Νταβός 2024: Η ανησυχία από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και η παγκόσμια οικονομία

Το οικονομικό σκηνικό των συνεδριάσεων του Νταβός αυτή την εβδομάδα ήταν πολύ πιο ελπιδοφόρο από ό,τι πολλοί περίμεναν πριν από ένα χρόνο. Όμως, αν κρίνει κανείς από τον τόνο των συζητήσεων στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, κανείς δεν είναι έτοιμος να χαρεί.

Ακόμη και αν οι κορυφαίες οικονομίες με επικεφαλής τις ΗΠΑ οδεύουν προς μια «ήπια προσγείωση» μετά τις μεγάλες αυξήσεις των επιτοκίων, η ιστορία αυτή καλύπτεται από την αυξανόμενη ανησυχία για τους μυριάδες γεωπολιτικούς κινδύνους που διαφαίνονται το 2024 και ρίχνουν μια ομίχλη αβεβαιότητας πάνω από τη χάραξη πολιτικής, σύμφωνα με τους FT.

Οι πόλεμοι μαίνονται στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, με την τελευταία σύγκρουση να οδηγεί σε μαζική εκτροπή της ναυτιλίας γύρω από τη νότια Αφρική, αυξάνοντας το κόστος των ναύλων και ενδεχομένως τον πληθωρισμό.

Νταβός 2024: Οι «καλοί» απέναντι στους «κακούς» του φετινού WEF

Παράλληλα, 8 από τις 10 πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου διεξάγουν φέτος εκλογές, προαναγγέλλοντας μια περίοδο έντονης πολιτικής αστάθειας.

Οι εκλογές στις ΗΠΑ

Η πιο σημαντική από αυτές είναι αναμφισβήτητα οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο. Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές της Αϊόβα την πρώτη ημέρα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αναζωπύρωσε τις ανησυχίες ότι ο Λευκός Οίκος θα μπορούσε να ανακαταληφθεί από έναν πρόεδρο που δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη του τις παραδοσιακές συμμαχίες των ΗΠΑ ή ένα διεθνές σύστημα βασισμένο σε κανόνες, το οποίο ήδη απειλείται.

Η ανησυχία είναι κατά κάποιο τρόπο παράξενη, δεδομένου ότι η παγκόσμια οικονομία έχει αντέξει το σοκ του πληθωρισμού πολύ καλύτερα από ό,τι πολλοί περίμεναν όταν οι συμμετέχοντες συγκεντρώθηκαν για τελευταία φορά στα ελβετικά βουνά.

Προοπτικές

Στις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του, το ΔΝΤ προέβλεψε ανάπτυξη 2,1% για τις ΗΠΑ το 2023, υπερδιπλάσια από το ποσοστό που προέβλεπε ένα χρόνο νωρίτερα. Αναβάθμισε επίσης την εκτίμησή του για την παγκόσμια ανάπτυξη για το 2023 στο 3%, προβλέποντας παρόμοιο ρυθμό επέκτασης το 2024.

Υπήρξε «μεγάλη ανθεκτικότητα στην οικονομία παρά τις αυξήσεις των επιτοκίων που είδαμε», δήλωσε η Γκίτα Γκοπινάθ, πρώτη αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔΝΤ σε συνεδρίαση την Τρίτη, επισημαίνοντας ότι οι επιπτώσεις του 75% των αυξήσεων των αμερικανικών επιτοκίων έχουν ήδη γίνει αισθητές.

Πληθωρισμός

Ο Φρανσουά Ντε Γκαλό, διοικητής της γαλλικής κεντρικής τράπεζας, επέμεινε ότι το έργο της εξουδετέρωσης του πληθωρισμού δεν έχει ολοκληρωθεί. Αλλά πρόσθεσε: «Η σύσφιγξη των επιτοκίων ήταν αρκετά επιτυχής μέχρι στιγμής, και πιο επιτυχής από ό,τι περιμέναμε στο Νταβός ας πούμε πριν από ένα χρόνο. Αυτό που βλέπουμε και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι κάτι σαν ήπια προσγείωση».
Παρ’ όλα αυτά, η διάχυτη διάθεση μεταξύ των συνέδρων επικεντρώθηκε στον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στην οικονομική πολιτική ένα πλήθος γεωπολιτικών κινδύνων.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστο να δίνει έναν απαισιόδοξο τόνο, λέγοντας ότι ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια εποχή «συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων, κατακερματισμού και φόβου». Η ίδια πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αντιμετωπίζουμε τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την παγκόσμια τάξη στη μεταπολεμική εποχή».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία παρέμεινε στην κορυφή του μυαλού πολλών, καθώς ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε τους αντιπροσώπους ότι ο Ρώσος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει φιλοδοξίες για κατακτήσεις που εκτείνονται πέρα από την Ουκρανία.

Το γεγονός αυτό συνδυάστηκε με τη συζήτηση για το ενδεχόμενο η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς στη Γάζα να κλιμακωθεί επικίνδυνα, προκαλώντας ενδεχομένως νέα σοκ στις τιμές και διαταραχές.

«Το όλο θέμα [των γεωπολιτικών διαταραχών] γίνεται πραγματικά πολύπλοκο», δήλωσε ο Beat Simon, εμπορικός διευθυντής logistics στην DP World, έναν από τους μεγαλύτερους διαχειριστές τερματικών σταθμών εμπορευματοκιβωτίων, ο οποίος προειδοποίησε ότι η αύξηση του κόστους ναυτιλίας σε συνδυασμό με τις δυνητικά υψηλότερες τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό.

Το πρόβλημα με τους Χούθι

Ενώ η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα με τους αντάρτες Χούθι που εδρεύουν στην Υεμένη ήταν το τελευταίο πρόβλημα, άλλες γωνιές του κόσμου κινδύνευαν να δουν εμπορικές διαταραχές λόγω των διακρατικών εντάσεων, μεταξύ άλλων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας εν μέσω των πιέσεων προς την Ταϊβάν, πρόσθεσε ο Simon.

Ακόμη, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής ήταν ορατός και στη διώρυγα του Παναμά, κάτι που αποτέλεσε ένα ακόμη εμπορικό αδιέξοδο, όπου η κυκλοφορία είχε διακοπεί λόγω σοβαρής ξηρασίας.

Παράλληλα, συνεχίζεται η απομάκρυνση από τη μακρά μεταπολεμική περίοδο της σταθερά αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης, καθώς οι χώρες δίνουν προτεραιότητα στην εθνική ασφάλεια και ανθεκτικότητα έναντι της οικονομικής αποδοτικότητας και οι παραδοσιακές μέθοδοι συνεργασίας καταρρέουν.

Η επικίνδυνη επιστροφή Τραμπ

Μια έρευνα 30 επικεφαλής οικονομολόγων που διεξήχθη από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ ενόψει των συναντήσεων έδειξε ότι σχεδόν το 70% φοβάται ότι ο ρυθμός του γεωοικονομικού κατακερματισμού θα επιταχυνθεί φέτος.

Μιλώντας στις συναντήσεις, ο Κινέζος πρωθυπουργός Li Qiang προειδοποίησε για αυτό που περιέγραψε ως «έλλειμμα εμπιστοσύνης» μεταξύ των εθνών, προσθέτοντας: «Εάν οι κανόνες καθορίζονται από ορισμένες ή λίγες χώρες, τότε θα πρέπει να βάλουμε εισαγωγικά στη (σ.σ. λέξη) πολυμέρεια».

Δεδομένης της υπόσχεσης Τραμπ να αυξήσει τις πολιτικές του «Πρώτα η Αμερική», μεταξύ άλλων με έναν πιθανό δασμό 10% και μια επιθετική πολιτική αποσύνδεσης από την Κίνα, η ισχυρή εμφάνιση του πρώην προέδρου στην Αϊόβα απλώς ενέτεινε τις ανησυχίες για μια επιδεινούμενη αντιπαράθεση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.

Ο μεγαλύτερος οικονομικός κίνδυνος

Παράλληλα, ο σοβαρότερος κίνδυνος για τον πληθωρισμό, λένε οι αναλυτές, είναι ότι οι αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου τρομάζουν με την προοπτική μιας πολύ ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Η τιμή του πετρελαίου υποχώρησε το τελευταίο τρίμηνο του 2023, ακόμη και όταν μαινόταν η σύγκρουση Ισραήλ-Γάζας.

Μέχρι στιγμής τα υψηλά επίπεδα πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας, η επιβράδυνση της ζήτησης και οι ισχυρές προμήθειες εκτός ΟΠΕΚ+ έχουν περιορίσει τις ανησυχίες για διακοπή του εφοδιασμού πετρελαίου.

Ωστόσο, ένα άλμα στην τιμή του πετρελαίου στα τέλη της περασμένης εβδομάδας στον απόηχο των πληγμάτων εναντίον των Χούθι, που ανέβασαν το Brent κατά 4% στα 80,50 δολάρια το βαρέλι, ενέτεινε τους φόβους των αγορών ότι η απόκριση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι οιωνός κακών μαντάτων και μεγάλων προβλημάτων στο μέλλον.

Η πτώση του ενεργειακού κόστους στάθηκε καθοριστική για τη μείωση του πληθωρισμού, επομένως οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτή την καθοδική πορεία θα απειλούσε τη μάχη κατά του πληθωρισμού. Μια αύξηση της τιμής του πετρελαίου κατά 10% μπορεί να αυξήσει τον πληθωρισμό της ευρωζώνης κατά 0,4% εντός ενός έτους, ανέφερε πηγή των FT.

Διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα

Οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, μια σημαντική ανησυχία για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, βρίσκονται επί του παρόντος υπό στενή παρακολούθηση, καθώς αξιολογεί τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με την αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Η Λαγκάρντ υπογράμμισε βασικούς παράγοντες που απαιτούν προσεκτική παρατήρηση, συμπεριλαμβανομένων των μισθολογικών διαπραγματεύσεων, των περιθωρίων κέρδους, των τιμών της ενέργειας και της διαφαινόμενης πιθανότητας επανεμφάνισης εμπλοκών στις αλυσίδες εφοδιασμού. Σε εκδήλωση στο Νταβός, εξέφρασε τις σοβαρές επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν αυτές οι συνιστώσες στις προσπάθειες της ΕΚΤ κατά του πληθωρισμού.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του Robert Holzmann, βρίσκονται σε εγρήγορση για την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα, αναγνωρίζοντάς την ως πιθανή απειλή για τις τιμές καταναλωτή. Οι συνεχιζόμενες επιθέσεις των υποστηριζόμενων από το Ιράν ανταρτών Χούθι σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελούν σημαντική πρόκληση για το παγκόσμιο εμπόριο. Η Δύση στοχεύει στην αποθάρρυνση περαιτέρω ενεργειών, ενώ παράλληλα κινείται στη λεπτή ισορροπία της αποτροπής μιας ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, σε μια περιοχή που είναι ήδη τεταμένη λόγω του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.