Νέα εποχή

Στη μόνιμα εσωστρεφή Ελλάδα, τα φώτα (της πλειοψηφίας) των κοντόφθαλμων δημοσιολογούντων εστιάζουν στην ακατάσχετη εκλογολογία. Επιδιώκουν να ερμηνεύσουν χρησμούς, «να μυριστούν» ανασχηματισμούς, να τοποθετηθούν εν όψει της… επόμενης κατάστασης. Συνήθης η πρακτική αυτή στη χώρα μας, ουδεμία έκπληξη προκαλεί, παρά μόνο κινδύνους για το μέλλον παράγει. Μοιάζει δυστυχώς με ασθένεια ανίατη. Αλλού όμως κρύβονται όσα πρέπει να μας απασχολούν.

Πριν από μερικές ημέρες ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας και υπουργός Οικονομίας και Κλιματικής Αλλαγής Ρόμπερτ Χάμπεκ (προερχόμενος από τους Πρασίνους) προειδοποίησε τους συμπατριώτες του ότι μετά την κατακλυσμιαία αλλαγή συσχετισμών που έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επιχειρήσεις και πολίτες θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται τρόπους για περιορισμό της ενεργειακής κατανάλωσης. Ένδειξη σοβαρότατη της κρίσεως που απειλεί τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η δήλωση Χάμπεκ απηχεί αυτό που πλέον συζητείται έντονα στις Βρυξέλλες και ακούει στον όρο «ενεργειακή λιτότητα» (energy austerity).

Οπως έχει και στο παρελθόν αναφερθεί από τη στήλη αυτή, οι (μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως μετά τον Ψυχρό Πόλεμο) αυταπάτες της Ενωμένης Ευρώπης συνθλίβονται στη σκληρή πραγματικότητα της επιστροφής του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων. Η συνειδητοποίηση αυτής της πραγματικότητας ίσως να είναι η μόνη «θετική» κληρονομιά της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ. Το νέο επεισόδιο του σίριαλ των μόνιμων κρίσεων (perma-crisis) που πλήττουν την ΕΕ από το 2008 και μετά είναι ίσως το σκληρότερο όλων όσων έχουν προηγηθεί.

Η προειδοποίηση Χάμπεκ και το ενδεχόμενο (πόσο κοντινό ή πόσο μακρινό, ουδείς γνωρίζει) μιας διακοπής της τροφοδοσίας της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο φέρνει στο προσκήνιο κάτι πολύ ευρύτερο: την αμφισβήτηση όλου του τρόπου ζωής στον οποίο συνηθίσαμε ως ευρωπαίοι πολίτες (εμείς οι Έλληνες αργότερα από τους υπόλοιπους) από τα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν η τότε «Ευρώπη των έξι» έβαζε – αρχικά με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα – τα θεμέλια της σημερινής ΕΕ. Ποιος θα φανταζόταν αλήθεια μέχρι πολύ πρόσφατα ότι θα γίνονταν συζητήσεις για παροχή ρεύματος ή και τροφίμων με δελτίο; Ποιος είχε σκεφθεί την πιθανότητα επισιτιστική κρίσης; Νομίζουμε κανείς…

Οι πυλώνες της μεταπολεμικής και μεταψυχροπολεμικής ευημερίας και ειρήνης κλονίζονται πλέον θεμελιωδώς. Οταν τη δεκαετία του 1990 η πρώην ενωμένη Γιουγκοσλαβία σπαραζόταν από τους διαδοχικούς εμφυλίους πολέμους, η τότε ΕΟΚ κοιτούσε προς την άλλη πλευρά, παραδίδοντας τα κλειδιά στους Αμερικανούς και στο ΝΑΤΟ. Ακούγεται σκληρό, αλλά αυτό θα συμβεί ξανά τώρα με το Ουκρανικό. Η Ευρώπη θα πληρώσει ακριβά αυτόν τον πόλεμο, αλλά το πρόβλημα δεν θα σταματήσει εδώ.

Η επόμενη ημέρα, σε πλανητικό επίπεδο, παραμένει άδηλη. Η ΕΕ ευδοκίμησε υπό την αμερικανική ομπρέλα ασφαλείας και αργότερα υπό την ανέφελη παγκοσμιοποίηση. Θα αντέξουν αυτοί οι πυλώνες όσο απαιτείται για να μην απλωθεί η ενεργειακή και παράλληλα οικονομική κρίση που διαφαίνεται στον ορίζοντα ως πυρκαγιά στα ξερόχορτα; Θα είναι εφικτό να σηκωθεί το βάρος της ενεργειακής – πράσινης αυτονομίας και της παράλληλης αύξησης των αμυντικών δαπανών; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά συνιστούν πρόκληση κολοσσιαίων διαστάσεων.