Υπεραιωνόβιοι: Ψεύτικοι ισχυρισμοί και πραγματικοί «Μαθουσάλες»

Ο γηραιότερος άνθρωπος που έζησε ποτέ ήταν η Ζαν Καλμέν (Jeanne Calment), η οποία πέθανε το 1997 σε ηλικία 122 ετών, έχοντας γνωρίσει τον Βίνσεντ βαν Γκογκ όταν ήταν έφηβη στην Αρλ το 1888. (Η Καλμέν θυμάται ότι ο βαν Γκογκ ήταν «πολύ άσχημος. Άσχημος σαν ψείρα»).

Για να αποδειχθούν τέτοιοι ισχυρισμοί απαιτούνται καλά αρχεία, το οποίο είναι πρόβλημα, επειδή το βασικό γεγονός που πρέπει να επαληθευτεί – η ημερομηνία γέννησης – γίνεται ενδιαφέρον για τους περισσότερους παρατηρητές περίπου έναν αιώνα μετά το εν λόγω γεγονός. Εξ ορισμού,  όλοι οι υπεραιωνόβιοι που επέζησαν (110 ετών και άνω) γεννήθηκαν πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, παρατήρησαν οι Financial Times.

Μακροζωία: Η μικροσκοπική ασιατική χώρα όπου οι πολίτες απολαμβάνουν περισσότερα και καλύτερα χρόνια

«Κανένα θέμα», δηλώνει το Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες το 1955, «δεν θολώνεται περισσότερο από τη ματαιοδοξία, το ψέμα και τη σκόπιμη απάτη από ότι τα άκρα της ανθρώπινης μακροζωίας».

Η Ζαν Καλμέν σε ηλικία 20 ετών το 1896

Οι χειρότερες περιοχές … με την μεγαλύτερη μακροζωία

Ο Σολ Νιούμαν, δημογράφος στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εξέτασε τα δεδομένα που περιγράφουν τον πληθυσμό των ημι-υπεραιωνόβιων (ηλικίας 105 ετών και άνω) και των υπεραιωνόβιων. Τι θα μπορούσε να προβλέψει μια τέτοια εξαιρετική μακροζωία; Τρώτε πολλά λαχανικά, ίσως — ή ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο;

Όχι. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ιαπωνία, ο Νιούμαν διαπιστώνει ότι «η αξιοσημείωτη μακροζωία είναι. . . συνάρτηση της περιφερειακής φτώχειας, της φτώχειας των ηλικιωμένων, της υλικής στέρησης, των χαμηλών εισοδημάτων, των υψηλών ποσοστών εγκληματικότητας, απομακρυσμένης περιοχής γέννησης, της χειρότερης υγείας». Σωστά διαβάσατε. Είναι όλοι παράγοντες που σχετίζονται με χειρότερη υγεία του πληθυσμού και με μικρότερη πιθανότητα να φτάσουν τα 90.

Φαίνεται ότι τα ίδια τα περιβάλλοντα που είναι λιγότερο ευνοϊκά για την υγεία είναι τα μέρη όπου εμφανίζονται άνθρωποι με ισχυρισμούς για εκπληκτική μακροζωία. Το Tower Hamlets – σύμφωνα με πολλά μέτρα η πιο στερημένη συνοικία του Λονδίνου – έχει επίσης το υψηλότερο ποσοστό υπεραιωνόβιων, παρατηρούν οι FT.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Οκινάουα. Ορισμένες περιοχές της Οκινάουα είναι εστίες υπερμακροζωίας για την Ιαπωνία, αλλά είναι επίσης αξιοσημείωτες για το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών, το υψηλότερο ποσοστό παιδικής φτώχειας και μια δίαιτα που δεν έχει σχέση με την υπόλοιπη Ιαπωνία.

Στις ΗΠΑ, ο Νιούμαν διαπιστώνει ότι ο εξαιρετικός προγνωστικός παράγοντας της μακροζωίας είναι τα ελλιπή αρχεία γεννήσεων. Η εισαγωγή κατάλληλων αρχείων στα τέλη του 19ου αιώνα μείωσε κατά περισσότερο από τα δύο τρίτα τον αριθμό όσων θα έφταναν τα 110 έτη. Αυτό υποδηλώνει ότι, μέχρι πρόσφατα, επτά στους 10 φαινομενικά υπεραιωνόβιους ήταν, στην πραγματικότητα, νεότεροι.

Λάθη και απάτες

Όλα αυτά υποδηλώνουν λάθος ή ξεκάθαρη απάτη. Τελικά, οι ηλικιωμένοι πληρώνονται απλώς και μόνο επειδή είναι ζωντανοί, οπότε γιατί ασχολούμαστε με τον θάνατό τους; Ένας νεότερος συγγενής μπορεί να προσποιηθεί έναν θανόντα και να συνεχίσει να λαμβάνει σύνταξη.

Είναι κοινό αυτό; Θα μπορούσε να είναι. Ο Νιούμαν σημειώνει ότι το ελληνικό υπουργείο Εργασίας ξεκίνησε έρευνα όταν η απογραφή του 2011 μέτρησε λιγότερους από 2.500 αιωνόβιους, ωστόσο καταβάλλονταν 9.000 συντάξεις σε αιωνόβιους. Περίπου την ίδια περίοδο, οι ιαπωνικές αρχές διαπίστωσαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αιωνόβιων – σχεδόν 240.000 από τους 280.000 – είτε αγνοούνταν είτε ήταν νεκροί.

Πολλά ιαπωνικά αρχεία καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου και στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής, με τεράστιο περιθώριο είτε για απάτη είτε για λάθος.

Η αείμνηστη Ζαν Καλμέν είναι πολύ ακραία, επειδή η Γαλλία του 19ου αιώνα είχε εξαιρετικά ρεκόρ για τα πρότυπα της εποχής. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα κοριτσάκι με το όνομα Ζαν Καλμέν γεννήθηκε το 1875 στην Αρλ, και υπάρχουν πολύ καλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι η γυναίκα που πέθανε το 1997 ήταν η ίδια.

Μερικοί σκεπτικιστές έχουν προωθήσει την ιδέα ότι η Ζαν πέθανε και αντικαταστάθηκε από την κόρη της στη δεκαετία του 1930. Αυτή η αλλαγή θα ήταν σίγουρα κερδοφόρα: το 1969, όταν η Ζαν ήταν 94 ετών, ο συμβολαιογράφος της κανόνισε να κληρονομήσει το διαμέρισμά της σε αντάλλαγμα για τακτικές πληρωμές όσο ήταν ακόμη ζωντανή και κατοικούσε.

Της πλήρωσε μια περιουσία και μετά πέθανε πριν το κάνει. Αν η «Ζαν» ήταν στην πραγματικότητα κόρη της, ο συμβολαιογράφος εξαπατήθηκε κατά τρόπο τραγικό.

Πιστοποιητικό γέννησης της Ζαν Καλμέν

Το απίθανο ρεκόρ της Ζαν Καλμέν

Θα μπορούσε όμως η κόρη της Ζαν ξαφνικά να προσποιήθηκε ότι ήταν παντρεμένη με τον πατέρα της; Οι ντόπιοι δεν θα είχαν καταλάβει; Μια μακρά έρευνα από τη συγγραφέα του New Yorker Λόρεν Κόλινς δεν βρήκε στοιχεία απάτης.

Ο μόνος λόγος για να αμφιβάλλουμε ότι η Ζαν Καλμέν έφτασε τα 122 είναι ότι κανείς άλλος δεν έχει καν πλησιάσει. Η Wikipedia απαριθμεί 68 άτομα που έφτασαν τα 115. Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς πέθαναν πριν φτάσουν τα 116, και από τους επιζήσαντες οι μισοί πέθαναν πριν φτάσουν τα 117. Μόνο τέσσερα άτομα έφτασαν στα 118 και μόνο η Καλμέν στα 120.

Η Καλμέν είναι τόσο ακραία που διευρύνει την ευπιστία μας, αλλά κατά τα άλλα ο ισχυρισμός της για το ρεκόρ φαίνεται σταθερός. Μερικές φορές γίνονται θαύματα, όπως στην περίπτωση της Καλμέν.