ΤτΕ: Μειώνεται η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια – SOS από τα υψηλά επιτόκια

Μειώνεται η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια, τα οποία επιβαρύνθηκαν από την επιθετική σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, με το μεγαλύτερο βάρος της αύξησης των επιτοκίων να πέφτει στα μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια. Αυτό προκύπτει από την πρώτη ανάγνωση της Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότηταςτης Τράπεζα της Ελλάδας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι διαπιστώσεις για την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, καθώς η κεντρική τράπεζα θέλει να έχει εικόνα για την δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανείων.

Επιτόκια: Οι καταθέτες ψάχνουν με το μικροσκόπιο τις αποδόσεις

Η ονομαστική ενίσχυση των εισοδημάτων οφείλεται στην οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης.

Επί της ουσίας, οι αυταπασχολούμενοι, οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην αύξηση ενδεχόμενως να μετακύλισαν τον υψηλό πληθωρισμό στις τιμές των υπηρεσιών τους ενώ δευτερεύουσα σημασία έχει η άνοδος των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας ανά απασχολούμενο.

Πιστωτικές εξελίξεις

Σύμφωνα με την Έκθεση, μειώθηκε η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια το τρίτο τρίμηνο του 2023, ενώ αμετάβλητη παρέμεινε η ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια για όλο το 2023.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των νοικοκυριών από τις ελληνικές τράπεζες παρέμεινε αρνητικός το 2022 και καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023. Η χρηματοδότηση προς τα νοικοκυριά ως ποσοστό του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματός τους μειώθηκε σε 27% το Μάρτιο του 2023 από 28,1% το Δεκέμβριο του 2022.

Όσον αφορά την προσφορά δανείων, τα τραπεζικά ιδρύματα διατήρησαν αμετάβλητα σε όλη την διάρκεια του 2023 τους όρους και τις προϋποθέσεις για την χορήγησή τους. Όσον αφορά την απόρριψη καταναλωτικών και λοιπών δανείων σημειώθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2023, η οποία σταθεροποιήθηκε τα επόμενα τρίμηνα.

Ο κίνδυνος επιτοκίου

Η επιθετική σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής παίρνει «σάρκα και οστά» στο μέσο επιτόκιο των των υφιστάμενων υπολοίπων των δανείων που αυξήθηκε κατά 207 μονάδες βάσης, ήτοι 2,07%. Η μεγαλύτερη επιβάρυνση σημειώθηκε στα μακροπρόθεσμα στεγαστικά δάνεια. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα στεγαστικών δανείων με διάρκεια που ξεπερνά τα 5 χρόνια  αυξήθηκε κατά 226 μονάδες βάσης (Σεπτέμβριος 2023: 4,4%, Ιούλιος 2022: 2,2%), ενώ στα στεγαστικά δάνεια με διάρκεια από ένα έως πέντε χρόνια αυξήθηκε μόνο κατά 127 μονάδες βάσης (Σεπτέμβριος 2023: 5,2%, Ιούλιος 2022: 3,9%).

Η αύξηση στο μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταναλωτικών και λοιπών δανείων  διαμορφώθηκε επίσης με τη διάρκεια του δανείου. Συγκεριμένα η αύξηση ανήλθε σε69 μονάδες βάσης για δάνεια με διάρκεια έως ένα χρόνο, 118 μονάδες βάσης για τα δάνεια με διάρκεια άνω του ένα και έως πέντε χρόνια, και 170 μονάδες βάσης για τα δάνεια με διάρκεια άνω των πέντε χρόνων.

Οι δαπάνες για τόκους ως ποσοστό του μέσου ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών παρουσίασαν για τα στεγαστικά δάνεια σημαντική αύξηση το 2023 εξαιτίας της αύξησης των επιτοκίων των υφιστάμενων δανείων, ενώ έμειναν σχεδόν αμετάβλητες για τα καταναλωτικά και λοιπά δάνεια.

Ο κίνδυνος για τα εισοδήματα

Τα εισοδήματα των νοικοκυριών, ως είναι αυτονόητο, είναι σημαντικός παράγοντας, τον οποίο μελετά η Τράπεζα της Ελλάδας, για να έχει εικόνα την δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανείων. Αν και η έκθεση της κεντρικής τράπεζας δίνει στοιχεία και για το τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους , όσον αφορά το εισόδημα αντλεί στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ και τα οποία αφορούν το πρώτο τρίμηνο.

Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία το ονομαστικό διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε κατά 11, 3% σε ετήσια βάση, ενώ το πραγματικό εισόδημα κατά 5,8%.

Ωστόσο ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις για την ακτινογραφία του άνωθε ποσοστού .  Ο κύριος λόγος ότι η αύξηση του ονομαστικού εισοδήματος οφείλεται κατά κύριο λόγο στην συμβολή του εισοδήματος των αυτααπασχολούμενων, η οποία εν μέρει οφείλεται στην ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και, στην ενδεχομένως όπως γράφει η έκθεση, «στη μετακύλιση του υψηλού πληθωρισμού στις τιμές των υπηρεσιών των ελεύθερων επαγγελματιών.»

Τέλος, όσον αφορά την εξαρτημένη εργασία, η άνοδος οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της απασχόλησης και «δευτερευόντως στην άνοδο των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας ανά απασχολούμενο.»