Τουρκία: «Φίμωτρο» και στην ποπ κουλτούρα

Ήθελε απλά να κάνει ένα αστείο, λέει η Γκιουλσέν, μία από τις αγαπημένες τραγουδίστριες της τουρκικής νεολαίας. Ποτέ δεν φανταζόταν ότι θα έμπαινε φυλακή με την κατηγορία της «υποκίνησης σε μίσος και εθχρότητα» για ένα σχόλιο, έστω και για ένα αγενές σχόλιο. Αλλά τί ακριβώς είπε η εν λόγω καλλιτέχνις; Στη διάρκεια συναυλίας, τον περασμένο Απρίλιο, η Γκιουλσέν έλεγε αστειάκια για τους μουσικούς που τη συνόδευαν στη σκηνή. Για έναν από αυτούς είπε ότι η «διαστροφή» του μαλλον οφείλεται στην παλαιότερη φοίτησή του στο θρησκευτικό σχολείο Ιμάμ Χατίπ.

Διαβάστε επίσης – Queen: Κυκλοφόρησαν νέο τραγούδι με φωνητικά του Φρέντι Μέρκιουρι

Το θέμα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο για να σηκώνει αστειάκια στη σημερινή Τουρκία, όταν μάλιστα στο συγκεκριμένο θρησκευτικό σχολείο έχει φοιτήσει και ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν. Η τραγουδίστρια συνελήφθη και από την Παρασκευή καλείται να λογοδοτήσει σε τουρκικό δικαστήριο. Στα 46 της χρόνια η Γκιουλσέν, που φημίζεται για τις φαντεζί και τολμηρές εμφανίσεις της, έχει ούτως ή άλλως καθίσει στο …στομάχι πολλών θρησκόληπτων και φιλοκυβερνητικών παραγόντων.

Διαβάστε επίσης – Μπορεί ένας αλγόριθμος να ζωγραφίσει έναν Βαν Γκογκ;

Ερντογάν εναντίον ΛΟΑΤΚΙ

Η θέση της μάλλον επιβαρύνεται και από την προθυμία της να συμπαρασταθεί ανοιχτά στους ομοφυλόφιλους άνδρες, στις λεσβίες, σε όλα τα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ στη σημερινή Τουρκία. Ο πρόεδρος Ερντογάν όχι μόνο έχει διαφορετική άποψη, αλλά δήλωσε πρόσφατα ότι η κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ «εκφυλίζει τις οικογενειακές αξίες» και γι αυτό πρέπει να περιοριστεί η επιρροή της.

Αλληλέγγυη με τα άτομα ΛΟΑΤΚΙ είχε δηλώσει πρόσφατα και η τραγουδίστρια της ποπ Αλέινα Τίλκι, μετά από κινητοποίηση στην Κωνσταντινούπολη, στη διάρκεια της οποίας οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν για τους «κινδύνους» που προκαλούν οι ομοφυλόφιλοι στα παιδιά και στην κοινωνία γενικότερα. Μέσω Twitter η 22χρονη καλλιτέχνις επέκρινε τις ομοφοβικές αντιδράσεις. Λίγο αργότερα είδε μία συναυλία της να ακυρώνεται με την αιτιολογία ότι τα όσα έλεγε «δεν συνάδουν με τον πολιτισμό μας» και «προκαλούν τα αισθήματα» μεγάλου μέρους του τουρκικού λαού.

Δεν ήταν η μοναδική περίπτωση. Μία αυστηρή «cancel culture» έχει πλέον εδραιωθεί στην Τουρκία.Τον Ιούνιο ακυρώθηκε συναυλία της ποπ τραγουδίστριας Μελέκ Μόσο στο φεστιβάλ της Ισπάρτας, όταν υπερσυντηρητικές οργανώσεις νεολαίας εξέφρασαν την άποψη ότι η Μόσο, η οποία συχνά εκφράζει φεμινιστικές απόψεις, προωθεί «ανήθικες συμπεριφορές».

Ακυρώσεις για «λόγους ασφαλείας»

Τον Σεπτέμβριο το συγκρότημα Zakkum ενημερώθηκε ότι δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την προγραμματισμένη συναυλία του στην πόλη Σανλιούρφα της Ανατολίας, γιατί εκπρόσωποι θρησκευτικών συλλόγων θεώρησαν ότι το όνομα του συγκροτήματος προκαλεί σκοτεινούς συνειρμούς. Zakkum σημαίνει ολέανδρος ή πικροδάφνη. Πρόκειται για το γνωστό φυτό, για το οποίο όμως φανατικοί θρησκευτικοί κύκλοι θεωρούν ότι παραπέμπει στην κόλαση και δεν έχει θέση σε μία πόλη όπως η Σανλιούρφα, που κατά την παράδοση συνδέεται με τον Μωάμεθ. Ακολούθησαν μαζικές διαμαρτυρίες και τελικά οι τοπικές αρχές υποχώρησαν και η συναυλία πραγματοποιήθηκε, έστω και με καθυστέρηση.

Συναυλίες ή και ολόκληρα φεστιβάλ ακυρώνονται με την προσχηματική αιτιολογία ότι συντρέχουν «λόγοι ασφαλείας». «Εμείς ξέρουμε ότι ορισμένες θρησκευτικές ομάδες κινητοποιούνται και προσφεύγουν στις αρχές για να απαγορεύσουν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις», λέει ο πρόεδρος της τουρκικής ένωσης επαγγελματιών μουσικών Mesam, Ρετζέπ Εργκιούλ. Ο ίδιος θεωρεί ότι πολλοί τοπικοί άρχοντες υποχωρούν μπροστά στις πιέσεις θρησκευτικών ομάδων, η επιρροή των οποίων αυξάνεται ραγδαία. Σύμφωνα μάλιστα με την εφημερίδα Cumhuriyet εκπρόσωποι θρησκευτικών οργανώσεων είχαν συναντηθεί, τον Αύγουστο, με τους υπουργούς Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, Σουλεϊμάν Σοϊλού και Μπεκίρ Μποζντάγκ.

Στο στόχαστρο η «γενιά Ζ»

Ο Εργκιούλ πιστεύει ότι οι απαγορεύσεις θα συνεχιστούν και θα ενταθούν, καθώς το 2023 γίνονται στην Τουρκία βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Σημαντικό ρόλο για την έκβαση των εκλογών θα έχει η αποκαλούμενη «γενιά Ζ», οι νέοι που γεννήθηκαν από την αρχή της δεκαετίας του ’80 και μετά, ψηφίζουν για πρώτη φορά και κατά τεκμήριο δεν ενθουσιάζονται με τον Ερντογάν.

Αν ο στόχος της λογοκρισίας στην ποπ κουλτούρα της Τουρκίας είναι να σωφρονιστούν οι νέοι ψηφοφόροι, αυτό μάλλον δεν πρόκειται να επιτευχθεί, λέει ο Ρετζέπ Εργκιούλ, μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa): «Αυτές οι απαγορεύσεις συνήθως γίνονται μπούμπερανγκ. Αυτά που έγιναν με την Μελέκ Μοσό ή με την Γκιουλσέν, μάλλον αύξησαν και δεν περιόρισαν τη δημοτικότητά τους. Στην πραγματικότητα ήταν μάλλον μία επιτυχημένη εκστρατεία δημοσίων σχέσεων υπέρ τους…»

Πηγή Deutsche Welle / Ντανιέλ Μπελούτ (dpa) / Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου