Νέα άδεια οδήγησης της ΕΕ – Όλες οι αλλαγές σε 15 ερωτήσεις και απαντήσεις

Με 15 ερωτήσεις και απαντήσεις η Eυρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει τις συγκεκριμένες προτάσεις της για τις άδειες οδήγησης και τη διασυνοριακή επιβολή της νομοθεσίας για τις τροχαίες παραβάσεις.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η απειρία στην οδήγηση αυξάνει την πιθανότητα εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα, καθώς και σε σοβαρές παραβάσεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, επισημαίνει η Επιτροπή. Το υψηλότερο επίπεδο συγκρούσεων, συχνά θανατηφόρων, στις οποίες εμπλέκονται αρχάριοι/αρχάριες οδηγοί καταδεικνύει την ανάγκη να προσαρμοστούν οι απαιτήσεις για την έκδοση αδειών οδήγησης.

Με την οδηγία θεσπίζεται για πρώτη φορά ψηφιακή άδεια οδήγησης, προσβάσιμη μέσω κινητού τηλεφώνου ή άλλης ψηφιακής συσκευής, η οποία θα αναγνωρίζεται σε ολόκληρη την ΕΕ.

ΚΟΚ: Τι αλλάζει στις ποινές για σοβαρές παραβάσεις με αφαίρεση διπλώματος

Επίσης, οι οδηγοί από χώρες οι οποίες έχει διαπιστωθεί ότι διαθέτουν επαρκώς υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας θα είναι σε θέση να ανταλλάσσουν τις άδειές τους με άδειες της ΕΕ, είτε χωρίς να υποχρεούνται να παρακολουθήσουν εκ νέου μαθήματα ή να υποβληθούν σε εξετάσεις είτε με μαθήματα και εξετάσεις υπό ενιαίους όρους σε ολόκληρη την ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται και οι σημερινές προτάσεις που επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στο πλαίσιο χορήγησης αδειών οδήγησης.

Πώς θα αντιμετωπίσουν οι νέοι κανόνες τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των νεαρών και των αρχάριων οδηγών;

Οι νεαροί/νεαρές οδηγοί αντιπροσωπεύουν το 8 % του συνόλου των οδηγών αυτοκινήτων, αλλά το 16 % του συνόλου των θανάτων οδηγών, ενώ 2 από κάθε 5 θανατηφόρες συγκρούσεις αφορούν νεαρό/νεαρή (κάτω των 30 ετών) οδηγό αυτοκινήτου, δικύκλου κ.λπ. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα της CARE από 18 χώρες της ΕΕ, την περίοδο 2017-2020 για κάθε 100 000 αρχάριες/αρχάριους οδηγούς σημειώθηκαν κατά μέσο όρο 10 θάνατοι ετησίως, ενώ για κάθε 100 000 έμπειρες/έμπειρους οδηγούς υπήρχαν μόλις 3 θάνατοι.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η απειρία στην οδήγηση αυξάνει την πιθανότητα εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα, καθώς και σε σοβαρές παραβάσεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Το υψηλότερο επίπεδο συγκρούσεων, συχνά θανατηφόρων, στις οποίες εμπλέκονται αρχάριοι/αρχάριες οδηγοί καταδεικνύει την ανάγκη να προσαρμοστούν οι απαιτήσεις για την έκδοση αδειών οδήγησης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι σημερινές προτάσεις επιφέρουν αρκετές αλλαγές:

Συνοδευόμενη οδήγηση: οι νέοι και οι νέες θα μπορούν να κάνουν εξετάσεις οδήγησης από την ηλικία των 17 ετών. Ωστόσο, δεν θα επιτρέπεται να οδηγούν μόνοι/μόνες τους πριν την ηλικία των 18 ετών. Ένα τέτοιο σύστημα υφίσταται ήδη για τις άδειες κατηγορίας Β σε ορισμένα κράτη μέλη (π.χ. στη Γερμανία και την Αυστρία) και έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην οδική ασφάλεια· έδωσε τη δυνατότητα στους νεαρούς και τις νεαρές οδηγούς να αποκτήσουν πολύτιμη πείρα οδηγώντας υπό την επίβλεψη ενήλικα κατά το πρώτο έτος οδήγησης.

Θα ισχύει επίσης για τις άδειες κατηγορίας Γ (φορτηγά) για να διευκολύνει την πρόσβαση των νέων στο επάγγελμα του/της οδηγού. Η μείωση του ορίου ηλικίας για την εκπαίδευση μπορεί επίσης να καταστήσει μια σταδιοδρομία στον τομέα των μεταφορών ελκυστικότερη για τις νέες και τους νέους και θα συμβάλει έτσι, σε βάθος χρόνου, στη μείωση της έλλειψης επαγγελματιών οδηγών, χωρίς να διακυβευθεί η οδική ασφάλεια.

Μεγαλύτερη έμφαση στη συνειδητοποίηση των κινδύνων: εκτός από τις γενικές απαιτήσεις που περιλαμβάνονταν ήδη στην προηγούμενη νομοθεσία της ΕΕ για τις άδειες οδήγησης, οι νεαρές/νεαροί ή αρχάριες/αρχάριοι οδηγοί θα ελέγχονται πλέον όσον αφορά την αλληλεπίδραση μεταξύ ενός μηχανοκίνητου οχήματος και πιο ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου, όπως οι πεζοί, οι ποδηλάτες και οι χρήστες ηλεκτρικών πατινιών, ηλεκτρικών ποδηλάτων ή άλλων σχετικά νέων μηχανικών κατασκευών μεταφοράς.

Μηδενική ανοχή για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ: θα θεσπιστεί υποχρεωτική δοκιμαστική περίοδος τουλάχιστον δύο ετών για τις/τους αρχάριες/αρχάριους οδηγούς.

Με τον τρόπο αυτό, οι αρχάριες/αρχάριοι οδηγοί θα υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες όσον αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (μηδενική ανοχή). Τα κράτη μέλη θα μπορούν να καθορίζουν πρόσθετους κανόνες και/ή περιορισμούς για τη διετή περίοδο μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της δοκιμασίας οδήγησης από τους νέους και τις νέες οδηγούς και την απόκτηση της άδειας οδήγησής τους.

Ελάφρυνση των γλωσσικών δυσκολιών που ενέχουν οι εξετάσεις οδήγησης: όταν υποψήφιος ή υποψήφια σε εξετάσεις οδήγησης δεν κατέχει τη γλώσσα της χώρας στην οποία εξετάζεται, και εάν δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί διερμηνέας για να τον/την βοηθήσει, οι νέοι κανόνες θα τους διευκολύνουν να υποβληθούν στη δοκιμασία σε χώρα της ΕΕ της οποίας τη γλώσσα κατέχουν. Αυτό θα διευκολύνει τη ζωή των πολιτών που μετακινούνται εντός της ΕΕ, ιδίως των νέων, διασφαλίζοντας ότι θα εξετάζονται με κριτήριο τις δεξιότητες οδήγησης και όχι τις γλωσσικές τους γνώσεις.

Ποιες αλλαγές αφορούν τη σωματική και διανοητική ικανότητα οδήγησης;

Επί του παρόντος, η ικανότητα οδήγησης από ιατρική άποψη αξιολογείται μέσω ιατρικής εξέτασης με βάση την ηλικία. Από την αξιολόγηση των ισχυόντων κανόνων διαπιστώθηκε ότι η ηλικία αποτελεί μεν ένα παράγοντα, όμως συγκεκριμένες παθήσεις, οι οποίες δεν συνδέονται κατ’ ανάγκη με την ηλικία, όπως η κατάχρηση ουσιών, οι ψυχιατρικές διαταραχές, η επιληψία, ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και η υπνική άπνοια, έχουν μεγαλύτερη σημασία όσον αφορά τη σωματική και διανοητική ικανότητα οδήγησης.

Ως εκ τούτου, οι κανόνες που αφορούν τη σωματική και διανοητική ικανότητα οδήγησης θα εκσυγχρονιστούν ώστε να ευθυγραμμιστούν με τις τελευταίες εξελίξεις της τεχνολογίας και της ιατρικής, για παράδειγμα όσον αφορά τις προόδους στη θεραπεία του διαβήτη, πάθηση για την οποία θα απαιτούνται πλέον λιγότεροι ιατρικοί έλεγχοι.

Οι τελευταίες έρευνες και τα στοιχεία όσον αφορά τους κινδύνους που σχετίζονται με την ηλικία των οδηγών δείχνουν επίσης ότι οι άνθρωποι είναι όλο και περισσότερο ικανοί να οδηγούν και πέραν των ορίων ηλικίας που ισχύουν σήμερα. Ως εκ τούτου, η ηλικία από την οποία τα κράτη μέλη μπορούν να αυξήσουν τη συχνότητα των ιατρικών εξετάσεων θα αυξηθεί, από τα 50 έτη που ισχύει σήμερα, στα 70 έτη.

Επιπλέον, οι διαδικασίες ιατρικού ελέγχου ανά την ΕΕ θα εναρμονιστούν καλύτερα μεταξύ τους μέσω ενός νέου διαδικτυακού προγράμματος κατάρτισης που θα απευθύνεται στους γενικούς ιατρούς και μιας πλατφόρμας για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τις ιατρικές αξιολογήσεις. Με τον τρόπο αυτό αναμένεται να μειωθεί ο αριθμός των ανίκανων προς οδήγηση οδηγών και να αυξηθεί η οδική ασφάλεια.

Δεν θα αυξήσει τελικά τους κινδύνους για την οδική ασφάλεια η θέσπιση αυτοαξιολόγησης, λόγω της πιθανότητας κατάχρησης;

Επί του παρόντος, μόνον οι οδηγοί που είναι υποψήφιες/υποψήφιοι για ορισμένες κατηγορίες αδειών οδήγησης, όπως οι επαγγελματίες οδηγοί, πρέπει να υποβληθούν σε ιατρική εξέταση πριν από την έκδοση της πρώτης άδειας οδήγησης. Τούτο εξακολουθεί να ισχύει στη νέα πρόταση. Η υποχρεωτική ιατρική εξέταση για όλες και όλους ενέχει σημαντικό κόστος, το οποίο συχνά βαρύνει τους πολίτες. Με τη νέα οδηγία, όλοι οι άλλοι υποψήφιοι (για τους άλλους τύπους αδειών: A, A1, A2, AM, B, B1 και BE) θα πρέπει να συμπληρώνουν μια αυτοαξιολόγηση και να δηλώνουν εάν πάσχουν από κάποια από τις απαριθμούμενες ιατρικές παθήσεις. Η αξιολόγηση αυτή συχνά αρκεί και έχει διδακτικό σκοπό, καθώς εφιστά την προσοχή των οδηγών στο γεγονός ότι ορισμένες παθήσεις (π.χ. η άπνοια) μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά τους να οδηγούν και απαιτούν ιατρική παρακολούθηση.

Ποια είναι τα οφέλη μιας ψηφιακής άδειας οδήγησης της ΕΕ;

Με την οδηγία θεσπίζεται για πρώτη φορά ψηφιακή άδεια οδήγησης, προσβάσιμη μέσω κινητού τηλεφώνου ή άλλης ψηφιακής συσκευής, η οποία θα αναγνωρίζεται σε ολόκληρη την ΕΕ. Θα διευκολυνθεί έτσι η διεκπεραίωση των διοικητικών διαδικασιών και η αντικατάσταση, ανανέωση ή ανταλλαγή μιας άδειας οδήγησης, καθώς ολόκληρη η διαδικασία θα μπορεί να γίνεται ηλεκτρονικά.

Η οδηγία καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις προκειμένου να καταστεί δυνατή η διαλειτουργικότητα μεταξύ των εν λόγω ψηφιακών αδειών οδήγησης σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά αυτές θα καθοριστούν περαιτέρω αργότερα. Μετά από μια περίοδο προσαρμογής, η ψηφιακή άδεια οδήγησης θα εκδίδεται εξ ορισμού, αλλά οι οδηγοί θα μπορούν επίσης να κατέχουν υλική άδεια οδήγησης ή και τα δύο είδη αδειών.

Πότε θα τεθεί σε ισχύ η ψηφιακή άδεια οδήγησης;

Ως πρώτο βήμα, απαιτείται συμφωνία σχετικά με τις τεχνικές προδιαγραφές που αφορούν τη διαλειτουργικότητα, την ασφάλεια και τη δοκιμή των κινητών αδειών οδήγησης, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών επαλήθευσης και της διεπαφής με τα εθνικά συστήματα. Η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστούν λεπτομερείς κανόνες σχετικά με τα χαρακτηριστικά αυτά εντός 18 μηνών από την έκδοση της οδηγίας.

Μόλις τα κράτη μέλη έχουν την ευκαιρία να ενσωματώσουν τις απαιτήσεις αυτές στα εθνικά τους συστήματα ΤΠ, η Επιτροπή προτείνει οι ψηφιακές άδειες οδήγησης να εκδίδονται εξ ορισμού, αρχίζοντας τέσσερα έτη μετά την ημερομηνία έκδοσης της οδηγίας.

Τι ισχύει για τους κατόχους αλλοδαπών αδειών οδήγησης;

Επί του παρόντος, όταν κάτοχοι αδειών οδήγησης που έχουν εκδοθεί σε χώρες εκτός της ΕΕ εγκαθίστανται στην ΕΕ, υποχρεούνται συχνά να παρακολουθήσουν εκ νέου μαθήματα οδήγησης και να εξεταστούν προκειμένου να τους χορηγηθεί άδεια οδήγησης της ΕΕ, ανεξάρτητα από την πείρα που ήδη διαθέτουν στην οδήγηση. Επιπλέον, οι κανόνες με τους οποίους πρέπει να συμμορφώνονται διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών.

Με την παρούσα πρόταση, οι οδηγοί από χώρες οι οποίες έχει διαπιστωθεί ότι διαθέτουν επαρκώς υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας θα είναι σε θέση να ανταλλάσσουν τις άδειές τους με άδειες της ΕΕ, είτε χωρίς να υποχρεούνται να παρακολουθήσουν εκ νέου μαθήματα ή να υποβληθούν σε εξετάσεις είτε με μαθήματα και εξετάσεις υπό ενιαίους όρους σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι χώρες που πληρούν τις προϋποθέσεις για το καθεστώς αυτό θα δημοσιευτούν σε μεταγενέστερο στάδιο.

Η Επιτροπή θα δημιουργήσει επίσης ένα Δίκτυο Γνώσεων για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την ένταξη αλλοδαπών επαγγελματιών οδηγών στην αγορά της ΕΕ. Το δίκτυο αυτό θα περιλαμβάνει εθνικές αρχές, κέντρα αριστείας, πανεπιστήμια, ερευνητές και άλλους φορείς οδικής ασφάλειας.

Πώς θα συμβάλουν οι προτάσεις αυτές στη βιώσιμη κινητικότητα;

Οι αναβαθμισμένοι κανόνες για τις εξετάσεις οδήγησης θα λαμβάνουν υπόψη τις τεχνικές αλλαγές που συνδέονται με τα οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα. Θα αξιολογούν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που συνδέονται με προηγμένα συστήματα υποβοήθησης της οδήγησης και άλλες αυτοματοποιημένες τεχνολογίες εντός του οχήματος. Η κατάρτιση των αρχάριων οδηγών θα προσαρμοστεί επίσης ώστε να διδάσκονται πώς να μειώσουν τις εκπομπές τους (εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ατμοσφαιρική ρύπανση και ηχορύπανση, μικροπλαστικά από τη φθορά ελαστικών και οδών) και να είναι έτοιμες/έτοιμοι να οδηγούν οχήματα μηδενικών εκπομπών. Επιπλέον, η επιτρεπόμενη μάζα των οχημάτων της κατηγορίας Β θα αυξηθεί για τα οχήματα που κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα, δεδομένου ότι τα οχήματα αυτά είναι βαρύτερα.

Πόσο σοβαρά είναι τα προβλήματα που προκαλούνται από οδηγούς που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι;

Το 2019, τελευταίο έτος για το οποίο είναι διαθέσιμα λεπτομερή δεδομένα, διαπιστώθηκαν περίπου 14,5 εκατομμύρια τροχαίες παραβάσεις που διαπράχθηκαν με όχημα ταξινομημένο σε άλλο κράτος μέλος και από οδηγό που δεν ταυτοποιήθηκε επιτόπου. Για τις παραβάσεις αυτές, πραγματοποιήθηκαν περίπου 8,2 εκατομμύρια πληρωμές (8 εκατομμύρια οικειοθελώς, περίπου 200 000 μετά από επιτυχή επιβολή του νόμου). Οι δράστες περίπου 6,3 εκατομμυρίων παραβάσεων δεν λογοδότησαν. Τούτο σημαίνει ότι περίπου το 40 % των διασυνοριακών παραβάσεων διαπράχθηκε ατιμωρητί. Το ποσοστό αυτό είναι σχετικά υψηλό, ιδίως σε σύγκριση με το γενικό επίπεδο ατιμωρησίας για συγκρίσιμες παραβάσεις στα κράτη μέλη (κυρίως για υπερβολική ταχύτητα που καταγράφεται από κάμερες ελέγχου ταχύτητας), το οποίο κυμαίνεται από 5 % στις πιο επιτυχημένες χώρες (Κάτω Χώρες, Σουηδία, Πολωνία) έως 10-20 % κατά μέσο όρο (Λουξεμβούργο, Λετονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Εσθονία, Ουγγαρία)².

Πώς βοηθά η οδηγία τις αρχές να εντοπίζουν τους παραβάτες και τις παραβάτιδες από το εξωτερικό;

Η πρόταση για τη διασυνοριακή επιβολή των κανόνων οδικής κυκλοφορίας θεσπίζει μέτρα για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τη διασυνοριακή διερεύνηση τροχαίων παραβάσεων σχετικών με την οδική ασφάλεια. Το επιτυγχάνει αυτό με τους ακόλουθους τρόπους:

• Επέκταση των ευθυνών και αρμοδιοτήτων των εθνικών σημείων επαφής ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη συνεργασία τους με τις αρχές επιβολής του νόμου που συμμετέχουν στη διερεύνηση των παραβάσεων.

• Προσδιορισμός των δεδομένων που πρέπει να ανταλλάσσονται για την επιτυχή διερεύνηση τροχαίων παραβάσεων σχετικών με την οδική ασφάλεια· για την καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθιστούν διαθέσιμα ορισμένα δεδομένα και να τα επικαιροποιούν.

• Παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες που βρίσκονται σε πολλαπλά μητρώα δεδομένων μέσω ενιαίου συστήματος· το σύστημα αυτό θα καταστήσει δυνατή την ταχεία, οικονομικά αποδοτική, ασφαλή και αξιόπιστη ανταλλαγή συγκεκριμένων δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών και, ως εκ τούτου, θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα των ερευνών.

• Δημιουργία ψηφιακού εργαλείου έρευνας προσαρμοσμένου σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά με σκοπό την καλύτερη ταυτοποίηση των οδηγών/παραβατών· εάν το συγκεκριμένο άτομο δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί με βεβαιότητα με βάση τα δεδομένα ταξινόμησης του οχήματος, μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά αποδεικτικά στοιχεία ή να διενεργηθεί στοχευμένη έρευνα.

• Παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας να εφαρμόζουν εθνικούς κανόνες, π.χ. όσον αφορά το καθήκον του ιδιοκτήτη/κατόχου του οχήματος να συνεργάζεται με τις αρχές για τον προσδιορισμό του υπεύθυνου προσώπου.

Πώς θα προστατεύει η οδηγία τα δικαιώματα μη μόνιμων κατοίκων που κατηγορούνται για τροχαίες παραβάσεις;

Τα θεμελιώδη δικαιώματα των μη μόνιμων κατοίκων θα προστατεύονται καλύτερα μέσω συγκεκριμένων μέτρων σχετικά με το περιεχόμενο και την έκδοση των ειδοποιήσεων επιβολής κυρώσεων, όπως: δυνατότητα επαλήθευσης της γνησιότητας· εναρμονισμένες προθεσμίες για την αποστολή, και θέσπιση ελάχιστου υποχρεωτικού περιεχομένου των ειδοποιήσεων· συνεκτικό γλωσσικό καθεστώς επικοινωνίας για τους/τις οδηγούς (που εικάζεται ότι έχουν διαπράξει τροχαία παράβαση σχετική με την οδική ασφάλεια στο εξωτερικό) και για τις αρχές, έως το στάδιο της δικαστικής προσφυγής· και παροχή περισσότερων πληροφοριών στους/στις εν λόγω οδηγούς, π.χ. σχετικά με τις εφαρμοστέες διαδικασίες προσφυγής και τις μεθόδους πληρωμής των προστίμων. Η οδηγία για τη διασυνοριακή επιβολή των κανόνων οδικής κυκλοφορίας θα ευθυγραμμιστεί επίσης με τους νέους κανόνες για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (ΓΚΠΔ και οδηγία για την προστασία των δεδομένων στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου).

Τα πρόσωπα που εικάζεται ότι είναι υπεύθυνα δεν θα υποχρεούνται να καταβάλλουν τις νομικές και διοικητικές δαπάνες που σχετίζονται με τη διαχείριση των κυρώσεων όταν τα καθήκοντα αυτά ανατίθενται σε ιδιωτικούς ή δημόσιους φορείς εξουσιοδοτημένους από τα κράτη μέλη, π.χ. σε εισπράκτορες οφειλών.

Πού μπορούν οι οδηγοί να βρίσκουν πληροφορίες σχετικά με τους κανόνες κυκλοφορίας και τις εφαρμοστέες διαδικασίες σε άλλα κράτη μέλη;

Ο ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Going Abroad» παρέχει δομημένες πληροφορίες σχετικά με τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας που αφορούν τις οκτώ παραβάσεις οι οποίες καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία. Ο ιστότοπος έχει μεταφραστεί σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ και είναι επίσης προσβάσιμος μέσω εφαρμογής για έξυπνα τηλέφωνα. Θα δημιουργηθεί επίσης ειδική πύλη ΤΠ για την επικοινωνία μεταξύ κυβερνητικών αρχών/οργανισμών, επιχειρήσεων και πολιτών. Θα ενσωματώνει περιεχόμενο από τον ιστότοπο «Going Abroad» και θα ανταλλάσσει επίσης πρόσθετες πληροφορίες με τις χρήστριες και τους χρήστες του οδικού δικτύου σχετικά με τους κανόνες που ισχύουν σε κάθε κράτος μέλος στους τομείς που καλύπτονται από τη νέα οδηγία, και ιδίως σχετικά με τις διαδικασίες προσφυγής, τις κυρώσεις, τα συστήματα και τα μέσα για την καταβολή των προστίμων.

Γιατί υπάρχει ανάγκη για χωριστή οδηγία σχετικά με την έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης;

Η συνέπεια στην επιβολή κυρώσεων για τις τροχαίες παραβάσεις που διαπράττονται στην ΕΕ αποτελεί ζωτικό στοιχείο της οδικής ασφάλειας.

Προκειμένου να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που θα συμβάλλει στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, οι οδηγοί θα πρέπει να λογοδοτούν για την επικίνδυνη συμπεριφορά τους όταν οδηγούν σε όλα τα κράτη μέλη.

Ωστόσο, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα, ακόμη και όταν η συμπεριφορά της/του οδηγού είναι εξαιρετικά σοβαρή και θα πρέπει να επισύρει έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης, αυτό μπορεί να συμβεί μόνον εάν η τροχαία παράβαση διαπράχθηκε στο κράτος μέλος που εξέδωσε την άδεια οδήγησης. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης δεν μπορεί να επιβληθεί σε ολόκληρη την Ένωση, γεγονός που οδηγεί στη σχετική ατιμωρησία όσων διαπράττουν τροχαίες παραβάσεις. Για να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση, η οδηγία αποσκοπεί στη θέσπιση ενός συστήματος για την εφαρμογή ορισμένων εκπτώσεων από το δικαίωμα οδήγησης σε ολόκληρη την ΕΕ όταν ένα κράτος μέλος έχει λάβει τέτοια απόφαση.

Μολονότι το ποσοστό των παραβάσεων που διαπιστώθηκαν με οχήματα ταξινομημένα στο εξωτερικό διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, κατά μέσο όρο περίπου το 18 % του συνόλου των παραβάσεων για υπερβολική ταχύτητα διαπράττεται από οδηγούς που δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι.

Επιπλέον, περίπου το 15 % των παραβάσεων που εντοπίζονται αυτόματα στην ΕΕ διαπράττεται από μη μόνιμους κατοίκους, εκ των οποίων το 96 % περίπου πρόκειται περί παραβάσεων του ορίου ταχύτητας.

Ποιους μηχανισμούς περιλαμβάνει η οδηγία για την προστασία των οδηγών που διαπράττουν παραβάσεις στο εξωτερικό;

Η οδηγία περιλαμβάνει διάφορους μηχανισμούς για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των οδηγών που κατηγορούνται για διάπραξη πολύ σοβαρών τροχαίων παραβάσεων. Πρώτον, απαιτεί την ορθή ταυτοποίηση του οδηγού και σαφή καταλογισμό των πραγματικών περιστατικών και, στη συνέχεια, πρέπει να έχει διασφαλιστεί δεόντως το δικαίωμα υπεράσπισης του παραβάτη ή της παραβάτιδας στο κράτος μέλος στο οποίο διαπράχθηκε η παράβαση. Οι διατάξεις της οδηγίας επιτρέπουν την ακύρωση της έκπτωσης σε περίπτωση παραβίασης θεμελιώδους δικαιώματος που απαριθμείται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή εάν τα καταγγελλόμενα γεγονότα δεν θεωρούνται παράνομα στη χώρα της Ένωσης που εξέδωσε την άδεια οδήγησης. Τέλος, η έκπτωση υπόκειται σε δύο δικαστικούς ελέγχους, έναν στη χώρα της παράβασης (ουσιαστική εκτίμηση του ουσιαστικού χαρακτήρα του αδικήματος) και σε μια δεύτερη, περισσότερο διαδικαστική αξιολόγηση στη χώρα έκδοσης της άδειας οδήγησης.

Πώς διασφαλίζει η οδηγία τη συμβατότητα μεταξύ των διαφόρων νομικών συστημάτων των κρατών μελών;

Το αποτέλεσμα της έκπτωσης από το δικαίωμα οδήγησης σε επίπεδο Ένωσης δεν είναι αυτόματο. Η οδηγία προβλέπει ότι η αρμόδια δικαστική αρχή του κράτους μέλους που εξέδωσε την άδεια οδήγησης η οποία υπάρχει κίνδυνος να αφαιρεθεί πρέπει να ελέγχει τη νομιμότητα και την εκτελεστότητα της απόφασης στην επικράτειά του. Η εν λόγω αρχή ελέγχει τη συμμόρφωση και μπορεί να αρνηθεί την εκτέλεση εάν η συγκεκριμένη συμπεριφορά δεν τιμωρείται από τη νομοθεσία του οικείου κράτους μέλους.

Ποιες παραβάσεις επισύρουν έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης στην ΕΕ;

Εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τα κατώτατα όρια παραβάσεων που επισύρουν έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης εντός κάθε κράτους μέλους, όμως υπάρχουν ορισμένες παραβάσεις που σχετίζονται με την οδική ασφάλεια και επισύρουν έκπτωση από το δικαίωμα οδήγησης σε όλα ή σε ορισμένα κράτη μέλη.

Η παρούσα πρόταση νέας οδηγίας καλύπτει τις τροχαίες παραβάσεις που συντελούν συχνά σε τροχαία ατυχήματα και θανάτους, και συγκεκριμένα την υπερβολική ταχύτητα και την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών. Καλύπτει επίσης την πρόκληση θανάτου ή σοβαρού σωματικού τραυματισμού ως αποτέλεσμα οποιασδήποτε τροχαίας παράβασης.