Σε συμφωνία για την τροποποίηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα (ECL), κατέληξε την Τετάρτη το Συμβούλιο των υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ , με την εισαγωγή ενός δεσμευτικού ενδιάμεσου στόχου για το 2040, που αφορά στη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) κατά 90%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Αυτός ο νέος στόχος αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς τον μακροπρόθεσμο στόχο της ΕΕ για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Η τροπολογία καθορίζει επίσης ορισμένους τομείς ευελιξίας και βασικά στοιχεία για τον στόχο του 2040 και για το πλαίσιο για το κλίμα μετά το 2030. Αυτά θα κατευθύνουν τις μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής, ώστε να επιτρέψουν στα κράτη μέλη να επιτύχουν τον στόχο του 2040, υποστηρίζοντας παράλληλα την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τους πολίτες καθ’ όλη τη διάρκεια της μετάβασης.
Σύμφωνα με το ανακοινωθέν του Συμβουλίου, το κείμενο που συμφωνήθηκε καθορίζει τη θέση του Συμβουλίου για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις («τριμερείς διάλογοι») με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα διαμορφώσουν το τελικό κείμενο της νομοθεσίας.
Κύριες αλλαγές που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο
Το Συμβούλιο διατήρησε τη δεσμευτική μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040 που πρότεινε η Επιτροπή. Ωστόσο, έχει κάνει ορισμένες προσαρμογές για να αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, την ανάγκη για μια δίκαιη και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση, την αβεβαιότητα που σχετίζεται με τις φυσικές απορροφήσεις και τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες μεταξύ των κρατών μελών. Αυτές οι αλλαγές επηρεάστηκαν επίσης από τις στρατηγικές οδηγίες που παρείχαν οι ηγέτες της ΕΕ στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που εγκρίθηκαν στις 23 Οκτωβρίου 2025.
Περιθώριο ευελιξίας για τα κράτη μέλη
Η πρόταση της Επιτροπής περιλάμβανε τρεις επιλογές ευελιξίας, οι οποίες θα αντικατοπτρίζονται κατάλληλα στις μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για την επίτευξη του στόχου του 2040. Το Συμβούλιο διευκρίνισε περαιτέρω αυτούς τους τομείς ευελιξίας, οι οποίοι περιλαμβάνουν:
τη δυνατότητα χρήσης διεθνών πιστωτικών μορίων άνθρακα υψηλής ποιότητας για την «επαρκή συμβολή» στην επίτευξη του στόχου του 2040, ποσοτικοποιημένου έως και 5% των καθαρών εκπομπών της ΕΕ του 1990, από το 2036 και μετά, συμπεριλαμβανομένης μιας πιλοτικής περιόδου για την περίοδο 2031-2035
τον ρόλο των εγχώριων μόνιμων απορροφήσεων άνθρακα στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ETS) για την αντιστάθμιση των υπολειμματικών εκπομπών που είναι δύσκολο να μειωθούν
την ενισχυμένη ευελιξία εντός και μεταξύ τομέων και μέσων για την υποστήριξη της επίτευξης των στόχων με απλούς και οικονομικά αποδοτικούς τρόπους, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αντιμετωπίζουν τις ελλείψεις σε έναν τομέα χωρίς να διακυβεύεται η συνολική πρόοδος
Στοιχεία για το πλαίσιο μετά το 2030
Η τροποποίηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα που πρότεινε η Επιτροπή θεσπίζει επίσης μια σειρά αρχών και προϋποθέσεων που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την ανάπτυξη του πλαισίου πολιτικής μετά το 2030, ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τον στόχο του 2040 και να διασφαλίσουν μια δίκαιη, οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση που θα προωθεί τις επενδύσεις. Ενώ η θέση του Συμβουλίου διατηρεί πολλά από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην πρόταση της Επιτροπής, τα αναπτύσσει περαιτέρω, μεταξύ άλλων με τα εξής:
Δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της βιομηχανίας της ΕΕ, καθώς και στην απλούστευση και τη μείωση του διοικητικού φόρτου
Τονίζοντας σαφώς την ανάγκη για μια δίκαιη μετάβαση και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες
Ενισχύοντας την καινοτομία και την ανάπτυξη ασφαλών, κλιμακώσιμων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς με τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι η ενεργειακή απόδοση παραμένει κεντρική αρχή
Ενισχύοντας την υποστήριξη για την ενεργειακή ασφάλεια, εστιάζοντας σε λύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην προσιτή τιμή της ενέργειας και στον εκσυγχρονισμό του δικτύου για την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ
Υποστηρίζοντας τις επενδύσεις και την καινοτομία, μέσω χρηματοδότησης τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα και διασφαλίζοντας την πρόσβαση σε καινοτόμες τεχνολογίες σε όλα τα κράτη μέλη
Αντιμετωπίζοντας τη ρεαλιστική συμβολή των απορροφήσεων άνθρακα στις συνολικές μειώσεις των εκπομπών, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την αβεβαιότητα που σχετίζεται με αυτές
Εστιάζοντας στη μακροπρόθεσμη προστασία και ενίσχυση των φυσικών καταβοθρών άνθρακα και της βιοποικιλότητας, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών διαταραχών στη χρήση γης και τη δασοκομία.
Επανεξέταση του στόχου
Η θέση του Συμβουλίου εισάγει επίσης μια διετή αξιολόγηση για την παρακολούθηση της προόδου προς τους ενδιάμεσους στόχους με βάση τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία, τις τεχνολογικές εξελίξεις και την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Τα κράτη μέλη ανέλυσαν περαιτέρω και ενίσχυσαν τη ρήτρα αναθεώρησης της ισχύουσας ευρωπαϊκής νομοθεσίας για το κλίμα. Μεταξύ άλλων, η αναθεώρηση θα καλύψει την κατάσταση των καθαρών απορροφήσεων σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση με το τι θα απαιτηθεί για την επίτευξη του στόχου του 2040 και τις εξελισσόμενες προκλήσεις – και τις ευκαιρίες βελτίωσης – της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών της ΕΕ. Η αναθεώρηση θα λάβει επίσης υπόψη την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας και τον αντίκτυπό τους στις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά.
Με βάση τα ευρήματα της αναθεώρησης και όπου είναι σκόπιμο, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει αναθεώρηση της νομοθεσίας για το κλίμα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την προσαρμογή του στόχου του 2040 ή άλλα πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση του πλαισίου εξασφάλισης, δηλαδή για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, της ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής της ΕΕ.
Αναβολή του ETS2
Το Συμβούλιο εισήγαγε επίσης μια διάταξη για την αναβολή της έναρξης εφαρμογής του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές (ETS2) κατά ένα έτος, από το 2027 στο 2028.
Επόμενα βήματα
Η Προεδρία του Συμβουλίου θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μόλις το τελευταίο υιοθετήσει τη θέση του, με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας επί του τελικού κειμένου της τροπολογίας.
