Ιρλανδία: Η αναπτυξιακή έκρηξη και η κάθοδος

Η Ιρλανδία ήταν από τις ελάχιστες οικονομίες που δέχθηκαν ώθηση από την πανδημία της Covid-19, δίνοντας με τη σειρά της στήριξη στις συνολικές επιδόσεις της ευρωζώνης.

Τα «θαύματα», όμως, δεν κρατούν για πάντα, προκαλώντας βαθιά ανησυχία για τις επιπτώσεις που έχει η μεταστροφή της οικονομίας του κέλτικου τίγρη στις ήδη  αποδυναμωμένες προοπτικές ανάπτυξης της Ευρώπης.

Ιρλανδία: Μειώσεις φόρων και δισεκατομμύρια νέων δαπανών προβλέπει ο νέος προϋπολογισμός

Το μέλος της ευρωζώνης με τον πληθυσμό των μόλις 5 εκατομμυρίων κατέγραψε ετήσια ανάπτυξη 10,5% κατά μέσο όρο μεταξύ 2020 και 2022, όταν το ίδιο διάστημα άλλες οικονομίες συρρικνώθηκαν υπό την επίδραση του lockdown.

Καμία άλλη χώρα δεν αναπτύχθηκε τόσο γρήγορα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εκτός από τη μικρότερη Γουιάνα, κυρίως λόγω του πετρελαίου.

Για την Ιρλανδία, το success story που συνόδευσε την περίοδο της πανδημίας, στην πραγματικότητα ήταν η κορύφωση μια δεκαετούς ανάπτυξης με διπλάσιους ρυθμούς, όταν η υπόλοιπη ευρωζώνη αναπτύχθηκε κατά 13%.

Φαίνεται, όμως, ότι αυτή η αναπτυξιακή έκρηξη είχε μια διαδρομή με αρχή και τέλος.

Αυτό υποδεικνύουν τα οικονομικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου, η οικονομία της Ιρλανδίας ήταν 4,7% μικρότερη από ό,τι πέρυσι, η μεγαλύτερη πτώση που καταγράφηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες την ίδια χρονιά. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών, το κορυφαίο think tank της χώρας, η οικονομία κινείται προς τη μεγαλύτερη ετήσια συρρίκνωση εδώ και 14 χρόνια, δηλαδή από το 2009.

Έχοντας συμβάλει ώστε το σύνολο των ευρωπαϊκών μεγεθών ανάπτυξης να παρουσιάζει καλύτερη εικόνα την περασμένη δεκαετία, τώρα η Ιρλανδία τα ίδια αυτά μεγέθη τα τραβάει προς τα κάτω.

Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με τη Eurostat, η ευρωζώνη συρρικνώθηκε κατά 0,4% σε ετήσια βάση τo τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου. Εξαιρουμένης της Ιρλανδίας, το ΑΕΠ της ευρωζώνης ήταν σταθερό.

Σύμφωνα με την ανάλυση της WSJ, δεν είναι ακόμη σαφές εάν η επιβράδυνση σηματοδοτεί μια παύση ή το τέλος της δεκαετούς πορείας ανάπτυξης της Ιρλανδίας.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η περίοδος της ταχείας παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και η οποία άνοιξε τον δρόμο προς την ευημερία για την Ιρλανδία έχει τελειώσει και ότι η παγκόσμια οικονομία κατακερματίζεται περισσότερο.

Το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει ότι «ο βαθύτερος γεωοικονομικός κατακερματισμός μπορεί να αποτελέσει απειλή για το υπάρχον οικονομικό μοντέλο της Ιρλανδίας και να προκαλέσει αναστάτωση βραχυπρόθεσμα».

Η αναδιάταξη των αλυσίδων εφοδιασμού που απογειώθηκε τη δεκαετία του 1990 έχει δημιουργήσει στενότερους δεσμούς μεταξύ μακρινών οικονομιών, όπως η Ιρλανδία και η Κίνα.

Αρχικά, αυτοί οι δεσμοί έδωσαν στην Ιρλανδία άμεση έκθεση στη μετεωρική ανάπτυξη της Κίνας. Τώρα αποτελούν πηγή ευπάθειας, επισημαίνουν οι αναλυτές.

Πολυεθνικές κλείνουν εργοστάσια

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του εργοστασίου βρεφικών παρασκευασμάτων Wyeth Nutrition στο Askeaton, στη δυτική Ιρλανδία, οι 491 εργαζόμενοι του οποίου ενημερώθηκαν τον περασμένο μήνα ότι η μονάδα πιθανότατα θα κλείσει στις αρχές του 2026.

Το εργοστάσιο, που ανήκει στον ελβετικό κολοσσό της Nestlé, παράγεται για την κινεζική αγορά, όπου ο ανταγωνισμός έχει ενταθεί καθώς η πολιτική του Πεκίνου επικεντρώνεται στην ενίσχυση των εγχώριων προμηθευτών, ενώ ταυτόχρονα και ο αριθμός των βρεφών μειώνεται καθώς επικρατεί σκεπτικισμός μεταξύ των νέων ζευγαριών για τη δημιουργία οικογένειας.

Ο Neil McGowan, από το σωματείο εργαζομένων, σχολίασε την πολιτική της Nestlé λέγοντας ότι η πολυεθνική «έβαλε όλα τα αυγά στο κινεζικό καλάθι… Όταν πάει καλά, αυτό είναι άριστο. Όταν δεν πάει καλά, εκτίθεσαι».

Ο ρόλος της Κίνας

Η αγορά της Κίνας είναι πιο σημαντική για τους Ιρλανδούς εξαγωγείς από ό,τι για οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλην της Γερμανίας.

Σύμφωνα με την ΕΕ, το 6,8% των υπερπόντιων πωλήσεων της Γερμανίας προορίζονταν για την Κίνα το 2022, ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο απορροφούσε το 6,4% των εξαγωγών της Ιρλανδίας.

Οι εξαγωγές προς την Κίνα αντιστοιχούσαν στο 2,8% της συνολικής οικονομικής παραγωγής της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του 2023 και στο 2,6% του ΑΕΠ της Ιρλανδίας.

«Αναμενόμενο» λένε οι ιρλανδοί οικονομολόγοι

Οι ιρλανδοί οικονομολόγοι περίμεναν ότι οι εξαγωγές της χώρας θα μειωθούν φέτος μετά την πολύ ισχυρή ανάπτυξη που καταγράφηκε από την έναρξη της πανδημίας. Υπολόγιζαν με ρεαλιστικά πρότυπα ότι η ζήτηση για φαρμακευτικές εταιρείες θα αποδυναμωθεί, καθώς η παγκόσμια οικονομία άνοιξε ξανά και χρειάζονταν λιγότερα φάρμακα για την καταπολέμηση της πανδημίας.

Και όλα αυτά συνέβησαν, όπως και μια απροσδόκητη πτώση στις πωλήσεις ημιαγωγών, κάτι που οι ιρλανδοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι μπορεί να αντανακλά την απαγόρευση των ΗΠΑ για την πώληση ημιαγωγών στην Κίνα.

«Το αρνητικό ποσοστό του ΑΕΠ για φέτος σχετίζεται πραγματικά με θέματα που αφορούν τις επιχειρήσεις», εξηγεί στη WSJ ο Conor O’Toole, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών.

Ορισμένες αμερικανικές επιχειρήσεις που καταγράφουν κέρδη στην Ιρλανδία δεν παράγουν ούτε πωλούν πολλά εκεί. Πολλές εταιρείες φαρμακευτικού και ιατρικού εξοπλισμού αναθέτουν σε εργοστάσια στην Κίνα και αλλού να παράγουν προϊόντα προς πώληση στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες.

Τα κέρδη, όμως, καταγράφονται και φορολογούνται με τους συγκριτικά χαμηλότερους συντελεστές της Ιρλανδίας, όπου αυτές οι επιχειρήσεις έχουν κατοχυρώσει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας τους.

Η αξία τέτοιων εξαγωγών που αποδίδονται στην Ιρλανδία αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, από 16,8 δισεκατομμύρια ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2020, που αντιστοιχεί σε περίπου 18,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σε 46,1 δισεκατομμύρια ευρώ το περσινό τέταρτο τρίμηνο, πριν υποχωρήσει απότομα το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Αυτό πιθανότατα οφείλεται στην υποχώρηση της ζήτησης μετά την έκρηξη της πανδημίας.

Ο φόβος της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας

Η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας εκφράζει ανησυχία για την υιοθέτηση αυστηρότερων μέτρων από τις ΗΠΑ απέναντι στην Κίνας.

«Δεδομένου του όγκου της δραστηριότητας που βασίζεται στην Κίνα…είναι πιθανό να παρατηρηθεί μελλοντική αδυναμία στις υπεράκτιες εξαγωγικές δραστηριότητες στα στοιχεία για το υπόλοιπο του 2023 και το 2024», έγραψε η κεντρική τράπεζα σε πρόσφατη έκθεσή της.

Προς το παρόν, πάντως, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τεχνολογικές και φαρμακευτικές επιχειρήσεις της Ιρλανδίας στις ΗΠΑ είχαν περιορισμένο αντίκτυπο στην υπόλοιπη οικονομία της χώρας.

Η αγορά εργασίας αρχίζει να αποδυναμώνεται, με το ποσοστό ανεργίας να αυξάνεται στο 4,8% τον Οκτώβριο από το ιστορικό χαμηλό του 4,1% τον Μάιο.

Θετικές προοπτικές, βλέπει το ΔΝΤ

Ωστόσο, το ΔΝΤ λέει ότι η Ιρλανδία έχει τα εφόδια να προσαρμοστεί στις αλλαγές της παγκόσμιας οικονομίας δεδομένων των «ισχυρών θεμελιωδών μεγεθών και των υγιών πολιτικών της».

«Παραμένουμε θετικοί σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές της Ιρλανδίας, αν και επικαλύπτεται από σημαντικούς εξωτερικούς κινδύνους», ανέφερε το ΔΝΤ.