Φορολογικός χειρισμός δανείων για την κάλυψη τεκμηρίων        

Τα δάνεια που έλαβαν οι φορολογούμενοι το προηγούμενο έτος  μπορούν να φανούν χρήσιμα για την κάλυψη των τεκμηρίων διαβίωσης ή και για την κάλυψη τεκμηρίου απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Τα δάνεια διακρίνονται σε:

α) δάνεια από τραπεζικά ιδρύματα που μπορεί να είναι στεγαστικά, επισκευαστικά  ή για την αγορά καταναλωτικών αγαθών

β) επιχειρηματικά  που μπορεί να έλαβε μια οντότητα  για να τα χρησιμοποιήσει για επιχειρηματικούς λόγους (αγορά ακινήτου, κεφάλαιο κίνησης κλπ)

Δάνεια μεταξύ ιδιωτών – Άτυπα δάνεια – Πώς αποδεικνύεται  η ημερομηνία λήψης δανείου

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της  κρίσης και των μνημονίων, είναι σύνηθες το φαινόμενο να συνάπτονται δάνεια μεταξύ ιδιωτών συγγενών, προφορικά ακόμα και χωρίς έγγραφη συμφωνία μεταξύ τους και αυτό γιατί  οι τράπεζες έκλεισαν την στρόφιγγα για τη χορήγηση δανείων.

Για να μπορέσει κάποιος φορολογούμενος να χρησιμοποιήσει το δάνειο για την κάλυψη τεκμηρίων πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά οι παρακάτω προϋποθέσεις :

• Το δάνειο να έχει ληφθεί πριν την αγορά και την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης και να προκύπτει η βέβαιη ημερομηνία εκταμίευσης του σχετικού ποσού.
• Να αναφέρεται ο λόγος και ο σκοπός του δανείου και να μην είναι εικονικό
• Σε περίπτωση έγγραφης συμφωνίας μεταξύ ιδιωτών το έγγραφο να φέρει χρονολογία θεωρημένη από δημόσια αρχή

Σύμφωνα με τα άρθρα 445 και 446 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, τα ιδιωτικά έγγραφα αποκτούν βέβαιη χρονολογία και συνεπώς έχουν αποδεικτική δύναμη, εφόσον, μεταξύ άλλων, θεωρηθούν από συμβολαιογράφο ή άλλο δημόσιο υπάλληλο αρμόδιο κατά νόμο. Για τη σημείωση αυτή απαιτείται σχετική χαρτοσήμανση επί του ποσού. Το έγγραφο έτσι  αποκτά  βέβαιη και αδιαμφισβήτητη χρονολογία για όλους  με  τρόπο που να αποδεικνύει αλλά και να αποκλείει  την προχρονολόγηση ή μεταχρονολόγησή του.

Θεώρηση στην Δ.Ο.Υ και απόδοση χαρτοσήμου

Για την διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου από τυχόν εικονικές συμβάσεις δανείων, η δανειακή σύμβαση θα πρέπει υποχρεωτικά  να θεωρηθεί  εμπρόθεσμα και να χαρτοσημανθεί στην Δ.Ο.Υ. και έτσι να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη τεκμηρίων.

Η απόδοση του χαρτοσήμου στην Δ.Ο.Υ. πραγματοποιείται μέσα σε πέντε (5) ημέρες από την υπογραφή του σχετικού εγγράφου.

Με βάση τα παραπάνω, η θεώρηση του γνησίου της υπογραφής των συμβαλλόμενων στο έγγραφο του ιδιωτικού συμφωνητικού της συμβάσεως του δανείου από το Κ.Ε.Π. προσδίδει στο έγγραφο αυτό βέβαιη χρονολογία και επομένως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για φορολογικούς σκοπούς  (σχετ. 1090681/1674/ Α0012/3.11.2005 έγγραφο).

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει από τις ελεγκτικές αρχές έλεγχος των φορολογούμενων για απόκρυψη των εισοδημάτων και προβαίνουν σε άνοιγμα των λογαριασμών όταν υπάρχει αδικαιολόγητη αύξηση περιουσίας.

Δείτε και το άρθρο σχετικά με την προσαύξηση περιουσίας

Σε περίπτωση που γίνει προφορική κατάρτιση της σύμβασης τότε δεν οφείλεται τέλος χαρτοσήμου δηλαδή υπάρχει η σχετική δοσοληψία όχι μέσω τραπεζικού συστήματος αλλά με μετρητά και δεν υπάρχει έγγραφη συμφωνία, ή  μπορεί να υπάρχει  μόνο μια υπεύθυνη δήλωση για το οφειλόμενο ποσό και ίσως  περίοδο αποπληρωμής, τότε σε αρκετές περιπτώσεις σε φορολογικό έλεγχο υπάρχουν προστριβές και τίθενται ζητήματα απόδειξης για τον δανειζόμενο  ως προς την εικονικότητα ή όχι και την χρησιμοποίηση αυτού ως κάλυψη τεκμηρίων.

Όταν όμως υπάρχει ιδιωτικό συμφωνητικό και  περιγράφονται αναλυτικά σημαντικά στοιχεία της δανειακής σύμβασης, όπως ο σκοπός του δανείου, το επιτόκιο (εντός του νόμιμου ορίου), ο αριθμός και η περιοδικότητα των δόσεων, επιπλέον όροι όπως ποινικές ρήτρες κλπ, και το έγγραφο έχει βέβαια χρονολογία, όπως αναλύσαμε πιο πάνω, τότε μπορεί να γίνει δεκτό από τον έλεγχο και η παραλαβή μετρητών που θεωρούνται δάνειο .

Έκπτωση τόκων δανείων για τις οντότητες

Για να εκπέσουν οι τόκοι δανείων από τις εταιρείες και επιχειρήσεις πρέπει να πληρούνται οι εξής προϋποθέσεις:

• Να πραγματοποιούνται προς το συμφέρον της οντότητας (όχι για την εξυπηρέτηση προσωπικών ή οικογενειακών αναγκών του επιχειρηματία)
• Να αντιστοιχούν σε πραγματική συναλλαγή και όχι εικονική
• Να εγγράφονται σχετικά στα τηρούμενα λογιστικά βιβλία (απλογραφικά -διπλογραφικά) και να υπάρχουν τα κατάλληλα παραστατικά και δικαιολογητικά

Σαν έγγραφο που αποδεικνύει τη σύμβαση λογίζεται και κάθε σχετική εγγραφή στα βιβλία των επιτηδευματιών.

Το  τέλος χαρτοσήμου  μεταξύ ιδιωτών είναι 3,6% , ενώ για δάνεια μεταξύ εταιρείας και μετόχων ή διαχειριστών αυτής το χαρτόσημο που οφείλεται είναι 1,2% ενώ οι δοσοληπτικοί λογαριασμοί και η ταμειακή διευκόλυνση από εταίρους διαχειριστές ή μέλη Δ.Σ μπορεί να αποτελέσουν και παροχή σε είδος.

Κάλυψη τεκμηρίων με δάνεια από το εξωτερικό

 Δεδομένου ότι δεν προβλέπεται κάποια ειδική μνεία στον ΚΦΕ η σύμβαση δανείου μπορεί να καταρτισθεί και στο εξωτερικό, αρκεί η θεώρησή του από το προξενείο. Αν η σύμβαση είναι γραμμένη σε ξένη γλώσσα, απαιτείται η επίσημη μετάφρασή της στα Ελληνικά. Επίσης απαιτείται να κατατεθεί το επίσημο δικαιολογητικό έγγραφο που προκύπτει όπως  η είσπραξη του δανείου, που εμπεριέχει και την ημερομηνία είσπραξης του.

Ποια ποσά αναγράφονται στην φορολογική δήλωση

Το ποσό του δανείου που θα δοθεί από τον δανειστή στον δανειζόμενο αποτελεί τεκμήριο διαβίωσης και θα πρέπει να δικαιολογείται από τα εισοδήματα του έτους ή από εισοδήματα παρελθόντων ετών και θα καταχωρηθεί στην δήλωση της οικείας χρονιάς  στον κωδικό 759-760 του εντύπου Ε1. Το ποσό που αφορά το χρεολύσιο στον κωδικό  781-782 και το ποσό των τόκων στους κωδικούς 667-668.

Αποφάσεις που αναμένουμε μετά από δικαστηριακή νομολογία

Πρόσφατα,  το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε με δυο σημαντικότατες αποφάσεις (ΣτΕ 2163-4/2020, 2323-5/2020) τα εξής: Η χορήγηση, έστω και ευκαιριακά, έντοκου χρηματικού δανείου από πρόσωπο  υποκείμενο σε ΦΠΑ (ήτοι επιχείρηση), απαλλάσσεται των τελών χαρτοσήμου. Συγκεκριμένα, κρίθηκε ότι η χορήγηση δανείου (από πρόσωπο υπαγόμενο στον ΦΠΑ) με τόκο, έναντι ανταλλάγματος, συνιστά παροχή υπηρεσιών από επαχθή αιτία, και ως εκ τούτου, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ΦΠΑ, αν και συνιστά απαλλασσόμενη (του ΦΠΑ) δραστηριότητα.  Συνεπώς, η διάταξη του Κώδικα Τελών Χαρτοσήμου, που επέβαλε χαρτόσημο στα δάνεια αυτά, έχει καταργηθεί ήδη από την 1.1.1987, όταν δηλαδή ξεκίνησε να ισχύει ο νόμος περί ΦΠΑ. Σε κάθε περίπτωση για το τι θα ισχύσει μετά τις τελευταίες αποφάσεις του ΣΤΕ θα πρέπει να εξειδικευτεί με αποφάσεις της φορολογικής διοίκησης.

 Ευστρατιάδης Δαμιανός

Λογιστής- φοροτεχνικός

Γ.Γ. Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ),

Σύμβουλος επιχειρήσεων