Ενέργεια: Ο «χάρτης» εφοδιασμού της Ευρώπης και οι εναλλακτικές επιλογές

Οι ανεξήγητες, μέχρι στιγμής, ζημιές που σημειώθηκαν στους αγωγούς Nord Stream στη Βαλτική Θάλασσα διέψευσαν τις όποιες ελπίδες ότι η ροή ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Γερμανία θα ξαναρχίσει σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως μεταδίδει το Reuters, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η λήψη εναλλακτικών οδών για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης.

Ήδη η Μόσχα έχει διακόψει τον εφοδιασμό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες όπως η Βουλγαρία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ολλανδία και η Πολωνία, ενώ μετά την εισβολή στην Ουκρανία μείωσε τις ροές μέσω άλλων αγωγών. Επιπλέον, ο Nord Stream 1 βρισκόταν σε αδράνεια από τα τέλη Αυγούστου για εργασίες συντήρησης, προκαλώντας ανησυχίες.

Διαβάστε επίσης: Μάχη στις Βρυξέλλες για τις τιμές της ενέργειας

Οι αγωγοί που τροφοδοτούν την Ευρώπη

Η Ρωσία προμήθευε περίπου το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης, κυρίως μέσω αγωγών. Το 2021 οι παραδόσεις ήταν περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm).

Μέσω Ουκρανίας το φυσικό αέριο πηγαίνει κυρίως στην Αυστρία, την Ιταλία, τη Σλοβακία και άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως ουκρανικός διαχειριστής συστήματος μεταφοράς έκλεισε τις στρόφιγγες στον αγωγό Sokhranovka που διέρχεται από ρωσικά κατεχόμενα εδάφη λόγω ανωτέρας βίας. Ωστόσο, περίπου 42 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (mcm) την ημέρα εξακολουθούν να διακινούνται μέσω της Ουκρανίας από τον αγωγό Sudzha.

Οι εναλλακτικές διαδρομές προς την Ευρώπη που δεν περνούν μέσω της Ουκρανίας περιλαμβάνουν τον αγωγό Yamal-Europe, ο οποίος διασχίζει τη Λευκορωσία και την Πολωνία προς τη Γερμανία. Ο εν λόγω αγωγός έχει χωρητικότητα 33 bcm, περίπου το ένα έκτο των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Σε ό,τι αφορά τους αγωγούς Nord Stream 1 και Nord Stream 2, που κατασκευάστηκαν για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Γερμανίας, υπέστησαν ζημιές από εκρήξεις και θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια για την αποκατάστασή τους. Σημειώνεται, βέβαια, πως ο Nord Stream 2 δεν τέθηκε ποτέ σε λειτουργία.

Πριν λίγες ημέρες, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν φέρεται να πρότεινε την κατασκευή ενός κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία ως εναλλακτική οδό ανεφοδιασμού  της Γηραιάς Ηπείρου — ένα σχέδιο που υποστηρίζεται από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Επίσης, η Ρωσία ανέφερε ότι θα μπορούσε να αντλήσει φυσικό αέριο μέσω μιας γραμμής του Nord Stream 2 που δεν υπέστη ζημιά, αλλά η Γερμανία διαφωνεί κατηγορηματικά.

Εναλλακτικοί προμηθευτές

Ορισμένες χώρες έχουν εναλλακτικές επιλογές προμήθειας και το δίκτυο φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι συνδεδεμένο, έτσι ώστε οι προμήθειες να μπορούν να μοιραστούν, αν και η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου ήταν «σφιχτή» ακόμη και πριν από την κρίση στην Ουκρανία.

Η Γερμανία, ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μπορεί να εισάγει αέριο από τη Βρετανία, τη Δανία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία μέσω αγωγών.

Η Νορβηγία, ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης μετά τη Ρωσία, αυξάνει την παραγωγή για να βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να επιτύχει τον στόχο της να τερματίσει την εξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027. Μάλιστα, η βρετανική Centrica υπέγραψε συμφωνία με τη νορβηγική Equinor για επιπλέον προμήθεια για τους επόμενους τρεις χειμώνες. Η Βρετανία δεν βασίζεται στο ρωσικό αέριο και μπορεί επίσης να εξάγει στην Ευρώπη μέσω αγωγών.

Η Νότια Ευρώπη μπορεί να λάβει αζερικό αέριο μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline προς την Ιταλία και του Trans-Atolian Natural Gas Pipeline (TANAP) μέσω Τουρκίας.

Αναφορικά με τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη, αυτές έχουν αυξηθεί από παραγωγούς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ και άλλες χώρες.

Βέβαια, οι τερματικοί σταθμοί LNG της Ευρώπης έχουν περιορισμένη χωρητικότητα για επιπλέον εισαγωγές και πολλά πλοία που μεταφέρουν LNG σχηματίζουν ουρές για την εκφόρτωση του φορτίου τους. Αξίζει να σημειωθεί πως η Γερμανία είναι μεταξύ πολλών χωρών που σχεδιάζει να κατασκευάσει πέντε νέους τερματικούς σταθμούς LNG.

Από την πλευρά της η Πολωνία, η οποία βασίζεται στη Ρωσία για περίπου το 50% του φυσικού αερίου που καταναλώνει, έχει δηλώσει ότι μπορεί να προμηθεύεται φυσικό αέριο μέσω δύο συνδέσεων με τη Γερμανία. Ο αγωγός Baltic Pipe από τη Νορβηγία στην Πολωνία μέσω Δανίας ξεκίνησε τη λειτουργία του την 1η Οκτωβρίου, ενώ το άνοιγμα ενός τερματικού σταθμού στη Δανία για το νορβηγικό φυσικό αέριο που θα διοχετεύεται μέσω του νέου αγωγού Baltic Pipe προς την Πολωνία έχει καθυστερήσει.

Η Ισπανία και η Γερμανία πιέζουν για την κατασκευή μιας νέας σύνδεσης φυσικού αερίου μέσω των Πυρηναίων, αλλά η Γαλλία αντιτάχθηκε στην πρωτοβουλία, λέγοντας ότι οι νέοι πλωτοί τερματικοί σταθμοί LNG, θα ήταν μια ταχύτερη και φθηνότερη επιλογή.

Άλλες επιλογές

Αρκετά έθνη μπορούν να επιδιώξουν να καλύψουν οποιοδήποτε κενό στον ενεργειακό εφοδιασμό στρέφοντας τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διασυνδέσεων από τους γείτονές τους ή ενισχύοντας την παραγωγή από πυρηνική ενέργεια, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υδροηλεκτρική ενέργεια ή άνθρακα.

Η πυρηνική διαθεσιμότητα μειώνεται στο Βέλγιο, τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, με τα εργοστάσια να αντιμετωπίζουν διακοπές καθώς είναι παλαιά και σταδιακά παροπλίζονται.

Στο μεταξύ, την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να καταργήσει τον άνθρακα για να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους, ορισμένα εργοστάσια έχουν ανοίξει για να εξασφαλίσουν αρκετή ενέργεια για αυτόν τον χειμώνα και να περιορίσουν τις αυξανόμενες τιμές.

Τέλος, χώρες σε όλη την Ευρώπη προετοιμάζονται για πιθανές διακοπές ρεύματος. Η Γαλλία ξεκίνησε ένα εθνικό σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας για τη μείωση της κατανάλωσης, ενώ η Βρετανία έχει προειδοποιήσει για τρίωρες προγραμματισμένες διακοπές ρεύματος σε σπίτια και επιχειρήσεις ως μια έσχατη λύση.