Είναι οι Ολυμπιακοί μια κακή συμφωνία για τις χώρες που τους φιλοξενούν;

Απόλυτη ηρεμία επικρατεί στο επίσημο κατάστημα εμπορευμάτων στο εμπορικό κέντρο Aqua City στο Τόκιο, μόλις μερικά βήματα μακριά από το Ολυμπιακό χωριό. Ήλπιζε ότι θα έκανε χρυσές δουλειές, φέτος, πουλώντας τα πάντα από μπλουζάκια μέχρι και τις παραδοσιακές κούκλες νταρούμα σε ορδές φιλάθλων των Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, η πανδημία συνεπάγεται ότι οι Ολυμπιακοί, που ξεκινούν σήμερα, δεν θα εκτυλιχθούν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Οι πωλήσεις αντιπροσωπεύουν μόλις το 10% των προβλέψεων, αναφέρει με μεγάλη απογοήτευση ο διευθυντής του μαγαζιού. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες προοπτικές για κέρδη από τους Ολυμπιακούς, αλλά ο κορωνοϊός δεν αποτελεί τη μόνη αιτία για την κατάσταση αυτή.

 REUTERS/Kim Kyung-Hoon

Οι οικονομολόγοι εδώ και καιρό υποστηρίζουν ότι, πέραν από την κατανάλωση, τον τουρισμό και το κύρος που προσδίδουν στη χώρα που τους φιλοξενεί, οι αγώνες αφήνουν μεγάλο χρέος, άχρηστες υποδομές και δαπανηρές υποχρεώσεις συντήρησης στη χώρα αυτή. Σε έκθεσε, το 2016, οι Victor Matheson και Robert Baade, δύο Αμερικανοί ακαδημαϊκοί, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «στις περισσότερες περιπτώσεις οι Ολυμπιακοί αποτελούν σπατάλη για τις χώρες που τους φιλοξενούν». «Θα ήταν καλύτερο να μην γίνονταν στη χώρα μας», προσθέτει ο Suehiro Toru, ανώτερος οικονομολόγος στην επενδυτική τράπεζα Daiwa Securities της Ιαπωνίας, δείχνοντας, έτσι, το γενικό συναίσθημα απογοήτευσης που επικρατεί στη χώρα του μεταξύ οικονομολόγων και μη.

Η εκτίμηση του οικονομικού αντίκτυπου που έχουν οι εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας, όπως οι Ολυμπιακοί, είναι αρκετά δύσκολη. Οι διοργανωτές και οι κριτικοί βρίσκονται σε αντιπαράθεση σχετικά για το κόστος των Ολυμπιακών και για τις επενδύσεις που θα προέβαιναν οι πόλεις ανεξαρτήτως των Ολυμπιακών. Αυτό, όμως, που είναι σχεδόν σίγουρο είναι ότι οι αγώνες τινάζουν τον προϋπολογισμό. Οι Alexander Budzier, Bent Flyvbjerg και Daniel Lunn από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης εκτιμούν ότι σε κάθε Ολυμπιακούς από το 1960 μέχρι και σήμερα η χώρα που τους φιλοξενεί έχει προβεί σε υπερβολικά έξοδα, 172% κατά μέσο όρο σε πραγματικές τιμές. (Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αμφισβητεί τα δεδομένα αυτά.) Το Τόκιο αποτελεί την τέλεια απόδειξη αυτής της θεωρίας. Το 2013 το κόστος για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών ήταν 7,5 δισ. δολάρια. Στα τέλη του 2019, ο επίσημος προϋπολογισμός αυξήθηκε στα 12,6 δισ. δολάρια, με την Επιτροπή Λογαριασμών της Ιαπωνίας να εκτιμά ότι το πραγματικό κόστος θα ήταν το διπλάσιο. Τα μέτρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, όπως τα έξοδα για τα τεστ και για τη δημιουργία των κατάλληλων χώρων που θα πληρούν τις προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας, προσέθεσαν άλλα 2,8 δισ. δολάρια στα κόστη αυτά.

REUTERS/Stefan Wermuth

Κυβερνητική έρευνα, το 2017, προέβλεψε ότι οι επιστροφές θα αντιστάθμιζαν σε μεγάλο βαθμό τα έξοδα. Υπολόγισε ότι οι αγώνες θα πρόσθεταν 14 τρισ. γουάν (127 δισ. δολάρια) από την επιπλέον ζήτηση. Μέρος της ώθησης προέρχεται από την κατασκευή νέων υποδομών, αν και οι επενδύσεις σε αυτές, συνήθως, αποτρέπουν τις επενδύσεις σε άλλους, πιο χρήσιμους τομείς. Ένα άλλο πλεονέκτημα της διοργάνωσης των Ολυμπιακών προέρχεται από την κατανάλωση κατά τη διάρκεια των αγώνων στα πάντα, από τα εισιτήρια μέχρι τα φαγητά και τα ποτά. Ωστόσο, καθώς οι Αγώνες, φέτος, θα πραγματοποιηθούν χωρίς κοινό, το Τόκιο δεν αναμένεται να εισπράξει πολλά από την κατανάλωση.

Περισσότερα κέρδη αναμένεται να αποκομίσει η χώρα από τομείς όπως ο τουρισμός, η χρήση των μεταφορικών μέσων και άλλες υποδομές, μετά τη λήξη των τουρνουά. Αλλά τέτοιες προβλέψεις είναι, πιθανότατα, υπερεκτιμημένες αρχικά, καθώς η πανδημία πιθανόν να αλλάξει πολλά από αυτά τα δεδομένα, όπως αναφέρει και ο Miyamoto Katsuhiro από το Πανεπιστήμιο Κανσάι. Η Ιαπωνία, ωστόσο, ίσως να επωφεληθεί από τα επιπλέον ξενοδοχεία που χτίστηκαν, θεωρεί ο Kiuchi Takahide από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Nomura, καθώς η διαθεσιμότητα δωματίων αποτελούσε περιοριστικό παράγοντα για την αυξανόμενη τουριστική βιομηχανία της Ιαπωνίας, ήδη πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Ωστόσο, άλλοι ανησυχούν ότι αυτή η διαφωνία σχετικά με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών, τη φετινή χρονιά, λόγω της πανδημίας, θα επηρεάσει την υστεροφημία τους, πλήττοντας το διεθνές κύρος της Ιαπωνίας και αποθαρρύνοντας τους ταξιδιώτες από το να την επισκεφθούν. Τέτοιες ανησυχίες ίσως να μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί σπόνσορες, όπως η Toyota, αποσύρονται από την τελετή έναρξης.

REUTERS/Phil Noble

Ο αριθμός των πόλεων που υποβάλλουν προσφορά για τη διοργάνωση των αγώνων έχει μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Η εμπειρία του Τόκιο δείχνει ότι ακόμη περισσότερες πόλεις θα  αρχίσουν να σκέφτονται διπλά την οργάνωση των Ολυμπιακών και ιδιαίτερα οι πλούσιες περιοχές με λιγότερες ανάγκες για επενδύσεις σε υποδομές. Οι Ολυμπιακοί ίσως μελλοντικά να μετατραπούν σε Αγώνες που καμία πόλη δεν θα επιθυμεί να φιλοξενήσει.