Επιχείρηση διάσωσης των διατηρητέων κτιρίων

Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια αποτελούν κίνδυνο για τους περαστικούς αλλά και εστίες μόλυνσης, ενώ η ύπαρξή τους λειτουργεί, κατά τους ειδικούς, και καταστροφικά για τις αξίες των γύρω ακινήτων. Με απλά λόγια, υποβαθμίζουν τον αστικό χώρο και δημιουργούν ένα μη ελκυστικό περιβάλλον για τους κατοίκους των γύρω από αυτά περιοχών (εξαιτίας της συσσώρευσης σκουπιδιών, της παρουσίας τρωκτικών κ.ο.κ.) τους επισκέπτες αλλά και τους μελλοντικούς επενδυτές.

Δυστυχώς, στην εξίσωση αυτή μπαίνουν και τα εγκαταλελειμμένα νεοκλασικά, οπότε, όπως λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) Στράτος Παραδιάς, οδηγούμαστε στην πλήρη απαξίωση και της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Οπως τονίζει, αυτό το αναξιοποίητο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς έχει άμεση επίπτωση και στον τουρισμό, ενώ την ίδια ώρα χάνονται πολύτιμοι πόροι από την ανυπαρξία εργασιών αποκατάστασης.

Γκρίζες ζώνες

Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στην επιστολή προς την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη που υπογράφεται από τη νομική σύμβουλο του Συλλόγου Διατηρητέων και Μνημείων Εύη Μαμιδάκη, περιοχές σαν την Ομόνοια και άλλες ιστορικές συνοικίες του κέντρου της Αθήνας έχουν μετατραπεί σε γκρίζες ζώνες, οι οποίες καταλαμβάνονται από εγκαταλελειμμένα νεκρά υπερμεγέθη τετράγωνα, με γερασμένα ανενεργά νεοκλασικά και άλλα αξιόλογα παραδοσιακά κτίρια που συνεχώς υποβαθμίζονται, με καταστροφικές συνέπειες για την εικόνα της πρωτεύουσας και την ασφάλεια των επισκεπτών της.

Τραγική επιβεβαίωση των παραπάνω κινδύνων αποτέλεσε το δυστύχημα που σημειώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στη Λάρισα, όπου ένας 22χρονος φοιτητής έχασε τη ζωή του όταν καταπλακώθηκε από τοίχο παλαιού κτιρίου ενώ επέστρεφε από διασκέδαση.

Ακριβής αριθμός για το πόσα είναι τα διατηρητέα σε όλη τη χώρα δεν υπάρχει. Εκτιμάται ωστόσο πως είναι συνολικά περισσότερα από 20.000, ενώ σε ό,τι αφορά τον Δήμο Αθηναίων τα εγκαταλελειμμένα (διατηρητέα και μη) υπερβαίνουν τα 1.500 και είναι διασκορπισμένα και στις επτά δημοτικές ενότητες. Οπως αναφέρει η Εύη Μαμιδάκη, «αν δεν κάνουμε άμεσα κάτι για τα ίδια κτίρια που κηρύξαμε, πολύ σωστά, διατηρητέα για να τα προστατέψουμε, θα καταλήξουμε στο τέλος με μαθηματική ακρίβεια να τα χαρακτηρίσουμε ανεπιθύμητα και να τα γκρεμίσουμε».

Την ίδια ώρα, όπως επισημαίνει η γενική γραμματέας του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων Μαργαρίτα Θωμάκου, άλλα κράτη, όπως η Ιταλία, με παρόμοια πλούσια ιστορία, πολιτισμό αλλά και προβλήματα (σεισμικότητα, εθνικό χρέος κ.ά.) σπεύδουν να αξιοποιήσουν τα παρεχόμενα κονδύλια με επενδύσεις σε ολόκληρη την υπολογίσιμη αλυσίδα του πολιτισμού-τουρισμού, όπως μουσεία, διατηρητέα οικήματα, παραδοσιακοί οικισμοί.

Δυστυχώς, κατά τον Πανελλήνιο Σύλλογο Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, η χώρα μας, η οποία έχει και τη μεγαλύτερη ανάγκη σε αυτούς τους τομείς, στο πρόσφατο Σχέδιο Ανάκαμψης «Ελλάδα 2.0» προβλέπει ελάχιστα κονδύλια για πολιτιστικές υποδομές. Ειδικότερα, προβλέπεται μόνο ψηφιακή και ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων να διοχετεύεται σε άλλους πυλώνες εις βάρος του πολιτισμού.

«Τόσα χρόνια ποτέ δεν πιστέψαμε ότι αυτά τα κτίρια θα μπορούσαν να αποφέρουν σημαντικές αποδόσεις για τους ιδιοκτήτες και το κράτος, καθότι το κόστος αποκατάστασής τους και οι γραφειοκρατικές δυσκολίες φαντάζουν ανυπέρβλητες» επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, στην επιστολή που εστάλη στην υπουργό Πολιτισμού.

Για το θέμα αυτό έχει προγραμματιστεί για σήμερα συνάντηση με τη Λίνα Μενδώνη, κατά την οποία οι εκπρόσωποι της ΠΟΜΙΔΑ του Πανελληνίου Συλλόγου Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων θα παρουσιάσουν την «εργαλειοθήκη» με τις απαραίτητες ρυθμίσεις και τα μέτρα σωτηρίας που αυτοί θεωρούν πως πρέπει να ληφθούν. Σε αυτά συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, φορολογικές ρυθμίσεις, κατάργηση αντικινήτρων, επίσπευση των χρονοβόρων διαδικασιών των εγκρίσεων και αδειών, αλλά και άλλες αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις.

Εδώ και 19 χρόνια

«Η πρώτη κίνηση που πρέπει να γίνει είναι να εκδοθεί ΠΔ για τη θέσπιση οικονομικών κινήτρων, το οποίο είχαμε την αδιαμφισβήτητη υποχρέωση βάσει των διεθνών συμβάσεων να έχουμε ήδη νομοθετήσει εδώ και 19 χρόνια, βάσει του Συντάγματος αλλά και της Σύμβασης της Γρανάδας που έχει υπογράψει η χώρα μας, με ουσιαστικά μέτρα φορολογικής ελάφρυνσης των ιδιοκτητών τους» τονίζει ο πρόεδρος του Συλλόγου, καθηγητής Πλούταρχος Γιαννόπουλος. Εξάλλου από το υπουργείο Περιβάλλοντος αναμένεται να κατατεθεί μετά το Πάσχα σχέδιο νόμου για την Αστική Αναζωογόνηση και Ανάπλαση, με το οποίο θεσπίζεται το πλαίσιο για τη διαδικασία παρέμβασης για την αποκατάσταση και επανάχρηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων ή τμημάτων αυτών.

«Τα ΝΕΑ» αναφέρθηκαν εκτενώς στο θέμα στο φύλλο της 22ας Μαρτίου 2022. Με βάση τα όσα προβλέπονται, τη διαχείριση για 50 χρόνια εγκαταλελειμμένων κτιρίων θα μπορούσαν να αναλάβουν δήμοι, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου καθώς και ιδιώτες, αν αδιαφορούν οι ιδιοκτήτες τους.

Το Πρόγραμμα «Διατηρώ»

Σε ό,τι αφορά αποκλειστικά τη διάσωση από την εγκατάλειψη των διατηρητέων κτιρίων, αναμένεται νέο πρόγραμμα-εργαλείο στη λογική του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» με την ονομασία «Διατηρώ». Για το θέμα μίλησε πρόσφατα στη Βουλή ο αρμόδιος υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά, το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει τρεις δράσεις: α) καθαρισμό προσόψεων, λήψη άμεσων σωστικών μέτρων για το κέλυφος των κτιρίων, β) αποκατάσταση όψεων και κελύφους, γ) αποκατάσταση του συνόλου του κτιρίου.