Πολυεθνικές: Πώς χτίζουν… «αυτοκρατορίες» τον 21ο αιώνα – Γιατί είναι της «μόδας» οι κοινοπραξίες

Καμία εταιρεία δεν είναι ένα απομονωμένο νησί. Όλοι κλείνουν συμβόλαια και ανταγωνίζονται με άλλους. Σε κάποιες περιπτώσεις μια εταιρεία μπορεί να αποκτήσει μια άλλη, εάν κρίνει ότι αυτό εξυπηρετεί καλύτερα τους σκοπούς της. Μεταξύ αυτών των «πόλων» υπάρχουν πολλοί τρόποι για τις επιχειρήσεις να συνδυάσουν κεφάλαια, γνώση ή άλλους πόρους, χωρίς όμως να δεσμεύονται πλήρως σε αυτές τις συμφωνίες.

Τέτοιες ενδιάμεσες επιλογές κερδίζουν εύνοια σε ολόκληρη την οικονομία, από την τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη (AI) μέχρι την κατασκευή αυτοκινήτων και την ενέργεια. Ενώ οι εξαγορές εταιρειών σταμάτησαν το 2023, ο αριθμός των κοινοπραξιών (JVs) και των εταιρικών συνεργασιών αυξήθηκε κατά 40%, σύμφωνα με την Ankura, μια εταιρεία συμβούλων. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς σε τομείς ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και σε μέρη που κυριαρχεί ο προστατευτισμός, ο οποίος πλήττει αυτές τις μέρες τις πλούσιες και τις φτωχές χώρες.

Πρόοδο με αστερίσκους στα «κόκκινα δάνεια» στην Ελλάδα, «βλέπει» η DBRS

Καθώς τα εμπόδια στο εμπόριο αυξάνονται, τα υψηλά επιτόκια συνεχίζουν να πιέζουν και οι ρυθμιστικές αρχές χαλιναγωγούν τις εξαγορές, τέτοιες συνεργασίες γίνονται οι βασικοί τρόποι για τη διεύρυνση μιας επιχειρηματικής αυτοκρατορίας, όπως δείχνουν οι πρόσφατες ενέργειες εταιρειών όπως η Disney, η Ford και η Microsoft. Ζούμε στην εποχή της «οιονεί συγχώνευσης», γράφει χαρακτηριστικά στη σχετική ανάλυσή του ο Economist.

Όταν το εύρος της συνεργασίας είναι σαφές, οι εταιρείες συχνά επιλέγουν να μοιραστούν την ιδιοκτησία μιας ξεχωριστής οντότητας μέσω μιας κοινοπραξίας.

Τον Φεβρουάριο η Disney ανακοίνωσε μια νέα υπηρεσία αθλητικής streaming που συγκεντρώνει το δικό της δίκτυο ESPN με περιεχόμενο δύο αντιπάλων εταιρειών του κλάδου ψυχαγωγίας, της Fox και της Warner Bros Discovery. Εβδομάδες αργότερα ανακοίνωσε μια παρόμοια συνεργασία στην Ινδία, ενώνοντας τις δυνάμεις της με την Reliance, έναν από τους μεγαλύτερους ομίλους της Ινδίας, σε μια συμφωνία 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Πολλές πρόσφατες συνεργασίες είναι πιο ασαφείς. Η Microsoft έχει σφυρηλατήσει συνεργασίες με τους πιο δημοφιλείς δημιουργούς μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο: OpenAI του Σαν Φρανσίσκο, Mistral του Παρισιού και, αυτόν τον μήνα, G42 του Άμπου Ντάμπι. Οι επενδύσεις στις οποίες προχωρά η πιο πολύτιμη εταιρεία στον κόσμο θα της δώσουν μειοψηφικά μερίδια στη Mistral και στη G42. Αφού υποστήριξε την OpenAI ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων, προχώρησε και σε συμμετοχή στη θυγατρική του κατασκευαστή ChatGPT.

Τον περασμένο Φεβρουάριο, η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία Ford ανακοίνωσε συνεργασία με την CATL, έναν κινεζικό γίγαντα μπαταριών, για την κατασκευή ενός εργοστασίου μπαταριών 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Μίσιγκαν. Η κινεζική εταιρεία θα παράσχει την τεχνογνωσία μέσω συμφωνίας αδειοδότησης, αλλά δεν θα κατέχει μερίδιο στο έργο.

Εάν οι ΗΠΑ εξαναγκάσουν την κινεζική εταιρεία που κατέχει το TikTok, την ByteDance, να πουλήσει την εφαρμογή social media υπό την ασφυκτική πίεση της απαγόρευσής της στην αμερικανική επικράτεια πιθανότατα θα κατέληγε στα χέρια μιας κοινοπραξίας αμερικανικών εταιρειών.

Οι οιονεί συγχωνεύσεις δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι εταιρείες έχουν εδώ και καιρό συνεργαστεί για να διαχειριστούν το κόστος των έργων, τις νέες τεχνολογίες και τις απαιτήσεις που θέτουν διάφορες κυβερνήσεις στον βιομηχανικό τομέα.

Φέτος η γαλλική Renault και η ιαπωνική Nissan γιορτάζουν ένα τέταρτο του αιώνα της μεγαλύτερης συμμαχίας του κλάδου, στην οποία η Mitsubishi, μια άλλη ιαπωνική εταιρεία, προσχώρησε το 2016.

Η CFM International, η οποία ανήκει από κοινού στην GE Aerospace, μια αμερικανική βιομηχανική εταιρεία, και τη Safran , μια γαλλική εταιρεία, κατασκευάζει κινητήρες αεροσκαφών από τη δεκαετία του 1970.

Στη δεκαετία του 1990, σημειώνει η Melissa Schilling του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, οι εταιρείες προσπάθησαν να δημιουργήσουν νέες συνεργασίες προκειμένου να επωφεληθούν από τη νέα τεχνολογία της εποχής – το διαδίκτυο. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, έχουν από καιρό υποχρεώσει τις ξένες εταιρείες που επιθυμούν να επωφεληθούν από το φθηνό εργατικό δυναμικό και τις τεράστιες αγορές να παραδώσουν την τεχνολογία μέσω κοινοπραξιών με τοπικούς εταίρους.

Συνεργασίες στην αυτοκινητοβιομηχανία

Ο σημερινός πιο περίπλοκος κόσμος οδηγεί σε πιο περίπλοκες ρυθμίσεις. Ένας κρίσιμος κλάδος είναι, για άλλη μια φορά, η αυτοκινητοβιομηχανία. Ο κλάδος αναδημιουργείται ουσιαστικά καθώς βρισκόμαστε στη στροφή από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης στα ηλεκτρικά οχήματα (EV)—και από τους φόβους της αποβιομηχάνισης καθώς οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες κυριαρχούν στην αγορά. Τον περασμένο Οκτώβριο η Stellantis, που δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση το 2021 της Fiat Chrysler και του Ομίλου PSA, ιδιοκτήτριας των brand Peugeot και Citroën, ανακοίνωσε την αγορά του 20% της Leapmotor και την ίδρυση μιας κοινοπραξίας για την κατασκευή και πώληση αυτοκινήτων της κινεζικής αυτοκινητοβιομηχανίας EV στο εξωτερικό.

Τον επόμενο μήνα η Renault και η Nissan επικύρωσαν μια νέα, πιο χαλαρή συμφωνία.

Τον Μάρτιο η Nissan και η Honda, δύο αντίπαλες ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ανακοίνωσαν ότι διερευνούν μια στρατηγική συνεργασία για την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων.

Πολλά από τα νέα εγχειρήματα κατασκευής αυτοκινήτων δεν αφορούν την κατασκευή αυτοκινήτων — τουλάχιστον όχι άμεσα. Πέρυσι η Stellantis αγόρασε σχεδόν το 20% της McEwen Copper, ενός μικρού ορυχείου, ως μέρος μιας συμφωνίας (η οποία περιλαμβάνει επίσης τον Rio Tinto, έναν γίγαντα της εξορυκτικής βιομηχανίας) για την εξόρυξη του κόκκινου μετάλλου στην Αργεντινή.

Αυτός ο χαλκός μπορεί τελικά να φτάσει στο Kokomo της Ιντιάνα, όπου η Stellantis κατέχει το 49% των δύο εργοστασίων μπαταριών που κατασκευάζονται με τη Samsung SDI, μια νοτιοκορεατική εταιρεία μπαταριών που ανήκει εν μέρει στον ομώνυμο γίγαντα ηλεκτρονικών. Η Stellantis είναι επίσης μέλος της IONNA, μιας κοινής επιχείρησης μεταξύ επτά αυτοκινητοβιομηχανιών που σχεδιάζει να κατασκευάσει 30.000 σταθμούς φόρτισης στην Αμερική.

Περίπλοκα δίκτυα συνεργασίας στην ψηφιακή τεχνολογία

Οι τιτάνες της ψηφιακής τεχνολογίας χτίζουν παρόμοια περίπλοκα δίκτυα συνεργασίας. Σε αντίθεση με τις συμφωνίες μεταξύ κατασκευαστών αυτοκινήτων, όπου η κύρια λογική της περιορισμένης συνεργασίας είναι η κατανομή του κόστους, οι συμφωνίες τεχνητής νοημοσύνης έχουν να κάνουν περισσότερο με την πεποίθηση των αντιμονοπωλιακών αρχών ότι η μεγάλη τεχνολογία είναι ήδη πολύ μεγάλη.

Τον Μάρτιο η Amazon δήλωσε ότι είχε επενδύσει 4 δισεκατομμύρια δολάρια στην Anthropic, εξασφαλίζοντας πρόσβαση στο μοντέλο Claude 3 για τους πελάτες της και στέφοντας τον εαυτό της ως τον «κύριο πάροχο cloud για κρίσιμους φόρτους εργασίας» του κατασκευαστή μοντέλων. Η Alphabet έχει υποσχεθεί στην Anthropic έως και 2 δισεκατομμύρια δολάρια και επίσης ανακοίνωσε ότι η startup χρησιμοποιεί την υποδομή cloud της.

Η Microsoft, ο πιο φιλόδοξος dealmaker της τεχνητής νοημοσύνης, γνωρίζει καλά τους κινδύνους που εγκυμονεί η κρατική γραφειοκρατία. Η πλήρης εξαγορά της Activision Blizzard, ενός προγραμματιστή βιντεοπαιχνιδιών, χρειάστηκε σχεδόν δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί και σχεδόν εκτροχιάστηκε από τους trustbusters. Ο κολοσσός του λογισμικού ξεκίνησε για πρώτη φορά να συνεργάζεται με την OpenAI το 2016. Συνολικά 13 δισεκατομμύρια δολάρια επένδυσε και πλέον ενσωματώνει τα μοντέλα της OpenAI στα καταναλωτικά και επιχειρηματικά προϊόντα της. Στη σκιά των αναταράξεων, που τον Νοέμβριο οδήγησε στην άμεση απόλυση και επαναπρόσληψη του αφεντικού της OpenAI, Σαμ Άλτμαν, η Microsoft έχει αρχίσει να απλώνει τα «πονταρίσματά της».

Η επένδυση των 16 εκατομμυρίων δολαρίων στη Mistral, που ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο, μπορεί να είναι μικρή, αλλά προσφέρει στη Γαλλία την καλύτερη δυνατή ευκαιρία ώστε να καταστεί υπερδύναμη της τεχνητής νοημοσύνης στην τροχιά της Microsoft.

Ακόμη πιο δημιουργικά, τον Μάρτιο η Microsoft κατέπληξε τον κόσμο της τεχνολογίας με μια συμφωνία «χωρίς συμφωνία» σύμφωνα με την οποία ανώτεροι υπάλληλοι στην Inflection AI, έναν άλλο κατασκευαστή μοντέλων, «μεταγράφτηκαν» στη Microsoft. Οι άλλοι επενδυτές της startup φέρεται να αποζημιώνονται από μια ασυνήθιστη συμφωνία αδειοδότησης.

Η συναλλαγή 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Microsoft στην G42 είναι κατά 50% εταιρικό και ένα άλλο 50% διπλωματικό «ποντάρισμα» —η συμφωνία ήρθε με την ελπίδα για στενότερη συνεργασία για την τεχνητή νοημοσύνη μεταξύ των κυβερνήσεων της Αμερικής και των Εμιράτων.

Η επιτυχία του κύματος οιονεί συγχωνεύσεων είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Αν και οι συμμαχίες περνούν από το μικροκόπιο των ρυθμιστικών αρχών και των πολιτικών πιο εύκολα από τις εξαγορές, μπορεί να οδηγήσουν και σε «διαζύγιο».

Πέρυσι η American Airlines και η JetBlue, δύο αερομεταφορείς των ΗΠΑ, τερμάτισαν τη συμμαχία τους στην ανατολική ακτή μετά από μήνυση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το νέο αθλητικό εγχείρημα της Disney παρακολουθεί στενά τους αντιμονοπωλιακούς ελεγκτές για να μπορέσει να τελεσφορήσει. Ενώ νωρίτερα φέτος, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου, μια άλλη αμερικανική ρυθμιστική αρχή αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, άνοιξε μια έρευνα για τις συμφωνίες AI. Σε αντίστοιχες κινήσεις προβαίνουν και οι ευρωπαϊκές και οι βρετανικές ρυθμιστικές αρχές προσπαθώντας να ελέγξουν ενδελεχώς τις επιμέρους συνεργασίες.