Μασκ: Το σύνδρομο του Μεσσία μπορεί να τον καταστρέψει

Εδώ και λίγες μέρες ένας πύραυλος Falcon 9 απογειώνεται για να μεταφέρει δορυφόρους σε τροχιά. Θα περίμενε κανείς ότι αυτό θα ήταν κάτι συνηθισμένο μέχρι τώρα. Όχι όμως για τα πλήθη που συγκεντρώθηκαν στη διαστημική βάση Vandenberg στην Καλιφόρνια την 1η Δεκεμβρίου. Πρώτα ήρθε ο ενθουσιασμός, σύμφωνα με τους Financial Times. Το θέαμα του πυραύλου να διαπερνά τον ουρανό όπως και ο ηχητικός κρότος που ακολούθησε προκάλεσαν δέος. “Δεν παλιώνει ποτέ. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε συναυλία των ac/dc”, μουρμούρισε ένας παρευρισκόμενος.

Στη συνέχεια ήρθε η συνειδητοποίηση του επιτεύγματος. Αυτό το διαστημόπλοιο είχε γεωπολιτικό φορτίο: μετέφερε τον πρώτο κατασκοπευτικό δορυφόρο της Νότιας Κορέας, προσπαθώντας να προλάβει τη Βόρεια Κορέα λίγες ημέρες αφότου η Βόρεια Κορέα φέρεται να έθεσε τον δικό της κατασκοπευτικό λογισμικό σε τροχιά. Είχε επίσης επιστημονικό φορτίο: Έβαλε την Ιρλανδία στη διαστημική εποχή, μεταφέροντας τον πρώτο δορυφόρο της χώρας, που κατασκευάστηκε από φοιτητές του University College Dublin. Κανείς δεν ξέχασε ότι έπρεπε να ευχαριστήσουν τον ‘Iλον Μασκ για το θέαμα.

‘Ιλον Μασκ:Το Χ στα πρόθυρα της χρεκοπίας

Η σχεδόν ακλόνητη αξιοπιστία των μηχανικών θαυμάτων που έχει γεννήσει ο ιδρυτής της SpaceX, της εταιρείας που βρίσκεται πίσω από το Falcon, -η SpaceX έχει εκτοξεύσει και επαναφέρει τους πυραύλους της 250 φορές- έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα ανισόρροπα, επιρρεπή σε λάθη σχόλια που τις τελευταίες εβδομάδες τον έκαναν να ακούγεται σαν δύστροπος δόκιμος του διαστήματος. Μεταξύ άλλων: εμφανίστηκε να υποστηρίζει ένα αντισημιτικό tweet στο X (μια πράξη που αργότερα αποκάλεσε “ανόητη”)- ένα αποτυχημένο ταξίδι στο Ισραήλ, το οποίο ο ίδιος είπε ότι ήταν για να προωθήσει την ειρήνη, αλλά έμοιαζε περισσότερο με περιοδεία απολογίας- έναν καταιγισμό ύβρεων προς διαφημιστές όπως η Disney σε μια σύνοδο κορυφής των New York Times, αφού απέσυραν τις διαφημίσεις τους από το Χ- και χοντροκομμένη αυτομυθοποίηση όπως το σχόλιό του ότι “έχει κάνει περισσότερα για το περιβάλλον από οποιονδήποτε άνθρωπο στη Γη”.

Ένας από τους παρευρισκόμενους στην εκτόξευση του πυραύλου αναστέναξε ότι ο Μασκ, παρ’ όλη την ιδιοφυΐα του, του θύμιζε τώρα τον μπερδεμένο Τόνι Σοπράνο, από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Αλλά ένας νεαρός Βρετανός λάτρης της φυσικής, έδειξε με το δάχτυλό του γιατί ο επιχειρηματίας εξακολουθεί να απολαμβάνει λατρεία. “Είναι ξεκάθαρα ένας πολύ προβληματικός άνθρωπος. Αλλά το να είναι δυνατός και να μετατρέπει ένα προβληματικό παρελθόν σε ένα επιτυχημένο μέλλον είναι ελκυστικό. Είναι ένας μεγάλος ηγέτης. Πρέπει να κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι μπορεί να περπατήσει πάνω στο νερό”.

Αυτό δείχνει το δίλημμα που βρίσκεται στην καρδιά του φαινομένου Μασκ. Είναι η κομπορρημοσύνη απλώς η επίδειξη ενός επιχειρηματικού πρωτοπόρου; Μπορεί ένας άνθρωπος που έχει αμφισβητήσει τις συμβάσεις της μηχανικής, της ενέργειας και της οικονομίας για να φέρει επανάσταση στα χερσαία και διαστημικά ταξίδια να ξεφύγει αψηφώντας τους κανόνες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας λόγω της σπουδαιότητας της αποστολής του; Ή μήπως η ίδια η αποστολή του πήγε στο μυαλό, δημιουργώντας ένα σύνδρομο σωτηρίας που θα μπορούσε τελικά να τον καταστρέψει;

Η απάντηση είναι ένας συνδυασμός και των τριών. Το προκλητικό χιούμορ του Μασκ, από αγορίστικα ανέκδοτα μέχρι φάρσες όπως το κάπνισμα χόρτου σε δημόσιο χώρο, έχουν συμβάλει στην ενίσχυση της φήμης του ως επιχειρηματικού αδέσποτου. Συχνά το παρακάνει, προκαλώντας εκνευρισμό στις ρυθμιστικές αρχές και εγείροντας ανησυχίες για την κατάσταση της πνευματικής του υγείας.

O Mεσσίας

Η απάντηση είναι ένας συνδυασμός και των τριών. Το προκλητικό χιούμορ του Μασκ, από αγορίστικα αστεία μέχρι φάρσες όπως το κάπνισμα χόρτου σε δημόσιο χώρο, έχουν βοηθήσει να εδραιωθεί η φήμη του ως αιρετικού του επιχειρείν. Συχνά το παρακάνει, προκαλώντας εκνευρισμό στις ρυθμιστικές αρχές και εγείροντας ανησυχίες για την κατάσταση της ψυχικής του υγείας. Αλλά η παραβίαση των κανόνων ενθουσιάζει επίσης τους θαυμαστές του και, αν και η κύρια τεχνική μάρκετινγκ, να πουλάει δηλαδή εξαιρετικά προϊόντα, βοηθάει τις μάρκες του να γίνονται αντιληπτές- μέχρι φέτος, τα Teslas πωλούνταν από στόμα σε στόμα, παρά με διαφήμιση. Το σόου του έχει μια ποιότητα Willy Wonka- είναι δύσκολο να ξέρεις πού τελειώνει η μαγεία και πού αρχίζει η τρέλα, αλλά δύσκολα μπορείς να αποσπάσεις τα μάτια σου.

Σίγουρα, τώρα που η Tesla, αξίας 750 δισ. δολαρίων, είναι η πιο πολύτιμη αυτοκινητοβιομηχανία στον κόσμο και η SpaceX φέρεται να αποτιμάται στα 150 δισ. δολάρια, τα κίνητρά του για να συνεχίσει να συμπεριφέρεται αντιπαθητικά είναι πιο σκοτεινά. Ένα ανέκδοτο στην πρόσφατη βιογραφία του Walter Isaacson υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι καταναγκαστικά. Οι φίλοι του κ. Μασκ πήραν κάποτε το τηλέφωνό του και το κλείδωσαν σε χρηματοκιβώτιο ξενοδοχείου για να τον σταματήσουν να τουιτάρει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Στις 3 τα ξημερώματα διέταξε την ασφάλεια του ξενοδοχείου να ξεκλειδώσει το χρηματοκιβώτιο. Ωστόσο, όσο τοξικά και αν είναι τα tweets του για την X, η οποία ζει από τις διαφημίσεις, δεν έχουν μεγάλη σημασία για τους πελάτες και τους επενδυτές της Tesla και της SpaceX. Παρόλο που τα καμώματά του για τη X έχουν προκαλέσει περιοδικές πτώσεις στην τιμή της μετοχής της Tesla, με την πάροδο των ετών έχει σημειώσει θεαματική άνοδο. Αν η SpaceX εισαχθεί στο χρηματιστήριο, οι επενδυτές θα βουτήξουν, ακόμη και αν κάποιοι θα κρατούν τη μύτη τους ενώ το κάνουν.

Το πιο ανησυχητικό είναι το σύνδρομο του Μεσσία που τον διακατέχει. Από την Tesla και τη SpaceX μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη, ο Μασκ συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται σε αποστολή να σώσει την ανθρωπότητα, αποτρέποντας την κλιματική καταστροφή, παρέχοντας μια οδό διαφυγής μέσω διαπλανητικών ταξιδιών, σταματώντας τις μηχανές από το να ξεπεράσουν τον άνθρωπο ή αποτρέποντας τον πυρηνικό Αρμαγεδδώνα.

Αν δούμε τη μεγάλη εικόνα, τα τεχνικά επιτεύγματά του θα υπερτερούν μάλλον των ατελειών του. Ως πρωτοπόρος στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και στους επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους, κέρδισε τη θέση του στην ιστορία. Οι μελλοντικές γενιές θα τον κρίνουν πιθανότατα όπως οι σημερινές κρίνουν τον Ford: λίγοι θα κατακρίνουν τον ελαττωματικό χαρακτήρα του- οι περισσότεροι θα θυμούνται το μεγαλείο των δημιουργιών του.