Apple: Πώς συνέδεσε την τύχη της με την Κίνα

Το 2007, η Nokia είχε 900 εκατομμύρια χρήστες. Η κυριαρχία της φαινόταν τόσο μεγάλη που το Forbes δημοσίευσε άρθρο για την εταιρεία θέτοντας το εξής ερώτημα: «Μπορεί κανείς να φτάσει τον βασιλιά του κινητού τηλεφώνου;» Την ίδια χρονιά, η Apple παρουσίασε το iPhone.

Δεκαέξι χρόνια και 1,2 δισεκατομμύρια χρήστες αργότερα, η ιστορία για το πώς το iPhone ξεπέρασε την φιλανδική κατασκευάστρια κινητών είναι γνωστή. Η Nokia λέει η ιστορία, δεν είχε αρκετή γνώση λογισμικού για να συμβαδίσει με τον οραματιστή συνιδρυτή της Apple, Στιβ Τζομπς και τον σχεδιαστή Τζόνι Άιβ.

Αλλά οι λειτουργίες πολλαπλής αφής και πλήρους οθόνης του κινητού τηλεφώνου δεν ήταν τα μόνα πλεονεκτήματα της Apple. Η εταιρεία ξεπέρασε επίσης τη Nokia σε υλικό και παραγωγή προτού καν κυκλοφορήσει το iPhone. Και το έκανε βάζοντας σημαντικό στοίχημα στην Κίνα και τον κατασκευαστικό της τομέα.

Ο αναλυτής της εφοδιαστικής αλυσίδας Κέβιν Ο’Μάρα θυμάται έντονα τη σύγχυσή του όταν, στα μέσα του 2007, η Apple έφτασε από το πουθενά στη Νο. 2 θέση του Supply Chain Top 25, της ετήσιας κατάταξης των κορυφαίων εταιρικών αλυσίδων εφοδιασμού στον κόσμο.

«Όλοι ήταν σοκαρισμένοι», θυμάται. «Ήταν σαν να λέγαμε, «Τι έγινε; Αυτό δεν βγάζει νόημα. Έχουν απαίσια φήμη.»

Η κατάταξη στην αλυσίδα εφοδιασμού αποδείχθηκε ότι ήταν μια πρώιμη ένδειξη βαθιάς αλλαγής στις δραστηριότητες της Apple, η οποία από τότε και για τα επόμενα επτά χρόνια καταλάμβανε την πρώτη θέση. Εκείνη την εποχή έγινε η μεγαλύτερη σε αξία εταιρεία στον κόσμο, ενώ τοποθετήθηκε στο επίκεντρο των γεωπολιτικών εντάσεων.

Ο Ο’ Μάρα άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι η Apple δεν ανέθετε απλά σε τρίτους την παραγωγή της στην Κίνα, όπως είναι ευρέως αντιληπτό. Αντίθετα, συνειδητοποίησε ότι η Apple άρχισε να «χτίζει» ένα δίκτυο προμηθειών και κατασκευών τέτοιας πολυπλοκότητας, βάθους και κόστους που είχε σαν αποτέλεσμα η εταιρεία να έχει συνδεθεί με την Κίνα με τέτοιο τρόπο που δεν μπορεί εύκολα να αποδεσμευτεί.

Την τελευταία μιάμιση δεκαετία, η Apple στέλνει τους κορυφαίους σχεδιαστές προϊόντων της και μηχανικούς σχεδιασμού παραγωγής στην Κίνα, ενσωματώνοντάς τους στις λειτουργίες των προμηθευτών της για μήνες κάθε φορά.

Αυτοί οι υπάλληλοι της Apple διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στο να συν-σχεδιάζουν νέες διαδικασίες παραγωγής, να επιβλέπουν τις λεπτομέρειες της κατασκευής μέχρι να λειτουργήσουν οι διαδικασίες και να παρακολουθούν στενά τους προμηθευτές για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση τους.

Η Apple έχει επίσης ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια σε ειδικά μηχανήματα για να κατασκευάσει τις συσκευές της, αναπτύσσοντας εξειδικευμένες γνώσεις που οι ανταγωνιστές της δεν γνώριζαν καν, πόσο μάλλον να μπορούν να ανταγωνιστούν.

Έχει μεταμορφώσει την εταιρεία και τη χώρα. «Όλη η τεχνολογική ικανότητα που έχει η Κίνα τώρα δεν είναι προϊόν της πρωτοπορείας της Κίνας στην τεχνολογία που εναγκαλίστηκε την Apple», λέει ο Ο’Μάρα. «Είναι το προϊόν της Apple που μπαίνει εκεί και αναπτύσσει τις τεχνολογικές δυνατότητες».

Αυτές οι επιχειρήσεις έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο που ο ανεπιτήδευτος χαρακτήρας πίσω από αυτές, ο διευθύνων σύμβουλος Τιμ Κουκ, θα διαδεχόταν τον Στιβ Τζομπς ως Διευθύνων Σύμβουλος το 2011.

Ήταν ο Κουκ που μετέφερε την παραγωγή της Apple από τις ΗΠΑ στην Κίνα, όπου δημιούργησε απαράμιλλη αποτελεσματικότητα που στήριξε την άνοδο της Apple.

Αλλά αυτή η εκπληκτική ιστορία επιτυχίας έκανε ευάλωτη την Apple και την κατέστηκε εξαρτημένη από μια μόνο χώρα, την Κίνα, η οποία υπό τον Πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ έχει γίνει όλο και πιο αυταρχική και αποξενωμένη από τη Δύση.

Η συγκέντρωση παραγωγής δημιουργεί προβληματισμό για μια εταιρεία που αποστρέφεται τον κίνδυνο και που επαίρεται ευρέως για την ηγετική της θέση στον κόσμο για την επινοητικότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού.

Περισσότερο από το 95 τοις εκατό των iPhone, AirPods, Mac και iPad κατασκευάζονται στην Κίνα, όπου η Apple κερδίζει επίσης περίπου το ένα πέμπτο των εσόδων της — 74 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι. Αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με ανταγωνιστές όπως η Samsung, οι οποίοι έχουν περικόψει δραστικά την παραγωγή στην Κίνα.

Ακόμη και τα τελευταία χρόνια, καθώς ο ανταγωνισμός μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου έχει κλιμακωθεί απότομα, η Apple συνέχισε να επενδύει στην Κίνα και να εδραιώνει περαιτέρω τις σχέσεις της με τη χώρα.

Το αποτέλεσμα είναι ο έντονος πολιτικός έλεγχος της Apple και της σχέσης της με την Κίνα, τη χώρα που οι περισσότεροι στην Ουάσιγκτον θεωρούν τον κύριο αντίπαλο της Αμερικής. Ο Κουκ και η εταιρεία του βρίσκονται τώρα υπό έντονη πίεση από επενδυτές και πολιτικούς των ΗΠΑ να «αποσυνδεθούν» από την Κίνα και να επιταχύνουν την στρατηγική διαφοροποίησης με την οποία έχει ήδη αρχίσει να συναρμολογεί ορισμένα προϊόντα στο Βιετνάμ και την Ινδία.

Ωστόσο, συνεντεύξεις με 25 ειδικούς της εφοδιαστικής αλυσίδας, συμπεριλαμβανομένων εννέα πρώην στελεχών και μηχανικών της Apple, δείχνουν ότι η κατασκευάστρια του iPhone έχει λίγες βιώσιμες επιλογές και βραχυπρόθεσμα καμία.

Και είναι σαφές πού βρίσκεται η ευθύνη για όσους γνωρίζουν καλά την εταιρεία. «Ένας τύπος βρίσκεται πίσω από αυτή την αλυσίδα εφοδιασμού: ο Τιμ Κουκ», καταδεικνύει πρώην βετεράνος της Apple. «Αυτό το χάλι είναι δικό του λάθος. Αυτό δεν είναι απλώς «η ευθύνη σταματά στην κορυφή», είναι ότι «η ευθύνη σταματά στον τύπο που ήταν επικεφαλής της αλυσίδας εφοδιασμού. Και ο Τιμ είναι ο κυρίαρχος της εφοδιαστικής αλυσίδας».

«Το χρήμα δεν ήταν πρόβλημα»

Η Apple απείχε πολύ από να είναι η πρώτη εταιρεία υπολογιστών που παρήγαγε εξωχώρια στην Κίνα. Όταν ο Κουκ δελεάστηκε να ηγηθεί των επιχειρήσεων της εταιρίας παγκοσμίως το 1998, εταιρείες όπως η HP και η Compaq είχαν ήδη εδραιωθεί στην Κίνα. Όμως η Apple εκμεταλλεύτηκε τις ευκαιρίες με μοναδικούς τρόπους. Αντί να επιλέγει έτοιμα εξαρτήματα, από το ράφι όπως αποκαλούνται, χρησιμοποίησε προσαρμοσμένα εξαρτήματα, σχεδίασε την κατασκευή τους και ενορχήστρωσε τη συναρμολόγησή τους σε εξαιρετικά πολύπλοκα συστήματα με πρωτοφανή κλίμακα και ευελιξία.

Στην κατάταξη της εφοδιαστικής αλυσίδας του 2007, η P&G, η Toyota και η Walmart είχαν όλες κατάταξη βαθμολογούμενες από αντίστοιχες επιχειρήσεις, τουλάχιστον διπλάσια από αυτή της Apple. Αλλά όταν επρόκειτο για το μέτρο της εφοδιαστικής αλυσίδας που ονομάζεται «ρευστότητα αποθεμάτων» – δηλαδή ο λόγος των πωληθέντων αγαθών έναντι των αποθεμάτων – η Apple βρισκόταν σε κατηγορία από μόνη της.

Ο Κουκ είχε κάποτε περιγράψει το απόθεμα ως «θεμελιωδώς κακό», παρομοιάζοντας τα ηλεκτρονικά με γαλακτοκομικά προϊόντα που χαλάνε σε λίγες μέρες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτό δεν ήταν απλή φιλοδοξία.

Η Apple είχε 2,5 φορές καλύτερη ρευστότητα αποθεμάτων από τη Nokia και 12 φορές καλύτερη από την Coca-Cola. Επίσης, επένδυσε πολλά στη διαδικασία παραγωγής για να δημιουργήσει προστατευτικά αναχώματα γύρω από τις κατασκευαστικές της καινοτομίες, ενώ οι ανταγωνιστές απλώς έδιναν έγγραφα προδιαγραφών στους προμηθευτές και έλεγαν: «φτιάξτε αυτό».

«Η [Apple] αγόραζε περισσότερο κεφαλαιουχικό εξοπλισμό από οποιονδήποτε παγκοσμίως, και όμως δεν το κατείχε η ίδια – τον τοποθετούσε σε εργοστάσια άλλων», υπογραμμίζει ο Ο’Μάρα.

Καθώς η παραγωγή του iPhone αυξήθηκε, η αξία των «πάγιων περιουσιακών στοιχείων» της Apple στην Κίνα – κυρίως του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί στην παραγωγή συσκευών – εκτινάχθηκε από 370 εκατομμύρια δολάρια το 2009 σε 7,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2012.

Αυτές οι «θεαματικά σημαντικές» επενδύσεις σήμαιναν ότι το 2012, τα μηχανήματα της Apple στην Κίνα είχαν φτάσει να είναι μεγαλύτερης αξίας από το σύνολο της αξίας όλων των κτιρίων και των καταστημάτων λιανικής της Apple, σύμφωνα με τον Χόρας Ντεντιού, πρώην στέλεχος της Nokia που τώρα διευθύνει την ομάδα πληροφοριών αγοράς Asymco.

Τόσο τεράστια ποσά επέτρεψαν στην Apple να βρει τεχνικές παραγωγής που άλλοι δεν μπορούσαν να φανταστούν. Το 2008, για παράδειγμα, κυκλοφόρησε ένα “unibody” MacBook Pro κατασκευασμένο από ένα μόνο μπλοκ και όχι από πολλαπλά εξαρτήματα, κατόρθωμα βιομηχανικής μηχανικής που προσφέρει «επίπεδο ακρίβειας που είναι εντελώς ανήκουστο σε αυτόν τον κλάδο», είχε πει τότε ο Τζόνι Άιβ.

Αυτό επιτεύχθηκε χρησιμοποιώντας μηχανές CNC, που  επιτρέπουν σε σχεδιαστή που χρησιμοποιεί αρχείο τρισδιάστατης εικόνας να δημιουργήσει πολύπλοκα εξαρτήματα. Αυτά τα μηχανήματα υπήρχαν εδώ και δεκαετίες, αλλά, με κόστος άνω των 500.000 δολαρίων το καθένα, χρησιμοποιήθηκαν μόνο για την κατασκευή πρωτοτύπων.

Τρεις πρώην μηχανικοί κατασκευής της Apple λένε ότι η εταιρεία αγόρασε περισσότερες από 10.000 μηχανές CNC, επιτρέποντας μια μορφή μαζικής παραγωγής που ο Στιβ Τζομπς ονόμασε «εντελώς νέο τρόπο κατασκευής φορητών υπολογιστών».

Σύντομα η Apple χρησιμοποίησε την ίδια τεχνική για iPhone και iPad. Σύμφωνα με δύο εμπλεκόμενους, η Apple έκανε συμφωνία με τον όμιλο αυτοματισμού Fanuc για να αγοράσει όλη την παραγωγή μηχανών CNC για τα επόμενα χρόνια — και στη συνέχεια έψαξε όλο τον κόσμο και για άλλες.

«Δεν υπήρχαν αρκετές μηχανές CNC στον κόσμο για να κάνουμε τη μηχανική κατεργασία που έπρεπε να κάνουμε», ανέφερε ένα άτομο. «Πρέπει να καταλάβετε ότι ξεκινώντας το 2009 αναπτυσσόμασταν εκθετικά. Θα πηγαίναμε από την κατασκευή 10,000 εξαρτημάτων την ημέρα τον ένα χρόνο, σε 100,000 τον επόμενο, και μετά 500,000 και μετά ένα εκατομμύριο. . . βασικά, τα χρήματα δεν ήταν αντικείμενο».

Πρώτες αρχές

Όσον αφορά την εύρεση προμηθευτών, η Apple ακολουθεί αυστηρή διαδικασία. Σύμφωνα με πέντε άτομα που ασχολούνται με τις τακτικές της Apple στην Κίνα, είναι χαρακτηριστικό για έναν μηχανικό της Apple από την Καλιφόρνια να συναντά τον Διευθύνοντα Σύμβουλο ενός Κινέζου προμηθευτή ανταλλακτικών και μετά να του κάνει ερωτήσεις μέχρι να εξαντλήσει τα όρια της τεχνικής τους ικανότητας.

Στη συνέχεια, ο μηχανικός της Apple θα απευθυνθεί στον επόμενο διευθυντή και στη συνέχεια στον επόμενο, όπου το ίδιο συμβαίνει μέχρι να φτάσουν βαθιά στην ιεραρχία, μπαίνοντας σε αίθουσα συνεδριάσεων χωρίς παράθυρα στο υπόγειο όπου εκεί βρίσκεται το άτομο που όντως έγραψε τη γραμμή κώδικα που είναι απαραίτητη για να απαντηθούν οι ερωτήσεις της Apple.

Μετά από ώρες ανάκρισης, ο μηχανικός της Apple θα δεσμεύσει την εταιρεία για την κατασκευή ενός ειδικού εξαρτήματος, σε τεράστιες ποσότητες, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά τον έλεγχο του οδικού χάρτη έρευνας και ανάπτυξης του προμηθευτή.

Πρώην διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεων της Apple αναφέρει ότι η εταιρεία εφαρμόζει με συνέπεια αυτή την προσέγγιση, επιστρέφοντας στις «πρώτες αρχές» για να κατανοήσει τυχόν προβλήματα στο κόστος, το σχεδιασμό και τις δυνατότητες κλιμάκωσης.

«Θα υπήρχε συνεχές αναψηλάφηση, γιατί αν κάνετε αρκετές ερωτήσεις, τότε θα μπορέσετε να καταλάβετε ποιος είναι ο περιορισμός – και μετά θα μπορέστε να καταλάβετε πώς να τον ξεπεράσετε», ανέφερε το συγκεκριμένο άτομο.

«Ποτέ δεν συνάντησα κάποιο επίπεδο λεπτομέρειας για το οποίο η Apple δεν ενδιαφερόταν». Αυτή η προσέγγιση προέρχεται απευθείας από τον Κουκ, αναφέρει άλλο πρώην στέλεχος της Apple. Ο Διευθύνων Σύμβουλος θα απαιτήσει να μην μείνει τίποτα αδιευκρίνιστο ακόμα και για κάποιο πριτσίνι που κοστίζει κλάσματα της δεκάρας ανά συσκευή.

«Αν του στείλετε κάποιο σχέδιο, θα μπει στη σελίδα 30, παράγραφο 7, και θα ζητήσει να διευκρινίσετε με περισσότερες λεπτομέρειες», αποκαλύπτει το ίδιο άτομο. «Είναι εκπληκτικό πώς μπορεί να πάει από υψηλό επίπεδο σε λεπτομέρειες και τούμπαλιν».

Αυτές οι τεχνικές επέτρεψαν στην Apple να ωθήσει τους προμηθευτές πέρα από τις δυνατότητές τους. Καθώς η Apple μεγάλωνε, η πίεση της γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη: η κατασκευή ενός εξαρτήματος που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε εκατοντάδες εκατομμύρια προϊόντα παρα ήταν καλό για να αγνοηθεί.

Τρεις πρώην βετεράνοι της Apple δηλώνουν έκπληκτοι από το πόση δύναμη είχαν στις διαπραγματεύσεις. «Μπορεί πραγματικά να σε κάνει μ…άκα», τονίζει ένας εξ αυτών. «Οι άνθρωποι μπορούν να σας λένε μέχρι να μην μπορούν πια να πάρουν ανάσα ότι δεν μπορούν να κάνουν αυτό που απαιτεί η Apple, αλλά όταν δύο άτομα ανταλλάσουν αρνήσεις, κάποιος θα υποχωρήσει – και αυτός δεν είναι ποτέ η Apple».

Αλλά η στενή σχέση με την Apple θα μπορούσε να είναι εξαιρετικά επωφελής. Τη χρονιά που η ταϊβανέζικη υποκατασκευάστρια Foxconn άρχισε να συναρμολογεί iMac σε χρώμα καραμέλας το 2000, κέρδισε 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα – τα μισά από τα έσοδα της ανταγωνίστριας Flextronics. Μέχρι το 2010, τα έσοδα της Foxconn ήταν 98 δισ. δολάρια, περισσότερα από τα συνολικά έσοδα των πέντε μεγαλύτερων ανταγωνιστών της.

Το στοίχημα στη Foxconn

Η παραγωγική εφευρετικότητα της Apple έχει ενισχυθεί από την ιεραρχικά δομημένη [κινεζική] κυβέρνηση που θέλει να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να αναπτύξει τεχνογνωσία και να κερδίσει παραγγελίες πολυεθνικών εταιρειών.

Οι επαρχιακές κυβερνήσεις στην Κίνα έχουν παράσχει ευρύ φάσμα πολιτικών ευνοϊκής μεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών φορολογικών απαλλαγών, καθώς και συγκροτήματα διαμερισμάτων για τη στέγαση μεταναστών, αποθήκες, αυτοκινητόδρομους και αεροδρόμια.

Το 2009, το Πεκίνο ενορχήστρωσε εκπληκτικά μεγάλο δημοσιονομικό κίνητρο. Οι τράπεζες που ελέγχονται από το κράτος εξέδωσαν δάνεια 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με τουλάχιστον τα μισά να αφιερώνονται σε δαπάνες υποδομών για να εξασφαλίσουν την ανάκαμψη της χώρας μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Αυτό συνέπεσε με την πρωτοποριακή σχεδίαση του iPhone 4 και την αποκάλυψη του πρώτου iPad, και τα δύο το 2010. Η Foxconn κέρδισε παραγγελίες για τη συναρμολόγηση και των δύο προϊόντων μετά  από συνάντηση του ιδρυτή της Τέρι Γκου με τον Τιμ Κουκ κατά την οποία του είπε ότι υποτιμούσε τη ζήτηση, σύμφωνα με τον Άλαν Γιουνγκ, πρώην στέλεχος της Foxconn. «Ο Τέρυ είπε βασικά: «Αυτό είναι εκβιασμός — οι αριθμοί σας απέχουν πολύ», θυμάται ο Γιουνγκ.

Ο Γκου ήταν τόσο σίγουρος που δεσμεύτηκε δια χειραψίας να χτίσει δύο νέα παραγωγικούς πόλους κέντρα — έναν στο Zhengzhou, αργότερα γνωστό ως «iPhone City» και άλλον στο Chengdu, γνωστό ως «iPad City».

«Ο Γκού είπε: «Η Foxconn πρόκειται να αναλάβει την επένδυση. Θα χτίσω δύο πόλους με εταίρους της κινεζικής κυβέρνησης. Και όταν ο όγκος σας θα φτάσει σε τέτοιο σημείο, θα φτιάξω τα προϊόντα για εσάς», αποκαλύπτει ο Γιουνγκ. Είχε δίκιο. Οι ετήσιες αποστολές iPhone σχεδόν τετραπλασιάστηκαν στα 93 εκατομμύρια από το 2009 έως το 2011, ενώ το πρώτο iPad απέστειλε 15 εκατομμύρια μονάδες τους πρώτους εννέα μήνες λετουργίας του. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2010, μόνο τα εργοστάσια της Foxconn στο Shenzhen είχαν έως και 500,000 εργαζόμενους που κατασκεύαζαν προϊόντα με εξαντλητικά ωράρια.

Όταν εκείνη τη χρονιά αποκαλύφθηκε ότι περισσότεροι από δώδεκα υπάλληλοι είχαν αυτοκτονήσει στις εγκαταστάσεις, η Apple υπέστη διεθνή ευθύνη εν μέσω πρωτοσέλιδων για «iSlavery». Ωστόσο, δεν υπήρχε έλλειψη εργαζομένων που υπέβαλαν αιτήσεις γαι πρόσληψη στη Foxconn. Το πρόβλημα ήταν να τους διατηρήσει, δεδομένης της μονοτονίας της εργασίας.

Ο Κεν Μουν, ο οποίος διδάσκει επιχειρήσεις στο Wharton, αποκαλύπτει ότι η αντικατάσταση εργαζομένων σε Κινέζους υποκατασκευαστές μπορεί να υπερβεί το 300 τοις εκατό, ή κάτι που ισοδυναμεί με «αντικατάσταση ολόκληρου του εργατικού δυναμικού του εργοστασίου πολλές φορές, μέσα σε ένα χρόνο».

Η ίδια η Apple εκτιμά ότι από το 2008 έχει εκπαιδεύσει τουλάχιστον 23,6 εκατομμύρια εργαζόμενους σε δικά της έργα — περισσότερους ανθρώπους από τον συνολικό πληθυσμό της Ταϊβάν. Πέρα από το φθηνό κόστος, αυτό που πρόσφερε η Foxconn – με περιθώρια κέρδους κάτω από το 3 τοις εκατό – ήταν άφθονο εργατικό δυναμικό, σε μικρή απόσταση και έτσι δομημένο ώστε να αυξάνει την παραγωγή όποτε χρειάζεται, αλλά και να την μειώνει, χωρίς να επιβαρύνεται η Apple όταν δεν χρειαζόταν.

Η Κίνα πρόσφερε επίσης εργάτες με εξειδικευμένα σετ δεξιοτήτων. Ο Κουκ, εξηγώντας γιατί η Apple δεν μπορούσε να κατασκευάσει σε κλίμακα στις ΗΠΑ, είπε κάποτε ενώπιον κοινού ότι αν όλοι οι εξειδικευμένοι μηχανουργοί στην Αμερική προσκαλούνταν στο αμφιθέατρο όπου μιλούσε, «δεν θα γέμιζαν την αίθουσα». Ενώ «στην Κίνα», πρόσθεσε, «θα χρειαζόσουν αρκετές πόλεις για να χωρέσεις όλους τους εξειδικευμένους μηχανουργούς».

Καμία διέξοδος

Η σχέση μεταξύ της Apple και του Πεκίνου ήταν επωφελής και για τις δυο πλευρές. Σύμφωνα με τρία άτομα που συνεργάστηκαν με την Apple και τους αντιπάλους της, άλλοι κατασκευαστές smartphone δέχθηκαν τρομερή πίεση για να συμβαδίσουν, αλλά τους έλειπε κάποιος μπούσουλας.

Έτσι, στράφηκαν σε Κινέζους προμηθευτές για βοήθεια, παραχωρώντας πνευματική ιδιοκτησία με αντάλλαγμα γρήγορα αντανακλαστικά. «Όλοι ενέδωσαν απόλυτα», προσθέτει ο Ντεντιού, επικεφαλής της Asymco και πρώην στέλεχος της Nokia.

Η Apple, με άλλα λόγια, έθεσε σε κίνηση σειρά από γεγονότα που βοήθησαν τους Κινέζους προμηθευτές να κερδίσουν περισσότερες παραγγελίες και να αυξήσουν την γνώση τους στη βιομηχανία αιχμής. Ταυτόχρονα, η δυτική κατασκευή ηλεκτρονικών ειδών ατροφούσε.

Σήμερα, η Κίνα αντιπροσωπεύει το 70 τοις εκατό του συνόλου της κατασκευής smartphone, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence, και η Κίνα διαθέτει επίπεδο τεχνικής πολυπλοκότητας που πολλοί ειδικοί λένε ότι δυσκολεύονται ακόμη και να κατανοήσουν. «Το οικοσύστημα στην Κίνα είναι πραγματικά πολύ εξελιγμένο», λέει ο Τζέι Γκόλντμπεργκ, ιδρυτής της εταιρείας συμβούλων τεχνολογίας D/D Advisors.

Η κυριαρχία της Κίνας μπορεί εν μέρει να προσδιοριστεί ποσοτικά. Το 2021, ο αριθμός των οργανισμών στη χώρα που είχαν ελεγχθεί για να επιβεβαιωθούν οι βέλτιστες πρακτικές στα «συστήματα διαχείρισης ποιότητας» — πιστοποίηση ISO 9001 — ήταν 426,716, ή περίπου το 42 τοις εκατό του παγκόσμιου συνόλου. Για την Ινδία ο αριθμός ήταν 36,505. Για τις ΗΠΑ, ήταν 25,561.

Αυτή η υπεροχή στην τάξη μεγέθους έχει αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομία, παρέχοντας στην Κίνα επιρροή που μόνο οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται. Η Apple μπήκε στο παιχνίδι από την αρχική φάση και διοχέτευσε αυτή τη δύναμη για να κυριαρχήσει στον τομέα της τεχνολογίας. Τώρα, όμως, πλησιάζει η ώρα του απολογισμού.

«Είναι δύσκολο για την Apple να εγκαταλείψει αυτό το σύστημα», τονίζει ο Γκόλντμπεργκ. «Δεν λέτε έτσι απλά «θα χτίσουμε τα εργοστάσιά μας κάπου αλλού», αλλά [ότι] οι υπεργολάβοι και οι προμηθευτές αυτού του εργοστασίου βρίσκονται όλοι στη Νότια Κίνα».

Εάν η Foxconn, για παράδειγμα, χρειαστεί να εγκαταστήσει συγκολλητές ηχητικών κυμάτων – διαδικασία για τη συγχώνευση διαφορετικών μετάλλων ή πλαστικών με ενέργεια υπερήχων – μπορεί να απευθυνθεί σε οποιονδήποτε αριθμό εταιρειών για τη λειτουργία της γραμμής παραγωγής και την πρόσληψη εργαζομένων.

«Υπάρχουν όλες αυτές οι υπεργολαβικές, εξειδικευμένες εταιρείες που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού, πουθενά αλλού στον κόσμο», λέει ο Γκόλντμπεργκ.

Αυτό που προσφέρει η Κίνα δεν είναι απλώς εργατικό δυναμικό, τονίζει, αλλά ολόκληρο οικοσύστημα διαδικασιών, που χτίστηκε εδώ και πολλά χρόνια. Η χαρτογράφηση αυτού του οικοσυστήματος είναι δύσκολο να περιγραφεί, αλλά η Apple και οι Κινέζοι συνεργάτες της έχουν απόλυτη γνώση της.

«Όλα αυτά συγκεντρώνονται στον όρο «κατασκευή», αλλά μέσα σε αυτό το συνονθύλευμα υπάρχει ικανότητα και ο Τιμ Κουκ είναι η προσωποποίηση της», τονίζει. Ο Κουκ δεν πρέπει να κατηγορείται από τους πολιτικούς για τη συνένωση των λειτουργιών της αλυσίδας εφοδιασμού της Apple στην Κίνα πριν από δύο δεκαετίες, λέει ο Ααρόν Φρίντμπεργκ, συγγραφέας του Getting China Wrong (Διαβάζοντας λάθος την Κίνα).

Την εποχή εκείνη η Ουάσιγκτον ενθάρρυνε τις εταιρείες να συνεργαστούν με την Κίνα με την ελπίδα ότι η συνεργασία θα ενθάρρυνε δημοκρατικές αξίες. Εκεί που έσφαλε ο Κουκ, προσθέτει, είναι ο διπλασιασμός της συνεργασίας κατά την τελευταία δεκαετία, παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο Σι ενέτεινε την καταστολή στο εσωτερικό και τηρούσε πιο μαχητική στάση στις διεθνείς υποθέσεις.

«Το γεγονός ότι η Apple επέτρεψε να φτάσει το πράγμα μέχρι εκεί που το άφησε, όσο το άφησε, έχει δημιουργήσει αυτό το τεράστιο πρόβλημα της απεμπλοκής», λέει ο Φρίντμπεργκ. «Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι θα ήθελαν να εξαφανιστούν όλα αυτά τα προβλήματα και να μπορούσαν να επιστρέψουν στις δουλειές τους ως συνήθως. Γιατί απλά δεν υπάρχει προφανής διέξοδος».