Το νέο περιεχόμενο της «στρατηγικής αυτονομίας»

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επιθετικότητα της Ρωσίας έχουν αλλάξει ριζικά το γεωπολιτικό τοπίο της Ευρώπης. Μεταξύ άλλων έχουν επαναπροσδιορίσει το νόημα της «στρατηγικής αυτονομίας».

Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2023

Αρχικά, όπως είχε προταθεί από τον πρόεδρο Εμ. Μακρόν  στο μακρυνο 2017, ο στόχος της στρατηγικής αυτονομίας απέβλεπε στο να καταστήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αυτόνομη να αναλάβει δράση από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, καθώς το ΝΑΤΟ θεωρήθηκε «εγκεφαλικά νεκρό» (brain dead) και οι ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Ντ. Τραμπ αδιάφορες για την ασφάλεια της Ευρώπης.

Σήμερα, μετά τον πόλεμο, η Ευρώπη διαπιστώνει ότι δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη ρωσική επιθετικότητα χωρίς την άμεση συνδρομή των ΗΠΑ και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του ΝΑΤΟ. Το τελευταίο καθίσταται ο καθοριστικός συντελεστής ασφάλειας στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου η έννοια της στρατηγικής αυτονομίας αποκτά νέο περιεχόμενο ως αναγκαία επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Διαβάστε επίσης: Ευρωπαϊκή Ένωση: Καθορισμός της θέσης για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων της Βασιλείας ΙΙΙ

«Στρατηγική κουλτούρα»

Μπορεί να νοηθεί ως Ευρωπαϊκός πυλώνας ασφάλειας εντός του ΝΑΤΟ με κύριο στόχο να συμβάλει στη διαχείριση, επίλυση περιφερειακών κρίσεων που απειλούν την Ευρωπαϊκή σταθερότητα, όπως λ.χ. η Ελληνοτουρκική κρίση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Για να πετύχει ωστόσο η Ένωση οφείλει:

(i) να αποκτήσει «στρατηγική κουλτούρα», να μάθει να υπερασπίζεται τον εαυτό της, την ανεξαρτησία και ακεραιότητά της και να ορίζει τα στρατηγικά της συμφέροντα( η Στρατηγική Πυξίδα μπορεί να βοηθήσει προς τη κατεύθυνση αυτή)

(ii) να αναπτύξει τα μέσα και ικανότητα (capacity) με, μεταξύ άλλων, τη σταδιακή εγκατάλειψη του κανόνα της ομοφωνίας (veto) στη λήψη αποφάσεων στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής (ΚΕΠΠΑ).

Στο οικονομικό πεδίο η στρατηγική αυτονομία θα πρέπει να επιδιωχθεί αλλά χωρίς να καταλήγει σε λογικές προστατευτισμού και αυτάρκειας αλλά στην απαλαγή από ασύμμετρες εξαρτήσεις όπως λ.χ. στον ενεργειακό τομέα.

Και κυρίως η ΕΕ θα πρέπει να μάθει να σκέπτεται στρατηγικά….

*Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ – Κύκλος Ιδεών