Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εταιρείες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών δημιουργούν πλούτο μέσω των δραστηριοτήτων τους. Δημιουργούν πλούτο γι’ αυτές. Για τη διοίκηση, τους εργαζομένους και βεβαίως για τους μετόχους τους. Αλλά τα επιχειρηματικά τους μοντέλα που βασίζονται στην προσέλκυση της προσοχής των χρηστών, συχνά για διαφημιστικούς σκοπούς, έχουν επίσης «ισχυρές αρνητικές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις», σύμφωνα με μελέτη που δημοσιοποίησε το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών.
Ο υπεύθυνος της έρευνας, υποδιευθυντής στο Τμήμα Ψηφιακής Οικονομίας, Ανταγωνισμού και Στέγασης του υπουργείου Σολάλ Σαρντόν-Μπουκό, υπολόγισε ότι οι επιβλαβείς συνέπειες του σκρολαρίσματος της οθόνης των έξυπνων κινητών από τους Γάλλους προκαλεί ήδη απώλεια 0,6 μονάδων του ΑΕΠ της χώρας ετησίως. Αλλά τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα: ο Σαρντόν-Μπουκό προειδοποιεί ότι έως το 2060 ο αρνητικός αντίκτυπος θα μπορούσε να φτάσει στις 2 έως και τις 2,9 μονάδες του ΑΕΠ ετησίως. Αν κάτι δεν αλλάξει, τα smartphone θα είναι δηλαδή η γενεσιουργός αιτία των υφέσεων του μέλλοντός μας!
Οι επιβλαβείς συνέπειες του σκρολαρίσματος της οθόνης των έξυπνων κινητών από τους Γάλλους προκαλεί ήδη απώλεια 0,6 μονάδων του ΑΕΠ της χώρας ετησίως
Σωρευτικές επιπτώσεις από το σκρολάρισμα
Για να καταλήξει σε αυτά τα συμπεράσματα η μελέτη έλαβε υπόψη τρεις βλαβερές επιπτώσεις που έχει η «κατάχρηση των ηλεκτρονικών οθονών», επιπτώσεις που δρουν σωρευτικά. Με πρώτη την επιδείνωση της ψυχικής υγείας των ανθρώπων. «Η υπερβολική έκθεση σε οθόνες και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να συσχετιστούν στην επιστημονική βιβλιογραφία με την επιδείνωση της ποιότητας του ύπνου και την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης ψυχολογικών διαταραχών», επισημαίνεται στην έρευνα.
Η κατάχρηση smartphone θα μπορούσε να προκαλέσει από τούδε και εις το εξής αύξηση κατά 28% των διαταραχών διάθεσης των Γάλλων, υπολογίζει ο Σολάλ Σαρντόν-Μπουκό που υπογράφει την έκθεση. Το κόστος θα είναι άμεσο (δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης) και έμμεσο (απουσίες από την εργασία, πρόωρη συνταξιοδότηση) και εκτιμάται σε περίπου 5 δισ. ευρώ ετησίως ή 0,2% του γαλλικού ΑΕΠ.
Χρόνος και αποχαύνωση
Δεύτερη βλαβερή επίπτωση του σκρολαρίσματος είναι η απώλεια παραγωγικού χρόνου. Σύμφωνα με αρκετές μελέτες που αναφέρονται στο σημείωμα του γαλλικού υπουργείου Οικονομικών, κατά τη διάρκεια μιας εργάσιμης ημέρας οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να χάσουν από 20 λεπτά έως και δυόμισι ώρες τσεκάροντας τα smartphone τους για λόγους που δεν σχετίζονται με την εργασία.
Μιλάμε για ελέγχους του κινητού συμπεριλαμβανομένων των αναπάντητων κλήσεων και των μηνυμάτων που γίνεται εν ώρα εργασίας. Στον παραγωγικό χρόνο που χάνεται συνολικά από τη διαδικασία αυτή θα πρέπει να προστεθεί και εκείνος που απαιτείται για να συγκεντρωθεί ξανά ο εργαζόμενος στη δουλειά του μετά από κάθε διακοπή.
Εδώ θα παρατηρούσε κάποιος ότι παραγωγικός χρόνος χανόταν και όταν στα γραφεία υπήρχαν απλές αναλογικές τηλεφωνικές συσκευές. Εν πάση περιπτώσει, το συνολικό κόστος από την περίσπαση της προσοχής των εργαζομένων εξαιτίας των έξυπνων κινητών υπολογίζεται ότι φθάνει στη Γαλλία στα 10 δισ. ευρώ ετησίως ή στο 0,4% του ΑΕΠ.
Αθροίζοντας τις απώλειες από τις περιγραφείσες αρνητικές επιπτώσεις κατάχρησης των έξυπνων κινητών (ψυχική υγεία και χάσιμο χρόνου στη δουλειά), το κόστος για τη γαλλική οικονομία φθάνει ήδη στα 15 δισ. ευρώ ετησίως, δηλαδή σχεδόν στο 0,6% του ΑΕΠ.
Γνωστικές ανικανότητες
Μακροπρόθεσμα, όμως, ένας τρίτος και ιδιαίτερα ανησυχητικός παράγοντας από την κατάχρηση των κινητών θα μπορούσε να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την οικονομική δραστηριότητα. «Η επιδείνωση των γνωστικών ικανοτήτων των παιδιών, η οποία θα μειώσει τη μελλοντική τους παραγωγικότητα μόλις εισέλθουν στην αγορά εργασίας», όπως σημειώνεται στη μελέτη.
Ο Σολάλ Σαρντόν-Μπουκό επισημαίνει ότι η μελέτη PISA 2022 αποκάλυψε την (αρνητική) συσχέτιση μεταξύ του χρόνου χρήσης των smartphone και των επιδόσεων των μαθητών στα μαθηματικά. Και αυτό συμβαίνει ακόμη και πριν από την άφιξη της περιβόητης Generative AI, των μοντέλων γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, των οποίων οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στη μάθηση και τις γνωστικές ικανότητες των νέων δεν λαμβάνονται υπόψη στη συγκεκριμένη μελέτη, όπως σημειώνει ο ρεπόρτερ της «Les Echos» Στεφάν Λουανιόν.
Με βάση τις μετρήσεις των ικανοτήτων των νέων στην κατανόηση κειμένου και στις επιστήμες (μαθηματικά, φυσική), ο Σολάλ Σαρντόν-Μπουκό υπολογίζει τη συνολική επίδραση της κατάχρησης smartphone στη μείωση των βαθμολογιών PISA και στη συνέχεια αξιολογεί τις συνέπειες για τη μακροπρόθεσμη μείωση της παραγωγικότητας των μελλοντικών γενεών, όταν εισέλθουν στην αγορά εργασίας.
Η οθόνη… μας βουλιάζει
«Ο αντίκτυπος από την έκπτωση των γνωστικών ικανοτήτων θα μπορούσε να φτάσει στις 1,4 έως 2,3 μονάδες του ΑΕΠ ετησίως έως το 2060», συμπεραίνει ο ειδικός του υπουργείου Οικονομικών της Γαλλίας. Για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, αθροιστικά, έως το έτος 2060 ο συνολικός αρνητικός αντίκτυπος θα κυμαινόταν από τις 2 έως τις 2,9 μονάδες του ΑΕΠ.
Ωστόσο, αυτοί οι υπολογισμοί που βασίζονται σε μαθηματικά μοντέλα και σε υποθέσεις, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, συνιστά ο επικεφαλής της έρευνας.
Διότι το μέλλον είναι απρόβλεπτο. «Αν εφαρμοστούν οι κατάλληλες δημόσιες πολιτικές, οι βλαβερές επιπτώσεις από τη χρήση των έξυπνων κινητών, κυρίως από τους νέους, θα μπορούσαν να περιοριστούν σημαντικά», επισημαίνει ο Σαρντόν-Μπουκό, επικαλούμενος τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τις πλατφόρμες, τον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) και τον Νόμο για την Ψηφιακή Αγορά (DMA).
Στη Γαλλία ειδικότερα υπάρχουν επίσημες συστάσεις της κυβέρνησης που περιλαμβάνονται σε έκθεση της «Επιτροπής Οθονών» (screen commission) και προβλέπουν μεταξύ άλλων την απαγόρευση της έκθεσης σε οθόνες σε βρέφη και νήπια έως την ηλικία των 3 ετών και την καθιέρωση ελάχιστης ηλικίας πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα τα 15 έτη.
«Σε κάθε περίπτωση για να ενισχύσουμε την ανάπτυξη μήπως πρέπει μικροί και μεγάλοι να ξεκινήσουμε κλείνοντας τις οθόνες μας;», αναρωτιέται ο Στεφάν Λουανιόν της «Les Echos».
