Χρειαζόμαστε ένα Bretton Woods για το κλίμα του πλανήτη

Τον επανασχεδιασμό και την αναδιάρθρωση της λειτουργίας και των ρόλων που επιτελούν σήμερα οι διεθνείς μεταπολεμικοί θεσμοί που προέκυψαν από τη διάσκεψη στο Μπρέτον Γουντς των Ηνωμένων Πολιτειών τον Ιούλιο του 1944 προτείνει η οικονομολόγος στη γαλλική Σχολής Πολιτικών Επιστημών (Science Po) Λοράνς Νταζιανό, στον απόηχο της εαρινής κοινής συνεδρίασης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας που ολοκληρώθηκε προ ημερών στην Ουάσιγκτον.

Κλιματική αλλαγή: «Καμπανάκι» ειδικών για δραματικές συνέπειες στο κοντινό μέλλον

«Για αρκετές δεκαετίες η κατανομή των στόχων μεταξύ των δύο θεσμών ήταν σαφής: το ΔΝΤ είχε ως στόχο να αποτρέψει μια οικονομική κρίση, ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα έπρεπε να καταπολεμήσει την παγκόσμια φτώχεια. Η γενική αύξηση του βιοτικού επιπέδου στον πλανήτη τα τελευταία 80 χρόνια και η μείωση της φτώχειας στον κόσμο μπορεί να πιστωθεί εν μέρει στις δράσεις και να αποδοθεί στο ενεργητικό τους», σημειώνει η γαλλίδα επιστήμονας αναφερόμενη ουσιαστικά στα αποτελέσματα των δράσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας και όχι του ΔΝΤ, που είναι σαφές ότι έχει επανειλημμένως αποτύχει στον καταστατικό του ρόλο.

Σε κάθε περίπτωση η γαλλίδα επιστήμονας εκτιμά ότι «το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα είναι σήμερα οι πιο αποτελεσματικοί, συνεκτικοί και συμπεριληπτικοί πολυμερείς θεσμοί για να συντονίσουν τις απαντήσεις στα κλιματικά ζητήματα, λόγω κυρίως της δομής διακυβέρνησής τους και του τρόπου κατανομής των δικαιωμάτων ψήφου των μελών τους».

Εν πάση περιπτώσει, σε άρθρο της στην εφημερίδα «Les Echos» η Λοράνς Νταζιανό σημειώνει ότι «την τελευταία εικοσαετία η παγκοσμιοποίηση των οικονομιών και του εμπορίου κατέστησε οικουμενικά πολλά διακυβεύματα που αφορούν τα παγκόσμια δημόσια αγαθά, ενώ ταυτόχρονα αναδείχθηκε ως μείζον και υπερεθνικό το κλιματικό ζήτημα».

Πολύ αργή προσαρμογή

Κατά την Νταζιανό η παγκοσμιοποίηση των προβλημάτων οδηγεί στην αναζήτηση παγκόσμιων λύσεων. Αυτό απαιτεί την ύπαρξη και λειτουργία πολυμερών θεσμών ικανών να επεξεργαστούν τα ερωτήματα και να τα απαντήσουν. «Ωστόσο είναι σαφές ότι η προσαρμογή των θεσμών του Μπρέτον Γουντς στις νέες παγκόσμιες προκλήσεις είναι πολύ αργή και ελλιπής», αποφαίνεται η οικονομολόγος, η οποία είναι επίσης μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου της γαλλικής δεξαμενής σκέψης για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Fondapol.

Η διαπίστωση της ανεπάρκειας σε ό,τι αφορά την ανταπόκριση των διεθνών θεσμών στις απαιτήσεις της εποχής μας είναι ο λόγος για τον οποίο ανατέθηκε η εκπόνηση μιας έκθεσης για το ζήτημα σε μια ομάδα επιφανών οικονομολόγων.

Η «Πολυμερής Ομάδα Εργασίας για τη μεταρρύθμιση του Bretton Woods» συγκροτήθηκε με επικεφαλής τον πρώην πρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας (Bundesbank) Άξελ Βέμπερ και τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Βραζιλίας Γιόακιμ Λεβί. Τα συμπεράσματα της έρευνας για τη μεταρρύθμιση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας παρουσιάστηκαν στην πρόσφατη κοινή εαρινή σύνοδο των δύο θεσμών.

Πρώτο στην ατζέντα το κλίμα

Το πρώτο και κεντρικό συμπέρασμα της έκθεσης, σημειώνει η Λοράνς Νταζιανό, είναι ότι το περιβαλλοντικό ερώτημα είναι το πλέον επείγον και το πλέον σημαντικό από αυτά που αντιμετωπίζει ο κόσμος τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα και πρέπει να απαντηθούν.

Η ομάδα των οικονομολόγων που συνέταξαν την έκθεση θεωρεί ότι «σε μια εποχή αλματωδών τεχνολογικών εξελίξεων για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των οικονομιών μας, τα δύο βασικά ζητήματα είναι αφενός ο καλύτερος συντονισμός των ενεργειών και δράσεων για τα κλιματικά θέματα και αφετέρου ο προσανατολισμός των ροών χρηματοδότησης στη συλλογική προσπάθεια που καταβάλλεται για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα».

Δράση σε τρεις άξονες

Για να απαντηθούν τα δύο αυτά κομβικά ζητήματα ο Βέμπερ, ο Λεβί και η ομάδα τους προτείνουν οι διεθνείς θεσμοί του Μπρέτον Γουντς να εργαστούν πάνω σε τρία θέματα. Πρώτον απαιτείται να αναληφθεί μια πιο συνεκτική, συντονισμένη και συγκεντρωτική παγκόσμια δράση για το περιβάλλον.

«Η παγκόσμια διακυβέρνηση είναι κατακερματισμένη μεταξύ πολλών δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων, ενώ δεν υπάρχει διαφανής μηχανισμός για να καθοριστούν οι κοινοί στόχοι και να επιλεγούν οι οδικοί άξονες για την επίτευξη των στόχων αυτών με δεδομένη την πραγματικότητα των αποτυπωμάτων άνθρακα εκ μέρους των εθνικών κρατών και των επιχειρήσεων, εθνικών και υπερεθνικών», σημειώνεται χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια πρέπει να εφαρμοστούν αποτελεσματικά μέτρα για τη βέλτιστη κατανομή των κεφαλαίων που θα χρειαστούν για την ανάληψη περιβαλλοντικών δράσεων. Τέλος, κατά τους ειδικούς, θα πρέπει να διασφαλιστεί μια αντικειμενική και αξιόπιστη αξιολόγηση της χρηματοδότησης και των σχεδίων δράσης. Διότι, όπως σημειώνεται στην έκθεση, «το σύστημα COP για το κλίμα είναι ελλιπές και η παρακολούθηση των δεσμεύσεων του ιδιωτικού τομέα παραμένει επίσης ελλιπής και ανεπαρκής».

Το μπαλάκι στην Παγκόσμια Τράπεζα

Η έκθεση προτείνει να ανατεθεί στην Παγκόσμια Τράπεζα ένας παγκόσμιος συντονιστικός ρόλος για τα μείζονα κλιματικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, κατά το πρότυπο της πρωτοβουλία Bridgetown που αποσκοπεί στη βελτίωση των ροών κεφαλαίων για το κλίμα στις φτωχές χώρες και με βάση την έκθεση του G20 (του ομίλου των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη) για τις πολυμερείς τράπεζες.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι η Παγκόσμια Τράπεζα μπορεί να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέτρο που θα της ανατεθεί ο συντονισμός άλλων υπερεθνικών θεσμών που ασχολούνται με κλιματικά ζητήματα, όπως είναι ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και την Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΔΥΕ) ή η Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC).

Συγκεκριμένα ο στόχος στον οποίο θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή και τις δράσεις της η Παγκόσμια Τράπεζα αφορά τέσσερα λειτουργικά ζητήματα: την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την απανθρακοποίηση των οικονομιών, την σταδιακή κατάργηση της χρήσης και των εκπομπών άνθρακα σε παγκόσμια κλίμακα, την προώθηση της προσαρμογής των κυβερνήσεων και των κοινωνιών στην κλιματική αλλαγή και τέλος την προστασία των δασών και των λεγόμενων «καταβόθρων άνθρακα», των οικοτόπων δηλαδή με μεγάλες δυνατότητες απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα.