Ενα κρίσιμο ερώτημα απασχολεί όλο και πιο έντονα την ελληνική αγορά ενώ αποτέλεσε και αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης. Και αυτό δεν είναι άλλο από το τι μέλλει γενέσθαι μετά τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης το 2026.
Ενα πρόγραμμα που παρά την κριτική που ασκείται για τον κίνδυνο απώλειας σημαντικών κονδυλίων έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην επιτάχυνση των επενδύσεων, κινητοποίησε τους μοχλούς της επιχειρηματικότητας και έστειλε σήμα στις διεθνείς αγορές ότι «η Ελλάδα ξαναμπαίνει στο παιχνίδι».
Το όφελος από το Ταμείο Ανάκαμψης
Η Capital Economics υπολογίζει το συνολικό όφελος στο 1,5% του ΑΕΠ κατά την εξαετία λειτουργίας του. Η θετική επίδραση δεν εξηγεί πλήρως την πορεία της οικονομίας, αλλά αποτέλεσε σημαντικό μοχλό για να μην κολλήσει η επενδυτική δραστηριότητα.
Το πρόγραμμα θεσπίστηκε το 2020 και «τρέχει» έως το 2026 με συνολικό ύψος έως 725 δισ. ευρώ – περίπου το 4% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μπορεί λοιπόν η χώρα να σταθεί χωρίς τα ευρωπαϊκά κονδύλια; Και να συνεχίσει να καταγράφει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, διπλάσιους από την υπόλοιπη Ευρώπη; Ο προβληματισμός δεν στερείται βάσης.
Το ελληνικό ΑΕΠ σύμφωνα με τις επίσημες μακροοικονομικές προβλέψεις αναμένεται να παρουσιάσει επιβράδυνση από το 2027 και μετά. Με βάση τον πρώτο πολυετή δημοσιονομικό προγραμματισμό (ΠΔΠ) 2026-2029, προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,4% το 2026 και 1,7% το 2027, 1,6% το 2028 και 1,3% το 2029.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τοποθετήσεις
Για την ώρα πάντως, το momentum παραμένει θετικό. Η δημοσιονομική εικόνα είναι από τις καλύτερες των τελευταίων χρόνων, το πολιτικό ρίσκο είναι χαμηλό ενώ επενδυτές και πολυεθνικοί όμιλοι δείχνουν ισχυρό ενδιαφέρον για τοποθετήσεις σε ελληνικά assets.
Ενισχυτικά λειτουργούν τα ευρείας κλίμακας επενδυτικά projects που έχουν δρομολογήσει μεγάλοι εγχώριοι όμιλοι για την επόμενη τριετία.
Projects που αθροιστικά υπερβαίνουν τα 20 δισ. ευρώ (και σε βάθος χρόνου ξεπερνούν τα 50 δισ.) και αναμένεται να βάλουν το λιθαράκι τους στην αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας της χώρας.
ΔΕΗ, HELLENiQ ENERGY, MOH και Metlen
Στο επίκεντρο βρίσκεται η ενεργειακή μετάβαση.
Ενδεικτικά η ΔΕΗ προχωρά σε επενδύσεις 10,1 δισ. ευρώ την περίοδο 2026-2028, συνδυάζοντας ενεργειακά έργα και τεχνολογικές υποδομές, με στόχο τη μετατροπή του ομίλου σε «powertech» της περιοχής, ενώ η HelleniQ Energy υλοποιεί πρόγραμμα 4 δισ. ευρώ έως το 2030, με έμφαση στην απανθρακοποίηση των διυλιστηρίων, τα εναλλακτικά καύσιμα και την επίτευξη ισχύος 2 GW από ΑΠΕ.
Ο Ομιλος της Motor Oil προωθεί επενδύσεις 4 δισ. ευρώ έως το 2030, ενώ η Metlen ξεδιπλώνει πρόγραμμα 2,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2028, με ισχυρό αποτύπωμα στις ΑΠΕ, τη μεταλλουργία και την άμυνα.
ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και ΑΔΜΗΕ επενδύουν στις υποδομές
Στον κρίσιμο τομέα των δικτύων, ο ΑΔΜΗΕ περνά σε νέα φάση επιτάχυνσης με έργα 6 δισ. ευρώ έως το 2034, εκ των οποίων σημαντικό μέρος θα υλοποιηθεί στη διετία που έρχεται. Από την πλευρά του, ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υλοποιεί επενδυτικό πρόγραμμα αξίας άνω των 10 δισ. ευρώ σε υποδομές και παραχωρήσεις.
Ελληνικό, COSMOTE TELEKOM και AEGEAN
Το έργο του Ελληνικού συνεχίζει να προσελκύει κεφάλαια, τα οποία εκτιμάται ότι θα φθάσουν από 6-8 δισ. ευρώ. Στον τομέα των τηλεπικοινωνιών ο Ομιλος ΟΤΕ επενδύει πάνω από 3 δισ. μέχρι το 2027 για FTTH και 5G ενώ στις μεταφορές η AEGEAN υλοποιεί πρόγραμμα 4,5 δισ. δολαρίων για την ανανέωση του στόλου και το νέο MRO στην Αθήνα, ενισχύοντας την επιχειρησιακή της βάση.
Οι επενδύσεις στο λιανεμπόριο
Η δυναμική αυτή δεν περιορίζεται στους κλάδους έντασης κεφαλαίου. Στο οργανωμένο λιανεμπόριο, ο Σκλαβενίτης επενδύει 350 εκατ. ευρώ στη διετία 2026-2027, στηρίζοντας την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου του, ενώ και ο όμιλος Fourlis σχεδιάζει να διαθέσει κεφαλαία για την επέκταση των εργασιών του.
Επενδύσεις που θα πιάσουν τόπο
Το στοίχημα για την οικοδόμηση ενός νέου ενάρετου κύκλου ανάπτυξης μετά το Ταμείο Ανάκαμψης κρύβεται, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, ακριβώς εκεί: δηλαδή στην ικανότητα της Ελλάδας να κινητοποιήσει μεγάλου εύρους ιδιωτικές επενδύσεις. Μόνο έτσι θα καλυφθεί το κενό που θα αφήσουν οι ευρωπαϊκοί πόροι. «Επενδύσεις που θα πιάσουν τόπο», όπως λένε χαρακτηριστικά οικονομολόγοι και αναλυτές. Επενδύσεις δηλαδή που θα προάγουν την παραγωγικότητα και θα βάλουν τις βάσεις για ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη.
Ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, μιλώντας πρόσφατα από το βήμα συνεδρίου προειδοποίησε ότι πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός: άλλο οι επενδύσεις σε ακίνητα, άλλο οι επιχειρηματικές επενδύσεις. «Το 2007 βρισκόμασταν στο απόγειο των επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ – αλλά τα 2/3 ήταν κατασκευές και τα 4/5 αυτών σπίτια. Ετσι δεν χτίζεται παραγωγικό μοντέλο».
Το ανθρώπινο κεφάλαιο και ο μαραθώνιος
Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, για να συνεχιστεί η δυναμική χρειάζεται να αναζωογονηθούν κλάδοι υψηλής προστιθέμενης αξίας υπό συνθήκες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ποιες είναι αυτές; Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ, οι ξένες επενδύσεις που έρχονται από εδώ και πέρα από ένα φιλικό περιβάλλον «πρέπει οπωσδήποτε να πατήσουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο».
Αυτό σημαίνει: αναβάθμιση υποχρεωτικής εκπαίδευσης, σύνδεση πανεπιστημίων με έρευνα, οικοσύστημα R&D. Τομείς όπου, όπως είπε, ακόμη υστερούμε και μένουμε πίσω σε σύγκριση με Ισπανία, Πορτογαλία ή ακόμη και τη Ρουμανία.
Υπάρχει λοιπόν ζωή μετά το Ταμείο Ανάκαμψης; Η απάντηση είναι: ναι, αλλά μόνο αν συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις, εξαπλωθεί με ταχύτητα η αποτελεσματική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενισχυθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο και ξεφύγει η ελληνική αγορά από το μοντέλο των μικρών και χαμηλής παραγωγικότητας επιχειρήσεων. Το Ταμείο Ανάκαμψης λειτούργησε ως σπριντ για την ανάκαμψη. Ωστόσο, τώρα φαίνεται πως ξεκινά ο μαραθώνιος…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
