Ταμείο Ανάκαμψης: Αγώνας δρόμου μέχρι το 2026 [γραφήματα]

«Μάχη» με με τον χρόνο θα κληθεί να δώσει η κυβέρνηση προκειμένου να μη χαθούν χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει θέσει η Κομισιόν, η καταληκτική ημερομηνία για την ολοκλήρωση όλων των ορόσημων και των στόχων από τις χώρες είναι η 31η Αυγούστου 2026. Η Ελλάδα δεν έχει περιθώριο να χάσει ούτε ένα ευρώ κοινοτικών πόρων, ξεκαθάρισε προ ημερών από την Αλεξανδρούπολη ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης αναφερόμενος στην αναθεώρηση, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη. Πάντως, αξίζει να υπενθυμιστεί ότι το ΣτΕ έχει προειδοποιήσει για τον κίνδυνο απώλειας χρημάτων, ενώ η Κομισιόν έχει επιφυλάξει επισημάνσεις για την Ελλάδα στην τελευταία έκθεσή της.

Τα προβλήματα για το Ταμείο Ανάκαμψης

Ένα από τα σημαντικά ζητήματα που πρέπει να επιλυθεί είναι οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες για την εξέταση νομικών προσφυγών κατά διαδικασιών κατοχύρωσης διαγωνισμός και σύναψης δημόσιων συμβάσεων, οι οποίες  ενδέχεται να προκαλέσουν καθυστερήσεις στην προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης των επενδύσεων μετά τον Αύγουστο του 2026. Ένα ακόμη πρόβλημα που εντοπίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  είναι η αργή μεταβίβαση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας αλλά και γενικότερα των αδειοδοτήσεων για μεγάλα έργα. «Αγκάθι» αποτελεί και ο ανεπαρκής συντονισμός, ιδίως όσον αφορά τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις σε τομείς πολιτικής που εκτείνονται πέραν των αρμοδιοτήτων ενός μόνο υπουργείου με το κείμενο των συστάσεων να αναφέρει ότι «η συστηματική συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, των κοινωνικών εταίρων, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών παραμένει αναγκαία προκειμένου να διασφαλιστεί η ευρεία οικειοποίηση της επιτυχούς υλοποίησης του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας».

Η θέση της Ελλάδας

Η Ελλάδα διατηρεί καλή θέση όσον αφορά την απορρόφηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχοντας ήδη λάβει σημαντικά ποσά, που θα συμβάλουν στην εκτέλεση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων και μετά το 2026. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η χώρα μας έχει λάβει το 59% των κονδυλίων και έχει εκπληρώσει το 35% των οροσήμων και στόχων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0». Παρόλα αυτά, δεν παραλείπει να σημειώσει ότι «απαιτούνται αυξημένες προσπάθειες για να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση όλων των μέτρων του Ταμείου Ανάκαμψης έως τις 31 Αυγούστου 2026». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τελευταίες πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέχρι την 31 Δεκεμβρίου 2026.

Με αφορμή την τελευταία Έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου επισημαίνεται ότι η Ελλάδα:

-Είναι πρώτη μεταξύ των 27 κρατών μελών ως προς τους πόρους ΤΑΑ που έχει ως ποσοστό του ΑΕΠ 2023 (36 δις – 16,3% του ΑΕΠ 2023)

-Είναι πρώτη μεταξύ των 27 κρατών μελών ως προς τους πόρους που έχει εκταμιεύσει ως ποσοστό του ΑΕΠ 2023 (21,3 δις ευρώ – 9,7% της ΑΕΠ 2023).

-Βρίσκεται στην 6η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών όσον αφορά τις εκταμιεύσεις ως ποσοστό του συνολικού προϋπολογισμού του Σχεδίου της (59% του συνολικού προϋπολογισμού της).

-Βρίσκεται στη στενή ομάδα των έξι χωρών που έχουν υποβάλει πέντε ή περισσότερα αιτήματα πληρωμής.

-Με 139 εκπληρωμένα ορόσημα, έχει ποσοστό 35%, άνω του ευρωπαϊκού μέσου όρου του που είναι 32%.

Σε ό,τι αφορά στην υλοποίηση:

-η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρά σταθερά και σύμφωνα με τον προγραμματισμό.

-Περίπου το 60% των πόρων του προγράμματος έχουν ήδη φτάσει ως έσοδο στη χώρα.

-Σχεδόν οι μισοί από τους συνολικούς πόρους (σχεδόν 17 από τα 36 δις έχουν διατεθεί και καθημερινά διοχετεύονται στην οικονομία ως πληρωμές και ως δανειακές συμβάσεις).

-Επετεύχθησαν όλοι οι στόχοι για το 2024, συμπεριλαμβανομένου του εκάστοτε στόχου για την απορρόφηση πόρων από το σκέλος των επιχορηγήσεων.

-Υλοποιούνται μεγάλες παρεμβάσεις για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, για τη στήριξη της ιδιωτικής οικονομίας, για την ενίσχυση του κοινωνικού πλέγματος και της συνοχής.

Τα πρόσθετα έργα

Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται και η έγκριση από την Κομισιόν του Αναθεωρημένου Σχεδίου που κατατέθηκε τον Μάιο. Αξίζει να υπενθυμιστεί ότι προστέθηκαν έργα , όπως η ολοκληρωμένη αναβάθμιση της υποδομής ασφαλείας των δέκα μεγαλύτερων σιδηροδρομικών τούνελ του ΟΣΕ με τη χρήση έξυπνων συστημάτων, η δημιουργία έξυπνων διαβάσεων σε σχολικές μονάδες και η ανάπτυξη αυτόνομων έξυπνων δικτύων φωτισμού στους οδικούς άξονες υπό την εποπτεία των 13 Περιφερειών της χώρας, καθώς και η προμήθεια επιπλέον 175 ηλεκτροκίνητων λεωφορείων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ενισχύονται οι ψηφιακές υπηρεσίες στον τομέα της δημόσιας υγείας με την πρόταση έργου επέκτασης της  ψηφιακής υποδομής του συστήματος υγείας, για τη διευκόλυνση και την απλοποίηση των καθημερινών διαδικασιών. Επιπρόσθετα, επεκτείνεται η υλοποίηση του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, με την προσθήκη του συστήματος καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης μέσω δορυφόρων και drones.

Η επόμενη «στροφή»

Εφόσον εγκριθεί το αναθεωρημένο σχέδιο, ανοίγει ο δρόμος για την υποβολή του 6ου αιτήματος στην Κομισιόν για την εκταμίευση δόσης συνολικού ύψους 3,9 δισ. ευρώ. Ο επόμενος «γύρος» θα είναι τον ερχόμενο Νοέμβριο, οπότε και σχεδιάζεται η υποβολή του έβδομου αιτήματος για την εκταμίευση δόσης ύψους 3,5 δισ. ευρώ.

Η προθεσμία για την υποβολή από τα κράτη-μέλη του τελευταίου αιτήματος πληρωμής, συμπεριλαμβανομένων όλων των απαραίτητων αποδεικτικών στοιχείων για την αξιολόγηση, είναι η 30ή Σεπτεμβρίου 2026. Τελευταία ημέρα για την πραγματοποίηση πληρωμών από την Επιτροπή είναι η 31η Δεκεμβρίου 2026. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα πραγματοποιηθούν πληρωμές το 2027.