Χρονικά όρια εργασίας: Nέες ρυθμίσεις για πενθήμερο και νόμιμο ωράριο

Στο άρθρο μας «Χρονικά όρια εργασίας: Νέες ρυθμίσεις για πενθήμερο και νόμιμο ωράριο» την 30.5.2021 είχαμε σχολιάσει «Χρονικά όρια εργασίας νέες ρυθμίσεις για υποχρεωτικό πενθήμερο με διατήρηση του εξαήμερου και νόμιμο που το βαπτίζουμε συμβατικό ωράριο».

Και καταλήγαμε στο συγκεκριμένο άρθρο μας:

«Σχόλια – Πρόταση για αποφυγή παρερμηνείας των προτεινομένων ρυθμίσεων

Γιατί με τις διατάξεις όπως είναι στο ΣχΝ παρέχει, κατά την γνώμη μας, πεδίο δόξης λαμπρό στην αυθαιρεσία και όχι μόνο.

Προτείνουμε

• Είτε να παραμείνει με νόμο το 6ήμερο σύστημα και με να ρυθμιστεί μόνο το νέο όριο των 150 ωρών υπερωριών το έτος, δεδομένου ότι αυτό αποτελεί πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης. [σσ με την τελική διατύπωση υιοθετήθηκε αυτή η θέση]
• Είτε να καθιερωθεί σε όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους εργασίας και σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας η οκτάωρη ημερήσια, η σαραντάωρη εβδομαδιαία και η πενθήμερη εργασία και να απαλειφθεί το τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 57 του Ν/Σ… με ταυτόχρονη κατάργηση του εξαήμερου και της υπερεργασίας».

Τα γράψαμε τότε με την ελπίδα ότι θα υπάρξει επαναδιατύπωση και να προκύπτει ποια είναι η θέση του νομοθέτη, παρόμοια σχόλια είχαν γίνει και στην διαβούλευση, πράγμα που έγινε.

Συγκριτικοί πίνακες ισχύουσας κατάστασης και πως θα διαμορφωθεί αυτή αν ψηφιστούν με αυτές τις διατυπώσεις οι νέες διατάξεις

Οι πίνακες που ακολουθούν δείχνουν ανάγλυφα το αλαλούμ που θα δημιουργήσουν οι εν λόγω διατάξεις στην πράξη και στους εφαρμοστές της εργατικής νομοθεσίας.

• Με τις ισχύουσες σήμερα διατάξεις έχουμε:

Πενθήμερο, με ΣΣΕ, συμβατικό ωράριο 40 ώρες με ΕΓΣΣΕ και νόμιμο 45 ώρες.

Εξαήμερο, με νόμο, συμβατικό ωράριο 40 ώρες με ΕΓΣΣΕ και νόμιμο 48 ώρες.

Υπέρβαση του ημερήσιου ή εβδομαδιαίου νομίμου υπερωρία.

Υπερωρίες

• Νόμιμες: Πέραν της 9^ης ή 8^ης ώρας κατά περίπτωση (πενθήμερο ή εξαήμερο σύστημα) και μέχρι 2 ή 3 ώρες την ημέρα και μέχρι 96 ή 120 ώρες τον χρόνο ανάλογα με την δραστηριότητα του εργοδότη και εφόσον έχουν αναγγελθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ.
• Κατ’ εξαίρεση: Υπέρβαση παραπάνω νόμιμων ορίων ή δεν έχουν δηλωθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, πληρωμή με προσαύξηση 80%.
  • Με ρυθμίσεις Ν/Σ

Με τις διατάξεις του άρθρου 55 (Καθιέρωση χρονικών ορίων εργασίας) του Νομοσχεδίου ορίζεται το συμβατικό ωράριο εργασίας σε πενθήμερο και εξαήμερο σύστημα απασχόλησης, ανεξαιρέτως του κλάδου εργασίας και τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Συγκριτικός πίνακας

Με συνδυασμό άρθρων 55 και 58 νομοσχεδίου έχουμε:

Με το άρθρο 58 τροποποιούνται ο αριθμός των ωρών υπερωριών, ο χαρακτηρισμός της κατ’ εξαίρεση υπερωρίας ως παράνομης και το ποσοστό προσαύξησης του ωρομισθίου στην περίπτωση της παράνομης υπερωρίας.

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται το εβδομαδιαίο και ημερήσιο νόμιμο και συμβατικό ωράριο καθώς και πότε έχουμε υπερεργασία, νόμιμη υπερωρία και παράνομη υπερωρία.

Συγκριτικός πίνακας

Υπέρβαση του ημερήσιου ή εβδομαδιαίου νομίμου ωραρίου έχουμε υπερωρία.

Υπερωρίες

• Νόμιμες: Πέραν της 9^ης ή 8^ης ώρας κατά περίπτωση (πενθήμερο ή εξαήμερο σύστημα) και μέχρι 3 ώρες την ημέρα και μέχρι 150 ώρες τον χρόνο ανεξαρτήτως δραστηριότητας του εργοδότη και εφόσον έχουν αναγγελθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ.
• Παράνομες: Υπέρβαση παραπάνω νόμιμων ορίων ή δεν έχουν δηλωθεί στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, πληρωμή με προσαύξηση 120%.

Διευθέτηση του χρόνου εργασίας

Τι ισχύει σήμερα

Η οργάνωση του χρόνου εργασίας ρυθμίζεται τόσο από το εσωτερικό όσο και από το κοινοτικό δίκαιο.

Το ΠΔ 88/99 (όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 76/2005 και ισχύει), προβλέπει (άρθρο 14) τη δυνατότητα παρεκκλίσεων από διατάξεις του, οι οποίες επιτρέπονται μόνο με ΣΣΕ μεταξύ των πλέον αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων ή μεταξύ εργοδοτών και των πλέον αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων ή με συμφωνίες μεταξύ των εργοδοτών και εκπροσώπων των εργαζομένων στα εργασιακά συμβούλια υπό τον όρο ότι:

• στους εργαζόμενους χορηγούνται ισοδύναμες περίοδοι αντισταθμιστικής ανάπαυσης ή,
• σε εξαιρετικές περιπτώσεις που είναι αντικειμενικά αδύνατη η χορήγηση ισοδυνάμων περιόδων αντισταθμιστικής ανάπαυσης παρέχεται στους οικείους εργαζομένους κατάλληλη προστασία σύμφωνα με την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου.

Στο εσωτερικό δίκαιο, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας είναι ήδη νομοθετημένη.

Άρθρο  7 του Ν. 3846/2010 (ΦΕΚ Α’ 66), όπως αντικαταστάθηκε με το, ισχύον σήμερα, άρθρο 42 του Ν. 3986/2011.

Η διευθέτηση αποτελεί σύστημα κατανομής του χρόνου εργασίας που υλοποιείται με το συμψηφισμό αυξημένων ωρών απασχόλησης μιας περιόδου με τις λιγότερες ώρες μιας άλλης περιόδου, με βάση το παρακάτω γενικό πλαίσιο διευθέτησης.

Γενικό πλαίσιο διευθέτησης χρόνου εργασίας

Προβλέπονται δύο συστήματα διευθέτησης:

Α) σε εξάμηνη βάση (η περίοδος αυξημένης απασχόλησης και η αντίστοιχη περίοδος μειωμένης απασχόλησης δεν μπορούν να υπερβαίνουν τους 6 μήνες ανά έτος)

Β) σε ετήσια βάση (μέχρι 256 ώρες από το συνολικό χρόνο εργασίας εντός ενός (1) ημερολογιακού έτους μπορούν να κατανέμονται με αυξημένο αριθμό ωρών σε χρονικές περιόδους που δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 32 βδομάδες ετησίως , με αντίστοιχο μειωμένο αριθμό ωρών απασχόλησης για το υπόλοιπο διάστημα του ημερολογιακού έτους)

Με το εν λόγω θεσμικό πλαίσιο έχουμε τα εξής:

• Κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης (τόσο στο σύστημα της εξάμηνης, όσο και στο σύστημα της12μηνης διευθέτησης), δεν δίδεται η δυνατότητα να αλλάξει (δηλαδή να αυξηθεί ή να μειωθεί) ο συνήθης αριθμός των ημερών εβδομαδιαίας απασχόλησης, αλλά μόνον ο αριθμός των ωρών εργασίας στις ημέρες αυτές.
• Δυνατότητα μείωσης του συνήθους αριθμού ημερών εβδομαδιαίας απασχόλησης, όταν εφαρμόζεται σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, δίδεται μόνον κατά την περίοδο μειωμένης απασχολήσεως.
• Επιπροσθέτως, στην παράγραφο 8 του άρθρου 41 του Ν. 1892/90 προβλέπεται πως «Αν για οποιονδήποτε λόγο, ιδίως εξαιτίας παραίτησης ή απόλυσης του εργαζομένου, δεν εφαρμόζεται ή δεν ολοκληρώνεται η διευθέτηση του χρόνου εργασίας σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, έχουν πλήρη εφαρμογή όλες οι προστατευτικές διατάξεις που καθορίζουν τις συνέπειες της υπέρβασης του ημερήσιου και εβδομαδιαίου ωραρίου εργασίας».

Νέες ρυθμίσεις με άρθρο 59

Προβλέπεται ότι

• Εάν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή
• Δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης και του εργοδότη,

Μπορεί, κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, να εφαρμοσθεί το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, μετά από έγγραφη συμφωνία, η συμφωνία για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να συναφθεί και με ατομική συμφωνία, τηρουμένων κατά τα λοιπά όλων των ρυθμίσεων που ορίζουν τις προϋποθέσεις, τη διάρκεια, τον χρόνο αναφοράς και τα λοιπά στοιχεία της διευθέτησης.

Ακόμα περιέχει ρύθμιση -που δεν προβλέπεται στο ισχύον σήμερα νομοθετικό πλαίσιο- με ατομική σύμβαση και με αίτημα του εργαζόμενου για εβδομαδιαία διευθέτηση του χρόνου εργασίας με την παρ. 2 του άρθρου 55 ορίζοντας ότι «Στο πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας του άρθρου 41 του ν. 1892/1990 (Α’ 101), ως πλήρης απασχόληση νοείται και η εργασία τεσσάρων (4) ημερών εβδομαδιαίως.»

Η ρύθμιση: «Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος δεν υπέβαλε αίτημα για διευθέτηση του χρόνου εργασίας», κατά την γνώμη μας, θα δημιουργήσει προβλήματα και δεν θα διευκολύνει την εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Επιπλέον, ορίζεται ρητά –κάτι που περιέχει το ήδη υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο (παρ. 8 άρθρου 41) –  ότι, σε περίπτωση κατά την οποία λυθεί η σύμβαση εργασίας χωρίς ο εργαζόμενος να λάβει το χρονικό αντιστάθμισμα που προβλέπεται για την αυξημένη απασχόληση, ο εργαζόμενος θα αποζημιωθεί για τις υπερβάλλουσες ώρες κατά τις διατάξεις περί υπερεργασίας και υπερωρίας, ανάλογα με τις ώρες που έχει εργασθεί καθ’ υπέρβαση του ωραρίου.

Επισήμανση

Σήμερα πολλοί εργοδότες το ενεργοποιούσαν με τυπική νομική κάλυψη δηλώνοντας ωράριο τυπικά 40 ωρών την εβδομάδα και 8ωρο ημερησίως με διάλλειμα 120 λεπτών δηλαδή 2 ωρών, όπως παρακάτω

Στον ΠΙΝΑΚΑ Ε4, δηλώνει:

Και φυσικά κανένας έλεγχος δεν έχει γίνει σε τέτοια προκλητικά ωράρια. ΣΕΠΕ, που είσαι;

Βέβαια με το άρθρο 56 του Ν/Σ ορίζει ανώτατη διάρκεια διαλλείματος τα 30 λεπτά, πλην όμως στο ίδιο πεδίο το έντυπο προβλέπει «διάλλειμα – Διακοπή» αυτό διευκολύνει τους επιτήδειους σε συνδυασμό με την σχεδόν ανυπαρξία ελέγχου ή μη αναζήτηση αυτών από τα ελεγκτικά όργανα του ΣΕΠΕ μέσω του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ αλλά να προσκομίσουν στα γραφεία των ΤΕΕΣ  τους ΠΙΝΑΚΕΣ Ε4 οι εργοδότες.

Συνεπώς με την παραπάνω διάταξη της «δήθεν» 4ημερης εργασίας με 10 ώρες την ημέρα και την ανάπαυση την Πέμπτη ημέρα θα έχουμε ΠΙΝΑΚΕΣ Ε4 που θα εμφανίζουν άτομα σε ανάπαυση και θα εργάζονται -όπως πολλές φορές συμβαίνει με την 6^η ημέρα ανάπαυσης- όπως παρακάτω παράδειγμα.

Πρακτική εργοδοτών να δηλώνουν:

και ενδιάμεσα θα δηλώσουν Εργασία την Παρασκευή 10ώρες και ότι η ημέρα ανάπαυσης ήταν μια άλλη ημέρα  και έτσι έχουμε με τον νόμο 50 ώρες εργασία.

Ενδεχομένως με την ψηφιακή κάρτα να έχουμε κάποιον έλεγχο, αν

• φυσικά οι επιθεωρήσεις, συνηθίσουν να αντλούν στοιχεία από ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, και
• μπουν δικλείδες ασφαλείας στην λειτουργία της ψηφιακής κάρτας και
• χρόνος έναρξης της ρύθμισης της διευθέτησης να είναι αυτός της έναρξης ισχύος της ψηφιακής κάρτας.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος
Οικονομολόγος – Εργασιακός σύμβουλος