Ο πόλεμος των δεδομένων (data) είναι εδώ…

Η σημασία τους τεράστια, η διάδοση τους ταχύτατη, η επιρροή τους όλο και πιο βαθειά. Είναι μιά πολύτιμη πρώτη ύλη, την οποίαν όμως οι αυταρχικοί ηγέτες προσπαθούν με κάθε τρόπο να τιθασεύσουν, αλλά και να χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους. Δεν χωρά καμμιά αμφιβολία  ότι τα δεδομένα, τα περίφημα data αγγλιστί, βρίσκονται πλέον στο επίκεντρο του παγκοσμίου εμπορίου αλλά και της γεωπολιτικής. “Για δεκαετίες, τονίζει ο καθηγητής Μάθιου Σλώτερ, πρώην μέλος του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου, το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, έδινε το ρυθμό της παγκοσμιοποίησης. Μετά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, όμως, η ανάπτυξη του εμπορίου έμεινε στάσιμη και στην θέση της ήρθε μια έκρηξη διασυ­νοριακών ροών δεδομένων. Με­τρημένες σε εύρος ζώνης (bandwidth), οι διασυνοριακές ροές δεδομένων αυξήθηκαν πε­ρίπου 112 φορές από το 2008 έως το 2020.” 

Είναι γεγονός έτσι ότι η παγκόσμια οικονομία έχει γίνει μια μηχανή αέναης κίνησης δεδομένων (data): τα κατανα­λώνει, τα επεξεργάζεται, και πα­ράγει όλο και περισσότερες ποσό­τητες από αυτά. Οι ψηφιακές τε­χνολογίες που εμπορεύονται δε­δομένα επιτρέπουν, και σε ορι­σμένες περιπτώσεις έχουν αντικα­ταστήσει, το παραδοσιακό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών. Ταινίες, που κάποτε πωλούνταν κυρίως ως DVD, τώρα μεταδίδονται σε ψηφι­ακές πλατφόρμες, και οι ειδήσεις, τα βιβλία, και οι εκθέσεις ερευνών καταναλώνονται στο διαδίκτυο. Ακόμα και τα φυσικά αγαθά είναι φορτωμένα με ψηφιακά εξαρτή­ματα. Τα αυτοκίνητα δεν είναι πλέον απλώς σασί κατασκευα­σμένα γύρω από κινητήρες εσωτε­ρικής καύσης· φιλοξενούν επίσης πολύπλοκα ηλεκτρονικά και λογι­σμικό που συλλαμβάνει τεράστιες ποσότητες δεδομένων. Το εμπόριο φυσικών αγαθών έρχεται επίσης με ψηφιακούς ενεργοποιητές, όπως συσκευές και προγράμματα που παρακολουθούν εμπορευματοκιβώτια αποστολής, και αυτά παρά­γουν επίσης δεδομένα και βελτιώ­νουν την αποδοτικότητα. Και τώρα, η  COVID-19 έχει επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, ωθώντας ακόμη περισσότερο το εμπόριο στο cloud. 

Το ψηφιακό εμπόριο και η δια­συνοριακή ροή δεδομένων (data) δεν δείχνουν σημάδια επιβρά­δυνσης. Το 2018, 330 εκατομμύρια άνθρωποι πραγματοποίησαν διαδικτυακές αγορές από άλλες χώρες, με την καθεμία να χρησιμοποιεί δι­ασυνοριακή διαβίβαση δεδομένων, βοηθώντας το ηλεκτρονικό εμπόριο να φτάσει σε πωλήσεις τα 25,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, πα­ρόλο που μόνο το 60% του κό­σμου είναι συνδεδεμένο. Φαντα­στείτε πόσο θα αυξηθούν τα δεδο­μένα καθώς η ευρυζωνική πρό­σβαση εξαπλώνεται στον ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό του ανα­πτυσσόμενου κόσμου, η ασύρματη τεχνολογία 5G επιτρέπει τη μετα­φορά ακόμη πιο εξαιρετικών όγκων δεδομένων με ταχύτητα αστραπής, και το λεγόμενο Internet of Things (Ίντερνετ των Πραγμάτων) αυξάνει δραματικά την επι­κοινωνία από μηχανή σε μηχανή. 

Αυτές οι τεράστιες αλλαγές δεν μεταμορφώνουν απλώς το εμπόριο· ανατρέπουν επίσης την παγκόσμια πολιτική. Ακόμα περισ­σότερο από άλλα στοιχεία της παγκόσμιας οικονομίας, τα δεδομένα (data) είναι συνυφασμένα με την ισχύ. Ως μια όλο και πιο αναγκαία εισροή για την καινοτομία, ένα ταχέως διευρυνόμενο στοιχείο του διεθνούς εμπορίου, ένα ζωτικό συ­στατικό της εταιρικής επιτυχίας και, μια σημαντική διάσταση της εθνικής ασφάλειας, τα data προ­σφέρουν απίστευτα πλεονεκτήματα σε όλους όσους τα κατέχουν. Επίσης είναι εύκολο κάποιος να τα καταχραστεί. Χώρες και εταιρείες που αναζητούν αντιανταγωνιστικά πλεονεκτήματα προσπαθούν να ελέγξουν τα data. Το ίδιο κάνουν και όσοι θέλουν να υπονομεύσουν την ελευθερία και την ιδιωτικότητα. 

Τα μεγάλα δεδομένα είναι το πιο σημαντικό εργαλείο τους. Ένα εργαλείο δίκοπο μαχαίρι όμως, όπως θα δούμε. 

Τα τελευταία χρόνια και σίγουρα με αφετηρία την χρηματοοικονομική κρίση του 2008, οι πιο γνωστές και επώνυμες αυταρχικές κυβερνήσεις του πλανήτη, μεταξύ των οποίων και αυτή της γειτονικής μας Τουρκίας, άρχισαν να εμβαθύνουν στο θέμα και τη σημασία των μεγάλων δεδομένων (data). Είναι σαφές έτσι από ενέργειές τους ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαδίμηρος Πούτιν, ο Κινέζος ομόλογός του Χι Ζιπίνγκ και ο Ταγίπ Ερντογάν, έχουν πεισθεί ότι ο 21ο αιώνας είναι ήδη αυτός του ελέγχου των πληροφοριών, της επικοινωνίας και όχι μόνον. Κατά συνέπεια, από τη μια πλευρά πρέπει να εξουδετερώνουν τη σημασία και το βάρος των μέσων αυτών στο εσωτερικό των χωρών τους, από την άλλη όμως έχουν στη διάθεσή τους πολύτιμα εργαλεία διεξαγωγής πολυεπίπεδων ασύμμετρων πολέμων. 

Έτσι, τα καθεστώτα των παραπάνω χωρών, καταστέλλουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και κυριαρχούν στην ανάπτυξη τεχνολογιών που βασίζονται σε δεδομένα, όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Επίσης απομονώνουν στο εγχώριο ιντερνετικό χώρο τους και αποκλείουν τους πολίτες τους από τις παγκόσμιες ροές πληροφοριών, ενώ υπονομεύουν παράλληλα τις αντίπαλες χώρες μέσω εκστρατειών παραπληροφόρησης και hacking (ηλεκτρονικές πειρατείες). Οι αυταρχικές κυβερνήσεις προσπαθούν να κλέψουν την πνευματική ιδιοκτησία και τις βάσεις δεδομένων από ξένους οργανισμούς, αλλά κλειδώνουν τις ξένες επιχειρήσεις έξω από τους δικούς τους πλούσιους σε data τομείς. 

Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε ότι πέρα από την ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, υπάρχουν και άλλα σημαντικά γεγονότα. 

To 2014, Κινέζοι χάκερ έκλεψαν τις προσωπικές πληροφορίες περισσότερων από 22 εκατομμυρίων ατόμων που συνδέονται με τις διαδικασίες αδειοδότησης ασφαλείας των ΗΠΑ. Αυτή η παραβίαση δεν απέδειξε μόνο την ευπάθεια των κυβερνητικών συστημάτων των ΗΠΑ σε εχθρικούς δρώντες, αλλά επίσης παρείχε στην Κίνα έναν τεράστιο πόρο. Η Κίνα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα κλεμμένα δεδομένα για να σκιαγραφήσει το προφίλ και να στοχεύσει αξιωματούχους των ΗΠΑ και τις οικογένειές τους.  

Για παρόμοιους λόγους, η Κίνα υποστηρίζει  και την κλοπή εμπορικών δεδομένων.  

Στο παιχνίδι αυτό, όπως υπογραμμίζεται σε σημαντική έκθεση των γαλλικών και ισραηλινών υπηρεσιών ασφάλειας, σημαντικός είναι σήμερα στην Ανατολική Μεσόγειο και ο ρόλος της Τουρκίας. Η τελευταία, με τη βοήθεια της Αλγερίας και  χρηματοδότηση του Κατάρ, είναι μαζί με τους Ρώσους βασικός συντελεστής αποσταθεροποίησης συγκεκριμένων χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο, με πρώτη τη Γαλλία βέβαια που είναι και “κόκκινο πανί” για τον κύριο Ταγίπ Ερντογάν. 

Το θέμα των μεγάλων δεδομένων είναι έτσι τεράστιο και στρατηγικής σημασίας για την εθνική μας ασφάλεια, η οποία τα χρόνια που έρχονται, θα είναι όλο και πιο συνδεδεμένη με τον κόσμο της τεχνολογίας.