σύμφωνα με αναλυτές. Πολλά από τα μέλη του ΟΠΕΚ+ αντλούν ήδη σχεδόν στο 100% των δυνατοτήτων τους, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητες αύξησης της προσφοράς από τα υπόλοιπα μέλη της συμμαχίας.

Πιέσεις από τις ΗΠΑ

Η απόφαση του ΟΠΕΚ+ να αυξήσει την παραγωγή εν μέσω πίεσης από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα ζητήσει την πτώση των τιμών του πετρελαίου, αναδεικνύει τη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών πετρελαίου.

Παρά τη συνεχιζόμενη πίεση, η στρατηγική του ΟΠΕΚ+ δείχνει ότι το σχέδιο του οργανισμού για υψηλότερη παραγωγή έχει περιορισμένη δυνατότητα να ρίξει τις τιμές κάτω από τα επίπεδα που επιθυμούν οι καταναλωτές, ενώ οι πολιτικές κυρώσεις και η παραγωγή από άλλες χώρες συνεχίζουν να καθορίζουν την παγκόσμια αγορά.

Αβέβαιο το μέλλον

Οι προοπτικές για το μέλλον παραμένουν αβέβαιες, με τους αναλυτές να τονίζουν ότι η αυξανόμενη παραγωγή από τον ΟΠΕΚ+ και τις ΗΠΑ δεν είναι αρκετή για να εξισορροπήσει την παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Αν οι τιμές παραμείνουν κοντά στα 65 δολάρια το βαρέλι, αυτό μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω αβεβαιότητα στην αγορά, με τις προειδοποιήσεις για πτώση κάτω από τα 60 δολάρια να εντείνονται όσο πλησιάζουμε στο 2026.

Ο Jorge Leon, αναλυτής της Rystad Energy, σχολίασε μάλιστα ότι «Ο ΟΠΕΚ+ αιφνιδίασε την αγορά— αντί να αναστείλει τις αυξήσεις, η συμμαχία έστειλε μήνυμα φιλοδοξίας με αύξηση της παραγωγής. Τα βαρέλια μπορεί να είναι λίγα, αλλά το μήνυμα είναι μεγάλο». Σύμφωνα με τον Leon, η συμμαχία ΟΠΕΚ+ δίνει προτεραιότητα στο μερίδιο αγοράς, ακόμη και αν αυτό σημαίνει χαμηλότερες τιμές.

Οι τιμές του πετρελαίου κυμαίνονται αυτή τη στιγμή γύρω από τα 65-70 δολάρια το βαρέλι, καταγράφοντας πτώση 12% φέτος, καθώς οι παγκόσμιοι παραγωγοί εκτός ΟΠΕΚ+ εντείνουν την προσφορά τους και οι δασμοί περιορίζουν τη ζήτηση.

Η στρατηγική του ΟΠΕΚ+ να αυξήσει την παραγωγή έρχεται σε αντίθεση με τις πρόσφατες περικοπές παραγωγής, οι οποίες συνολικά αγγίζουν σχεδόν τα 6 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τα τελευταία χρόνια. Αρχικά, οι αναλυτές θεωρούσαν ότι η συμμαχία ΟΠΕΚ+ θα διατηρούσε τα επίπεδα παραγωγής της τον Οκτώβριο, ωστόσο η απόφαση για αύξηση της παραγωγής έστειλε ένα σαφές μήνυμα: ο ΟΠΕΚ+ είναι διατεθειμένος να αντέξει πτώση των τιμών κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι εάν αυτό σημαίνει ότι θα επανακαταλάβει το χαμένο μερίδιο αγοράς.

«Στην πραγματικότητα, η αύξηση παραγωγής θα είναι πολύ μικρότερη, δεδομένων των ορίων ικανότητας και του μηχανισμού αποζημίωσης. Αλλά η αντίληψη συχνά μετράει περισσότερο από τα φυσικά βαρέλια», κατά τον Leon.

Γεωπολιτικοί παράγοντες

Η πραγματική πρόκληση για τον ΟΠΕΚ+ αναμένεται να προκύψει τους τελευταίους τρεις μήνες του έτους, καθώς η ζήτηση πετρελαίου συνήθως μειώνεται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι ειδικοί του πετρελαίου παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς και τις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, καθώς αυτοί οι γεωπολιτικοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τις τιμές του πετρελαίου.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, οι προσπάθειες του οποίου για μεσολάβηση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δεν είχαν τα ανάλογα αποτελέσματα, έχει επικεντρωθεί πρόσφατα στη ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία. Τον Αύγουστο, επέβαλε υψηλότερους δασμούς στην Ινδία ως τιμωρία για τις αγορές ρωσικού πετρελαίου της.

Σε συνάντηση με συμμάχους της Ουκρανίας στο Παρίσι την Πέμπτη (4 Σεπτεμβρίου), ο Τραμπ δήλωσε ότι ήταν απογοητευμένος από τις αγορές ρωσικού πετρελαίου από χώρες της ΕΕ, κυρίως από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Η περιορισμένη εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου θα μπορούσε να ανοίξει χώρο στην αγορά για τα κράτη μέλη του ΟΠΕΚ+.