Γιατί εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε όλο τον κόσμο παραμένουν κενές;

Η πανδημία Covid-19 δεν έχει προκαλέσει μόνο «σεισμό» στην παγκόσμια δημόσια υγεία αλλά προκαλεί και χάος στην οικονομία, με διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και ελλείψεις εργατικού δυναμικού, ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.

Οι αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί στην αγορά εργασίας γίνονται πιο έντονες, με πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείπουν οικειοθελώς τις εργασίες τους καθώς η ζήτηση για εργαζόμενους αυξάνεται με τις οικονομίες να επανακάμπτουν.

Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η αλλαγή των δημογραφικών στοιχείων όπως η γήρανση και η συνταξιοδότηση των εργαζομένων, αποτελούν παράγοντες που κρύβονται πίσω από τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό. Όπως επίσης και οι έλεγχοι στα σύνορα και η σκλήρυνση των μέτρων κατά της μετανάστευσης. Αλλά και οι απαιτήσεις των εργαζόμενων για καλύτερες αμοιβές και πιο ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.

Η εικόνα στις ΗΠΑ

Τα τελευταία εργασιακά δεδομένα από τις ΗΠΑ, για παράδειγμα, δείχνουν ότι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι πρόθυμοι να φύγουν από τη δουλειά τους ή να αλλάξουν εργασία. Η πιο πρόσφατη έρευνα του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, έδειξε ότι υπήρξαν 10,4 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας τον Αύγουστο, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων που εγκατέλειψαν τη δουλειά τους (το λεγόμενο «ποσοστό εγκατάλειψης») αυξήθηκε σε 4,3 εκατομμύρια, το υψηλότερο επίπεδο που παρατηρήθηκε από τον Δεκέμβριο του 2000.

Οι τομείς που επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από τους εργαζομένους που εγκατέλειψαν τη δουλειά τους ήταν οι υπηρεσίες διαμονής, ο κλάδος τροφίμων, το χονδρικό εμπόριο και η εκπαίδευση.

Το πρόβλημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού δεν απασχολεί μόνο τις ΗΠΑ, αλλά και πολλές άλλες χώρες του κόσμου. Και μάλιστα είναι τόσο σημαντικό καθώς επιδεινώνει τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας σε όλο τον κόσμο, με τις βασικές βιομηχανίες να αγωνίζονται να ανακτήσουν τη δυναμική τους λόγω έλλειψης εργαζομένων ή πρώτων υλών.

Αυτή η κατάσταση προκαλεί διαταραχές τόσο στα τοπικά όσο και στα παγκόσμια δίκτυα παραγωγής και εφοδιασμού, εμποδίζοντας την οικονομική ανάπτυξη και προκαλώντας ελλείψεις προϊόντων και υπηρεσιών για τους καταναλωτές.

Προβλήματα και πριν την πανδημία

Οι ειδικοί αξιολογούν τον πιθανό αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει η έλλειψη εργαζομένων στις οικονομίες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ευρωζώνης. Τονίζουν επίσης ότι ενώ η πανδημία έχει υπογραμμίσει την έλλειψη εργατικού δυναμικού, οι ρίζες του προβλήματος βρίσκεται στην προ-πανδημίας εποχή.

«Η έλλειψη εξειδικευμένων εργαζομένων δεν είναι μόνο ένα ακόμη σύμπτωμα των οικονομιών μετά τα περιοριστικά μέτρα λόγω κορωνοϊού, αλλά και το αποτέλεσμα πιο θεμελιωδών εξελίξεων στις ΗΠΑ, τη ζώνη του ευρώ και το Ηνωμένο Βασίλειο», ανέφεραν οι οικονομολόγοι της ING, Carsten Brzeski, James Knightley, Bert Colijn και James Smith.

Μελετώντας τους κυκλικούς και πιο θεμελιώδεις παράγοντες αυτών των ελλείψεων, οι οικονομολόγοι της ING εξέτασαν τις ομοιότητες και τις διαφορές στις αγορές εργασίας σε όλο τον κόσμο.

Στις ΗΠΑ, σημείωσαν ότι η οικονομία έχει ανακτήσει πλήρως τις απώλειες στην οικονομική παραγωγή που προκάλεσε η πανδημία, αν και «η απασχόληση παραμένει 5 εκατομμύρια [θέσεις εργασίας] κάτω από το επίπεδο του Φεβρουαρίου 2020». Ωστόσο, αυτό δεν οφείλεται στην έλλειψη ζήτησης εργαζομένων.

«Υπάρχουν περισσότερες από δέκα εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας σε όλους τους τομείς με ένα ποσοστό ρεκόρ εταιρειών να αναγκάζονται να αυξάνουν τις αμοιβές τους στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν προσωπικό. Αυτό το πρόβλημα με την προσφορά εργαζομένων, με τη σειρά του, συγκρατεί την παραγωγή και αυξάνει τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία ».

Μια πιθανή εξήγηση για αυτό είναι ότι τα νοικοκυριά έχουν δημιουργήσει αποταμιεύσεις και δεν επείγονται να επιστρέψουν στην εργασία τους, σημειώνουν οι οικονομολόγοι, αλλά το πρόβλημα θα μπορούσε να είναι πιο δομικό από αυτό.

«Πιστεύουμε ότι υπάρχει μια πιο μόνιμη απώλεια εργαζομένων που οφείλεται σε μεγάλο αριθμό ηλικιωμένων εργαζομένων που παίρνουν πρόωρη συνταξιοδότηση. Η σκέψη της επιστροφής στο γραφείο και της καθημερινής μετακίνησης μπορεί να φαίνεται δυσάρεστη για πολλούς ανθρώπους, με την πρόωρη συνταξιοδότηση να φαίνεται μια πολύ ελκυστική επιλογή», σημείωσαν οι οικονομολόγοι, προσθέτοντας ότι το κλείσιμο των συνόρων θα περιορίσει τη μετανάστευση. Ενώ τα πιο χαμηλά ποσοστά γεννήσεων σημαίνουν ότι λιγότεροι νέοι εργαζόμενοι εισέρχονται τώρα στο εργατικό δυναμικό.

«Οι ελλείψεις στην αγορά εργασίας θα μπορούσαν να διατηρηθούν για πολύ περισσότερο χρονικό διάστημα από ό, τι αναμένει η Federal Reserve, πράγμα που θα σημαίνει ότι οι εταιρείες προσφέρουν όλο και καλύτερες αμοιβές για να προσελκύσουν προσωπικό», σημειώνει η ING.

«Όχι μόνο αυτό, αλλά τα αυξημένα ποσοστά αποχώρησης υποδηλώνουν ότι οι εταιρείες μπορεί επίσης να αυξήσουν τις αμοιβές τους για να διατηρήσουν το προσωπικό που ήδη απασχολούν. Αυτό όμως θα εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις απέναντι σις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί η Fed αυξάνοντας νωρίτερα τα επιτόκια».

Βρετανία

Η κατάσταση στη Βρετανία επιδεινώθηκε επίσης από το Brexit, με πολλούς ξένους εργαζόμενους στους οποίους βασιζόταν η χώρα να επιστρέψουν στο σπίτι τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Η απουσία εργαζομένων σε κρίσιμες βιομηχανίες όπως η παραγωγή κρέατος, η γεωργία και οι μεταφορές, έχει οδηγήσει σε πανικό τους καταναλωτές στη χώρα, τις τελευταίες εβδομάδες, με έλλειψη καυσίμων στα βενζινάδικα και προειδοποιήσεις ότι θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο θάνατο χιλιάδες ζώα.

Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση να θεωρήσει προσωρινές βίζες για οδηγούς φορτηγών και εργάτες πτηνοτροφείων, αλλά και σε αυξήσεις μισθών, για να προσελκύσει εργαζόμενους σε βασικούς κλάδους όπως τα καταλύματα και ξενοδοχεία. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν εκτεταμένες ανησυχίες σχετικά με το αυξανόμενο κόστος αγαθών, υπηρεσιών και τροφίμων ενόψει Χριστουγέννων.

Οι κανόνες θεώρησης βίζας μετά το Brexit καθιστούν πιο δύσκολο για τους υπηκόους της ΕΕ να εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας και η ING εκτιμά ότι οι βρετανικές εταιρείες δύσκολα θα μπορούν να προσλαμβάνουν προσωπικό από το εξωτερικό. «Οι πρόσφατες προσωρινές αλλαγές θεώρησης βίζας για συγκεκριμένα επαγγέλματα, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών φορτηγών, είναι απίθανο να αλλάξουν ουσιαστικά τα δεδομένα σε αυτήν την ιστορία», σημειώνουν οι αναλυτές της ING.

Ευρωζώνη

Ομοίως με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι χώρες της ευρωζώνης προσπαθούν να περιορίσουν τις τεράστιες απώλειες θέσεων εργασίας στην πανδημία με την εισαγωγή προγραμμάτων αναστολών εργασίας με επιδότηση όλου ή μέρους του μισθού των εργαζομένων.

«Με την ανεργία στο 7,5%, το ποσοστό αυτό απέχει μόλις 0,4 ποσοστιαίες μονάδες από το ιστορικό χαμηλό όλων των εποχών, που έφτασε τον περασμένο Μάρτιο», παρατηρεί  η ING.

Ωστόσο, ενώ οι ανησυχίες για τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού έχουν αρχίσει αργότερα από ό, τι στις ΗΠΑ και είναι λιγότερο πιεστικές από ό, τι στο Ηνωμένο Βασίλειο, «αναφέρονται όλο και περισσότερο ως ανησυχίες για τις επιχειρήσεις στην ΕΕ», πρόσθεσε η ING.

«Περισσότερο από ποτέ, οι επιχειρήσεις της βιομηχανίας αναφέρουν την εργασία ως παράγοντα που περιορίζει την παραγωγή, ενώ στις υπηρεσίες αυτός ο αριθμός εξακολουθεί να είναι κάτω από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα».