Διάσκεψη ΟΗΕ για την Κλιματική αλλαγή – Πλούσιοι vs φτωχών

Εδώ και χρόνια, πάνω από μία δεκαετία, οι πλούσιες χώρες -υπεύθυνες για το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου- έχουν δεσμευτεί να στηρίξουν οικονομικά τα φτωχότερα κράτη σε μία δύσκολη συμπόρευση προς μία ακριβή, πράσινη μετάβαση των οικονομιών τους.

Από το 2009, στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης για το Κλίμα, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και άλλα ανεπτυγμένα κράτη δεσμεύτηκαν προς αυτή την κατεύθυνση, με τη διάθεση βοήθειας ύψους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων ετησίως, αρχής γενομένης από το 2020 και μέχρι το 2025.

Το 2015, στην κομβική Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, επαναδεσμεύτηκαν στο στόχο.

Οι υποσχέσεις έμειναν όμως στα χαρτιά.

Τώρα, μεσούσης της πανδημίας και παραμονές της κρίσιμης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26), που αρχίζει την Κυριακή και ολοκληρώνεται στις 12 Νοεμβρίου, στη Γλασκώβη, επίσημο σχέδιο μεταθέτει χρονικά την επίτευξη του στόχου των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων το νωρίτερα το 2023.

Στο μεσοδιάστημα, οι ανεπτυγμένες οικονομίες ήδη επιταχύνουν -με φόντο και την εκτίναξη των τιμών ενέργειας- τη δική τους δαπανηρή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, το 2050.

Χωρίς ωστόσο τις φτωχότερες χώρες εντός αυτού του «κάδρου», η προοπτική τήρησης των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού θα γίνεται ολοένα και πιο μακρινή, τονίζουν ειδικοί, ενώ τα χρονικά περιθώρια για την ανάσχεση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στενεύουν επικίνδυνα.

Ήδη προβλέπεται ότι, απουσία των κατάλληλων υποδομών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα αυξηθούν απότομα τις επόμενες δεκαετίες, την ώρα που ο ανεπτυγμένος κόσμος θα βρίσκεται κοντά πια στην επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών άνθρακα (Net Zero).

Κοντολογίς, προειδοποιούν περιβαλλοντολόγοι, ελλοχεύει ο κίνδυνος επιβράδυνσης των χρονικά ήδη οριακών συλλογικών προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εξαιτίας των ανισοτήτων μεταξύ ανεπτυγμένων και φτωχότερων κρατών (των ίδιων λίγο-πολύ που σήμερα συνεπάγονται δυσανάλογη πρόσβαση τα εμβόλια κατά της Covid-19, με αποτέλεσμα να παρατείνεται κι άλλο η πανδημία, όπως προειδοποίησε προ ημερών ο ΠΟΥ).

Μοιραία, δε, παράλληλα με τα προβλήματα, αυξάνεται και το κόστος…

Νέες προκλήσεις

Καθώς οι συνθήκες -κλιματικές, κοινωνικές και οικονομικές- αλλάζουν στον πλανήτη, τα «ανοιχτά» μέτωπα πολλαπλασιάζονται και εντείνονται οι προκλήσεις.

Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι τα όλο και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα απειλούν ήδη υφιστάμενες υποδομές και αλλάζουν τις προδιαγραφές για τις νέες.

Σε πολλά αναπτυσσόμενα είναι απλά ανύπαρκτες, εν μέσω μιας όλο και πιο έντονης αστικοποίησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Αφρική.

Με φόντο τα υψηλά ποσοστά γεννήσεων και της φυγής μεγάλου μέρος του αγροτικού πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα -απόρροια σε μεγάλο βαθμό και των οικονομικών επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη- στα εδάφη της πολυπληθέστερης και δεύτερης μεγαλύτερης σε έκταση ηπείρου υπάρχουν ήδη 86 από τις 100 ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις στον κόσμο.

Τουλάχιστον 79 από αυτές, συμπεριλαμβανομένων 15 πρωτευουσών, αντιμετωπίζουν ακραίους κινδύνους λόγω της κλιματικής αλλαγής και της έλλειψης υποδομών.

Ειδικοί τονίζουν ότι η όλο και πιο έντονη αστικοποίηση και η  κάλυψη των αυξημένων αναγκών από αυτές τις δημογραφικές πιέσεις αποτελούν μία νέα, και δη επείγουσα πρόκληση για την αειφόρο αστική ανάπτυξη στον 21ο αιώνα. Και δη, εν μέσω απαισιόδοξων προβλέψεων για μαζικά κύματα περιβαλλοντικών μεταναστών μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

«Πόλεμος» δισεκατομμυρίων

Νέτα-σκέτα, σε διεθνή συνάντηση για το κλίμα στο Λονδίνο, τον Ιούλιο, η υπουργός Περιβάλλοντος της Νότιας Αφρικής, Μπάρμπαρα Κρίσι, προειδοποίησε τις πλούσιες χώρες ότι για να απομακρυνθούν πλέον τα φτωχότερα κράτη από τα ορυκτά καύσιμα απαιτούνται πολλαπλάσια ποσά από όσα υπολογίζονται σήμερα.

Η ίδια έκανε τότε λόγο για περισσότερα από 750 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Τον Σεπτέμβριο, τα αφρικανικά κράτη ανέβασαν κι άλλο τον «λογαριασμό», που λέγεται ότι θα παρουσιάσουν στη Γλασκώβη, στα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030.

Μπροστά στο εξελισσόμενο αυτά «παζάρι» -κι ενώ τα χρονικά περιθώρια για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγές στενεύουν- οι πλούσιες χώρες επιδιώκουν αύξηση των ιδιωτικών πόρων, αλλά και κεφαλαία από χώρες μεσαίου εισοδήματος, που είναι μεγάλοι ρυπαντές, πρωτίστως δε η Κίνα.

Οι οιωνοί δεν είναι οι καλύτεροι. Ήδη, το συνολικό ύψος της χρηματοδότησης, οι όροι της -ειδικά ως προς τις δανειοδοτήσεις- και το χρονοδιάγραμμα διάθεσης των κεφαλαίων εξελίσσεται σε ένα από τα μεγάλα «αγκάθια» της COP26, από την οποία ούτως ή άλλως θα… λάμψουν δια της απουσίας τους αρκετοί ξένοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένων των προέδρων της Κίνας και της Ρωσίας.