UNCTAD: Ανέκαμψε το παγκόσμιο εμπόριο

Σε θετικό έδαφος κινήθηκε η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Εμπορίου της UNCTAD που δημοσιεύθηκε στις 21 Ιουνίου. Μετά την ύφεση το δεύτερο εξάμηνο του 2022, το παγκόσμιο εμπόριο εμπορευμάτων ανέκαμψε τόσο σε όγκο όσο και σε αξία.

Τους πρώτους τρεις μήνες του 2023, το εμπόριο αγαθών αυξήθηκε κατά 1,9% από το τελευταίο τρίμηνο του 2022, αυξημένο κατά περίπου 100 δισεκατομμύρια δολάρια. Το παγκόσμιο εμπόριο υπηρεσιών αυξήθηκε επίσης κατά περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια, καταγράφοντας άνοδο κατά περίπου 2,8% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο.

UNCTAD: Ο πόλεμος, τα δύο «θεμελιώδη F» και οι επιπτώσεις

Ωστόσο, η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, δεν είναι τόσο αισιόδοξη για το επόμενο διάστημα: προβλέπει επιβράδυνση της ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου, κυρίως εξαιτίας της υποβάθμισης των παγκόσμιων οικονομικών προοπτικών και παραγόντων όπως ο επίμονος πληθωρισμός, οι χρηματοοικονομικές ευπάθειες, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι γεωπολιτικές εντάσεις.

«Συνολικά, οι προοπτικές για το παγκόσμιο εμπόριο το δεύτερο εξάμηνο του 2023 είναι απαισιόδοξες, καθώς οι αρνητικοί παράγοντες κυριαρχούν έναντι των θετικών», αναφέρει η έκθεση.

Το «FriendhShoring» και αυξανόμενη συγκέντρωση του παγκόσμιου εμπορίου

Κατά τα τελευταία πέντε τρίμηνα, η γεωγραφική εγγύτητα του διεθνούς εμπορίου παρέμεινε σχετικά σταθερή.

Η έκθεση επισημαίνει ότι η  βρίσκεται σε άνοδο από τα τέλη του 2022, που χαρακτηρίζεται από έναν επαναπροσανατολισμό των διμερών εμπορικών ροών για να δοθεί προτεραιότητα στις χώρες που μοιράζονται παρόμοιες πολιτικές αξίες.

Το «friend-shoring» συνιστά ουσιαστικά μια επιχειρηματική στρατηγική που ευνοεί την αγορά προμηθειών (κυρίως πρώτων υλών) και την χρήση εφοδιαστικών αλυσίδων μόνο μέσα από φιλικές χώρες και συμμάχους.

Φίλοι με… προνόμια 

Με τις γεωπολιτικές εντάσεις να φουντώνουν όλο και περισσότερο, πολλές δυτικές κυβερνήσεις έχουν παροτρύνει ανοιχτά τις πολυεθνικές επιχειρήσεις τους να υιοθετήσουν το friend-shoring, κυρίως για λόγους πρακτικούς όσο και διπλωματικούς. Όμως, καθώς η τάση αυτή διευρύνεται πολλοί οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες μιας… υπό όρους παγκοσμιοποίησης, που ουσιαστικά ωστόσο θα καταργεί την παγκοσμιοποίηση όπως την ξέραμε, δεδομένου πως θα περιορίζει τις απευθείας επενδύσεις και το εμπόριο στα στενά γεωγραφικά όρια των πολιτικών συμμαχιών.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η αποσύνδεση της εμπορικής αλληλεξάρτησης ΗΠΑ-Κίνας και οι συνέπειες του Brexit έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση βασικών διμερών εμπορικών τάσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

«Ταυτόχρονα, σημειώθηκε μείωση της διαφοροποίησης των εμπορικών εταίρων, υποδηλώνοντας ότι το παγκόσμιο εμπόριο έχει γίνει πιο συγκεντρωμένο μεταξύ των μεγάλων εμπορικών σχέσεων», σημειώνει η έκθεση.

Η έκθεση απεικονίζει τη συνεχιζόμενη μείωση της εμπορικής αλληλεξάρτησης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Δείχνει μάλιστα, ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει σχετικά λιγότερο σημαντικές ως εξαγωγική αγορά για την Κίνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Κίνα ως προμηθευτή μειώθηκε ακόμη περισσότερο.

Η έκθεση δείχνει ότι η ανάπτυξη του εμπορίου εμπορευμάτων ήταν μικτή μεταξύ των μεγάλων οικονομιών του κόσμου τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα.

Η Βραζιλία, η Ινδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση σημείωσαν σημαντικές αυξήσεις τόσο στις εισαγωγές όσο και στις εξαγωγές.

Ωστόσο, σε τριμηνιαία βάση, οι εμπορικές τάσεις για τις μεγάλες οικονομίες ήταν πιο υποτονικές μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2023 και σε πολλές περιπτώσεις αρνητικές. Η αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι η σημαντική αύξηση των εξαγωγών από την Κίνα και την Ινδία.

Περιφερειακές τάσεις του εμπορίου

Σε ετήσια βάση, όλες οι περιοχές είδαν το διεθνές εμπόριο να αυξάνεται, εκτός από τη Ρωσική Ομοσπονδία και τις οικονομίες της Κεντρικής Ασίας.

Αλλά η ανάπτυξη στην περιοχή της Ανατολικής Ασίας ήταν σημαντικά κάτω από το μέσο όρο.

Σε τριμηνιαία βάση, το πρώτο τρίμηνο του 2023 σημειώθηκε πτώση της αξίας του εμπορίου στις περισσότερες περιοχές, εκτός από την περιοχή του Ειρηνικού, τη Βόρεια Αμερική και την Αφρική, που παρουσίασαν οριακή ανάπτυξη.

Το ενδοπεριφερειακό εμπόριο την ίδια περίοδο ακολούθησε παρόμοια πρότυπα. Ειδικότερα, όμως, το εμπόριο εντός της Αφρικής αυξήθηκε κατά 3%.

Πώς λειτουργούν διάφοροι τομείς

Οι τάσεις του παγκόσμιου εμπορίου τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα επηρεάστηκαν από τον ενεργειακό τομέα, όπου οι αυξανόμενες τιμές οδήγησαν σε υψηλότερες εμπορικές αξίες, μέχρι την τριμηνιαία πτώση 11% μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2023.

Άλλοι κλάδοι που παρουσίασαν αύξηση του εμπορίου ήταν τα αγροδιατροφικά προϊόντα, η ένδυση, τα χημικά και τα οδικά οχήματα.

Αντίθετα, το εμπόριο μειώθηκε στον εξοπλισμό γραφείου και επικοινωνίας, καθώς και στις μεταφορές, όπου οι πτωτικές τάσεις συνεχίστηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2023.